سناریوی مطرح بعد از اعتراف رسمی عربستان به قتل خاشقجی؛ آیا بن سلمان برکنار می‌شود؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، عربستان سعودی بعد از افشای قتل جمال خاشقجی در کنسولگری این کشور در استانبول در ابتدا تلاش کرد که با انکار و تکذیب خبر قتل منتقد سیاست های بن سلمان از تبعات این جنایت فرار کند ولی تمرکز رسانه‌ها به خصور رسانه های مخالف این کشور از جمله الجزیره قطر روی این خبر و پوشش گسترده و افشای پشت پرده این جنایت باعث شد که این کشور نتواند از زیر بار این مسوولیت شانه خالی کند.

رسانه های مورد حمایت عربستان از ابتدای این ماجرا حالت تدافعی به خود گرفتند و خبرهای منتشر شده درباره قتل جمال خاشقجی در کنسولگری این کشور را انکار کردند و العربیه با انتشار اخبار و گزارش های اولیه حتی منکر شد که خاشقجی نامزدی به نام "خدیجه چنگیز" داشته است و تلاش داشت که پای قطر را هم به این ماجرا بکشاند.  عربستان سعودی همچنین در این روند تاکتیک هایی را برای برون رفت از این جنایت از جمله همکاری و اطاله روند تحقیقات برای فروکش کردن ماجرا، وعده رشوه در قالب سرمایه گذاری در ترکیه یا خرید تسلیحات از آمریکا در پیش گرفت ولی هیچ کدام از این تاکتیک ها به کارش نیامد به خصوص اینکه طرف مقابل یعنی ترکیه نیز با انتشار اخبار قطره چکانی اخبار این  جنایت، عربستان را در تنگنای سختی قرار داد و مجبور شد که ریاض پس از گذشت 18 روز مسئولیت این حادثه را به جان بخرد .

در مجموع می تواند گفت که عربستان بعد از اجرای عملیات به تاکتیک های  انکار و پنهان کاری ، تهدید و اتهام به دیگران روی آورد ولی وقتی تلاش‌ها در این محورها به نتیجه نرسید، سرانجام مسئولیت این جنایت را پذیرفت . البته پذیرفتن مسئولیت این قتل تازه آغاز ماجرا بود چرا که گزارش عربستان طوری تنظیم شده بود که نه تنها افکار عمومی جهان بلکه حتی متحدین خود را نتوانست قانع کند و ابهامات زیادی در این باره مطرح شد به خصوص اینکه در این روایت مشخص نشده است که جسد خاشقجی کجاست؟ حتی به فرض اینکه این درگیری فیزیکی به قتل مقتول منجر شده باشد باید جسد وی در دسترس باشد. مخفی شدن جسد خاشقجی نشان از این داردکه سرنخ آن جای دیگر است و عاملان این جنایت قصد داشتند با طبیعی و عادی جلوه دادن این ماجرا رد پای جنایت را از بین ببرند و خود را از عمق این جنایت مبرا کنند.  

ابهام دیگری که بر این ماجرا افزود این بود که اگر این دعوای عادی و درگیری دو طرفه بوده است چرا نیروهای امنیتی بر کنار شدند این اقدام نشان می دهد که نیروهای امنیتی در این ماجرا دست داشته‌اند که در میان این افراد احمد العسیری و سعود القحطانی دو چهره امنیتی رده بالای این کشور نیز به چشم می خورد .

با تمام این تفاصیل نکته ای که همه بر این اتفاق نظر دارند این است که محال است این قتل بدون اطلاع شخصیت رده بالای حکومتی از جمله بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی صورت گرفته باشد گرچه برخی از رسانه های غربی تلاش دارند که بن سلمان را از این حادثه مبرا کنند و با مهار بحران وی را از این ورطه نجات دهند .  

اکنون این سوال مطرح است که سناریوی مطرح بعد از این ماجرا چیست آیا ترور خاشقجی به برکناری بن سلمان از ولیعهدی منجر می‌شود یا خیر؟

برای پاسخ به این سوال چندین سناریو مطرح است:

اولین سناریو این است که با معامله مشترک عربستان ، ترکیه و آمریکا این ماجرا حل و فصل شود.  بر اساس این سناریو سه کشور تلاش می کنند طی معامله ای با معرفی کردن برخی از شخصیت های امنیتی این پرونده را مختومه و  چنین وانمود کنند که این جنایت توسط افرادی خودسر و بدون اطلاع ملک سلمان و بن سلمان انجام شده است.  به نظر می رسد اجرای این سناریو و معرفی کردن افراد خودسر بدون اینکه از مقامات بالا دستور گرفته باشند کاری بسیار سختی باشد. 

سناریوی دوم این است که اختیارات ولیعهد عربستان سعودی بعد از این ماجرا تعدیل شود چرا که بعد از به عهده گرفتن سمت ولیعهدی تمام اختیارات کشور در دست بن سلمان بوده است . وی از اختیارات نامحدودی برخوردار بود به طوری که در این راه توانست مخالفان خود را از صحنه سیاسی حذف کند و این کار را به بهانه مبارزه با فساد و ایجاد اصلاحات مورد نظر انجام داد . بر اساس این سناریو، حذف بن سلمان مطرح نیست به خصوص اینکه در بیانیه شاه  عربستان " تشکیل کمیته ای برای اصلاح ساختار دستگاه اطلاعاتی" این کشور زیر نظر ولیعهد عربستان مطرح شده است که این امر از نظر تحلیلگران اقدامی پیشدستانه برای تقویت جایگاه بن سلمان تلقی می شود.

سناریوی سوم و آخر برکناری بن سلمان و انتخاب خالد بن سلمان برادر وی به جای وی است . خالد هم اکنون سفیر عربستان در آمریکا است که بر اساس گزارش ها از محل ماموریت خود به کشور بازگشته است. البته این سناریو طی این روزها قوت  بیشتری گرفته به خصوص اینکه رسانه ها و شخصیت های سیاسی ابایی ندارند از اینکه بن سلمان را مسئول مستقیم این جنایت معرفی کنند. رجب طیب  اردوغان در سخنانی دیروز خود چندین بار از ملک سلمان نام برد ولی حتی یک بار نامی از بن سلمان به میان نیاورد و گفت که این هیئت 15 نفره که به ترکیه آمدند باید روشن شود که از چه کسی دستور گرفتند؟

در همین رابطه دونالد ترامپ در آخرین موضع گیری خود گفت: «در مرحله فعلی، ولیعهد اداره بیشتر امور را در دست دارد. او کارها را اداره می‌کند و بنابراین، اگر کسی [در قتل] دست داشته، او بوده است.»

بنابراین باید منتظر ماند و دید که طی روزهای آینده این موضع گیری ها تنها در حد موضع گیری و حرف باقی می‌ماند یا فشارها به حکومت عربستان برای کنار گذاشتن ولیعهد جوان این کشور بیشتر خواهد شد؛ اقدامی که برکناری وی چندان بی هزینه نخواهد بود.  

نویسنده: حسن رستمی کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا 

انتهای پیام/