نوری: نمایشگاه "شبیه‌خوانی" نگاهی به ردّ پای تعزیه در هنر ایران دارد +عکس

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، نمایشگاه «شبیه‌خوانی» به تاثیرات هنر تعزیه بر رشته‌های مختلف هنر ایران می‌پردازد. در بیانیه این نمایشگاه آمده است:

نگاهی به «تاثیر فرهنگ عاشورایی» بر فرهنگ و هنر ایران

بی‌شک واقعه‌ی کربلا، به عنوان یکی از مهمترین نمادهای فرهنگ شیعی و متمایزترین جنبش سیاسی-اجتماعی تاریخ اسلام، همواره مورد توجه بزرگان اندیشه و هنر بوده است. قیامی که پیامش آزادی‌خواهی، کنش‌گرایی در برابر استبداد و ایستادگی در برابر خفقان و حاکمیت خودکامه است. جنبش کربلا قرن‌ها مورد تقدیس و تکریم قرار گرفته است و بسیاری از هنرمندان با بهره‌گیری از این دست‌مایه‌ی شگرف آثار ارزشمندی آفریده‌اند. بازتاب این واقعه‌ی تاریخی و آیینی در عرصه‌ فرهنگ و تمدن، منجر به خلق پدیده‌ای شگفت و باشکوه شده است، پدیده‌ای به نام «فرهنگ عاشورایی».

تجلی این فرهنگ در عرصه های مختلف (ادبیات و هنر) بسیار عمیق و درخور توجه است، در معماری: تکیه، حسینه، سکوی اجرا و... در هنر نمایش: تعزیه، نقالی، چاوشی و... در ادبیات: نظم و نثر، مدیحه و مرثیه‌سرایی، قصه‌پردازی و مقتل‌نویسی...در هنر موسیقی: نوحه و روضه‌خوانی، ترانه‌های محلی، گوشه‌های سازی و آوازی... در هنرهای تجسمی: نقاشی پشت شیشه، پرده درویشی، نقاشی قهوه‌خانه‌ای، چاپ سنگیو... در پارچه و بافت: پرچم و پوشش، مخمل و زربافت، نمد و زره آهنی و... فلزکاری: قلمزنی، تندیس و عَلَم‌سازی... در هنر سینما: فیلم داستانی، مستند و گزارشی و...

نمایشگاه «شبیه‌خوانی»، گُل‌گشتی است در بوستان «فرهنگ عاشورایی» و در هنرهایی همچون نقاشی، نمایش، موسیقی، خوش‌نویسی، پارچه‌آرایی و...

این‌همه، قطره‌ ای‌ست از دریای بیکران «فرهنگ عاشورایی». امید که این جوشش و کوشش در درگاه حق مشکور و در پیشگاه آزادی‌خواهان و فرهنگ‌سازان تاریخ -خصوصاً مهتر همگان، حسین‌بن‌علی(ع)- مقبول افتد.

*نگاهی به ردّ پای تعزیه در هنر ایران

احمدرضا نوری کیوریتور نمایشگاه نمایشگاه «شبیه‌خوانی» در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم گفت: این نمایشگاه نگاهی به رد پای هنر شبیه‌خوانی و فرهنگ عاشورایی در فرهنگ و هنر ایران است و ما بخش مهمی از گنجینه‌های هنر شبیه‌خوانی و هنرهای سنتی عاشورایی را در آن به نمایش گذاشته‌ایم. بخش نخست این نمایشگاه دربرگیرنده حدود 50 نقاشی پشت شیشه با موضوع عاشورا، اولیا و انبیا از آثار متعلق به خاندان «نقاش» است که از قدیم در عرصه نقاشی پشت شیشه فعالیت داشتند. بخش دوم نمایشگاه مربوط به پرده‌های قهوه‌خانه‌ای است که آثاری از مهدی شمس، علی‌اکبر لرنی، فتح الله قوللر آغاسی، عباس بلوکی‌فر، محمدرضا حسینی و... را شامل می‌شود که همگی از نامداران نقاشی قهوه‌خانه‌ای هستند. بخش دیگر این نمایشگاه حدود 20 نسخه خطی مربوط به مجالس تعزیه را در بر دارد که قدمت این نسخ خطی 80 تا 200 سال است. بخش دیگر نمایشگاه نیز پارچه‌ها و لباس تعزیه‌خوانی را به معرض نمایش گذاشته است.

نوری درباره بخش پارچه و لباس این نمایشگاه عنوان کرد: رویکرد ما در این بخش، رنگ‌شناسی لباسهای تعزیه است، همواره لباس اشقیاء به رنگ قرمز است و اولیاء و یاران امام حسین (ع) لباس سبز و بعضاً زرد و بنفش به تن دارند. همچنین پارچه‌هایی همچون ترمه، مخمل، زربافت و حتی بافتهای فلزی مورد استفاده در زره را تحت بررسی قرار دادیم که این پارچه‌ها امروز به دلیل قیمت زیاد کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و ما اینها را از یک مجموعه شخصی تهیه کردیم.

وی با اشاره به بخش عکس در نمایشگاه «شبیه‌خوانی» خاطرنشان کرد: حدود 100 فریم عکس از گنجینه کاخ گلستان دربرگیرنده تصاویر تعزیه در دوران قاجار در این نمایشگاه موجود است، بخش دیگر «چاپ روی پارچه» از لیلا فلاح است، همچنین کتیبه‌های جدید با ذکر امام حسین(ع) از آثار سعید نقاشیان را به معرض نمایش گذاشتیم. بریده فیلمهایی از شبیه‌خوانی را نیز اکران می‌کنیم. یک مجموعه آرت‌ورک فلزی با ترکیبی از نقوش مرغ و طاووس موجود در پره‌های علامت از آثار محمد اقبالی را نیز در این رویداد شاهد هستیم. در کنار آثار تجسمی اجرای نقالی توسط مرشد محسن میرزاعلی را هم در نظر گرفته‌ایم.

کیوریتور نمایشگاه «شبیه‌خوانی» درباره علت پرداختن به این موضوع اذعان کرد: شبیه‌خوانی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نمایش‌های ایرانی و تنها نمایش جهان اسلام در تمام سالهای گذشته مهجور مانده است. ما در این نمایشگاه بر تاثیرات شبیه‌خوانی بر سایر رشته‌های فرهنگی و هنری مانند موسیقی (مرثیه، مقتل، چاوشی‌خوانی)، نمایش (نقالی، تعزیه و...)، نقاشی (نقاشی قهوه‌خانه‌ای، پرده درویشی، کتیبه، نقاشی پشت شیشه) و معماری (تکایا، سکو و حسینه و....) نگاهی پژوهشی داشته‌ایم.

وی ادامه داد: کتابی با عنوان «شبیه‌خوانی» با حمایت موسسه هوم و گالری سلام گردآوری و تنظیم شده که در آن مقالاتی از آیدین آغداشلو، الهه ذوقی حسینی، عطاالله کوپال، هادی سیف، سعید نوری، میرعلیرضا میرعلینقی، شهاب پازوکی، عاطفه خاص و اینجانب با موضوعات مربوط به تاثیر شعائر مذهبی و هنر شبیه‌خوانی بر هنر ایران موجود است. همچنین در این کتاب مجموعه تصاویری از گنجینه عکسهای مرحوم دکتر محمدحسن رهاورد از دستیاران مرحوم دهخدا و بیش از 10 پرده نقاشی قهوه‌خانه‌ای و 50 نقاشی پشت شیشه‌ای موجود است.

نمایشگاه «شبیه‌خوانی» تا 25 آبان‌ماه هرروز (به استثنای شنبه‌ها) از ساعت 15 الی 21 در گالری سلام به نشانی خیابان ولی‌عصر (عج)، بالاتر از پارک‌وی، خیابان فیاضی (فرشته)، مجتمع سام‌سنتر، طبقه هشتم برپاست. تصاویری از این نمایشگاه را مشاهده می‌کنید: