رقابت میان روسیه و آمریکا برای حضور اقتصادی در ازبکستان

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از نشریه روسی بنیاد فرهنگ استراتژیکی، دیدار اخیر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از ازبکستان (اکتبر 2018) که موجب تقویت حضور اقتصادی روسیه در آسیای مرکزی شده است، واکنش شدید ایالات متحده را نیز در پی داشته است.

واشنگتن نیز، شروع به اعلام برنامه‌های خود برای نفوذ اقتصادی در آسیای مرکزی کرده است.

ایالات متحده به دنبال دستورالعمل‌های برژینسکی می‌کوشد تا ازبکستان را به یک پایگاه برای نفوذ خود در آسیای مرکزی تبدیل کند. از سوی دیگر، تاشکند نیز می‌خواهد از سرمایه‌گذاری و فناوری‌های آمریکا برای مدرنیزاسیون کشور استفاده کند.

نخستین گام مهم در راستای تعمیق همکاری ایالات متحده و ازبکستان در طی دیدار رئیس جمهور ازبکستان شوکت میرضیایف از واشنگتن در سپتامبر 2017 بود، که طی آن قراردادهای دوجانبه به ارزش 2،6 میلیارد دلار به امضا رسید.

در میان قراردادها، توافقی درمورد عرضه اورانیوم به آمریکا (ازبکستان یکی از کشورهای غنی جهان در ذخایر اورانیوم است)، خرید هواپیماهای آمریکایی، درباره همکاری در صنایع نفت و گاز، صنایع پتروشیمی، الکترونیکی و مهندسی ماشین سازی به امضا رسید.

در عین حال، بسته پیشنهادات اقتصادی به ازبکستان از جانب روسیه به نظر می‌رسد مهم‌تر باشد.

پس از دیدار اکتبر رئیس جمهور روسیه از تاشکند، پوتین و میرضیایف اولین پروژه ساخت نیروگاه هسته‌ای (NPP) را توسط روس‌ها در ازبکستان راه اندازی کردند. در مجموع، در نتیجه این دیدار، طرفین توافقنامه‌هایی به ارزش 27.1 میلیارد دلار امضا کردند.

در این راستا، چند روز بعد، "کارولین لم" رئیس اتاق بازرگانی آمریکا-ازبکستان به منظور برگزاری "هفته تجارت آمریکایی" در تاشکند به ازبکستان سفر کرده و در مورد برنامه‌های شرکت‌های آمریکایی برای سرمایه‌گذاری در اقتصاد ازبکستان به ارزش 10 میلیارد دلار گزارش داد، که خود واکنش ایالات متحده به گسترش همکاری اقتصادی روسیه و ازبکستان بود.

در همان ماه اکتبر، ایالات متحده چندین نشست دیگر را به منظور تحریک تجارت خود در ازبکستان برگزار کرد. در 18-17 اکتبر، هشتمین مجمع تجارت آسیای مرکزی (CATF) در تاشکند تحت حمایت آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID) برگزار شد. در این انجمن بیش از 1000 نماینده از 27 کشور از جمله ایالات متحده، اروپا و آسیای مرکزی حضور داشتند. در همان زمان، در این انجمن هیچ نماینده‌ای از روسیه، چین، و ایران حضور نداشتند.

پیش از این، مجمع تجارت آسیای مرکزی 6 بار در آلماتی و یک بار در بیشکک برگزار شد.

انتقال او به تاشکند باید نماد نقش رو به رشد ازبکستان در اقتصاد منطقه‌ای و در عین حال در برنامه‌های استراتژیک ایالات متحده باشد. شعار انجمن "افق‌های جدید در تجارت و سرمایه گذاری"، حاکی از تغییرات اجتماعی و اقتصادی در ازبکستان بوده و جایگاه ازبکستان را در "افق" طرح‌های برنامه ریزی شده توسط USAID نشان می‌دهد.

در این انجمن همچنین در مورد مزایای عضویت در سازمان تجارت جهانی، که سه کشور از پنج کشور منطقه - قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در آن عضو هستند، بحث شد، اما تاکنون ازبکستان به عضویت آن در نیامده است. در عین حال، عضویت ازبکستان در سازمان تجارت جهانی نیز می‌تواند به نفع منافع ملی ایالات متحده مورد استفاده قرار گیرد.

به عنوان مثال، می‌دانیم که تاجیکستان در شرایطی به سازمان تجارت جهانی پیوست، که پیوستن آن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا را سخت تر کرد و قزاقستان، با توافق بر تعرفه‌های گمرکی پایین‌تر از کل اتحادیه اقتصادی اوراسیا، مشکلاتی برای عملکرد اتحادیه اقتصادی اوراسیا ایجاد کرد.

ایالات متحده، با تقویت روابط تجاری با ازبکستان، به طور عمده قصد فعالیت در مجموعه سوخت و انرژی، مشاوره استراتژیک و همچنین در زمینه تجارت و صنایع غذایی، دارد. در ماه فوریه سال 2018، شوکت میرضیایف با معاون رئیس شرکت ژنرال الکتریک جیمز رونالد پولت ملاقات کرد.

در این دیدار پروژه ساخت و ساز جدید نیروگاه برق آبی پیسکوم در کوه‌های چاتکال (منطقه تاشکند) مورد بحث قرار گرفت. یکی دیگر از غول‌های انرژی آمریکایی ExxonMobil تا سال 2022 برای اجرای پروژه مشترک با شرکت بین‌المللی "ازبک نفت گاز" برای تولید روغن‌های پایه در پالایشگاه نفت فرغانه به ارزش 150 میلیون دلار (1.2 تریلیون سُوم) سرمایه گذاری خواهد کرد.

روغن پایه برای تولید روغن موتور به کار می‌رود که هنوز در آسیای مرکزی تولید نشده است. شرکت اینترنتی Karavansaray که برپایه سرمایه آمریکایی کار می‌کند، بر این عقیده است که ExxonMobil اولین شرکت آمریکایی برای تولیدات نفت و گازی در ازبکستان خواهد بود، در حالی که قبلاً فقط گازپروم روسیه و لوک‌اویل در این بخش از اقتصاد حضور داشتند.

چند نکته دیگر که مربوط به نفوذ ایالات متحده به حوزه مشاوره استراتژیک در ازبکستان می‌شود، لازم به ذکر است (مشاوره استراتژیک مجموعه پیچیده‌ای از مطالعات است که جهات توسعه یک شرکت، موسسه، صنعت، یا سیستم اقتصادی را تعیین می‌کند).

به این ترتیب، شرکت مشاوره آمریکایی McKinsey & Company (همراه با شرکت‎های BCG و Bain که در شمار سه شرکت بزرگ شرکت های مشاوره بین‌المللی می‌باشد) در ژانویه 2018 با وزارت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات ازبکستان در مورد مشارکت خود درمورد کار بر روی یک استراتژی توسعه صنعت فناوری اطلاعات، مخابرات، دولت الکترونیک و تجارت الکترونیک، مذاکره کرد.

شرکت Macro-Advisory Ltd، که متشکل از اقتصاد کلان و توسعه استراتژی های سیاسی است، نیز علاقه مند به کار در ازبکستان می‌باشد. علاوه بر این، در اواخر ماه ژانویه، شرکت بزرگ حقوقی White&Case ایالات متحده دفتر خود را در تاشکند افتتاح کرد.

لازم به ذکر است که یک قرارداد مشاوره استراتژیک توسط آمریکاییان فرصتی برای دسترسی مستقیم به دفاتر عالی در تاشکند است که در آن سیاست های فعلی و بلند مدت اقتصادی تصمیم گیری می شود.

انتهای پیام/