یادداشت | فرصتی که به "تهدید" تبدیل می‌کنیم

گروه اقتصادی خبرگزاری تسنیم، محمدرضا کیاشمشکی - بر اساس آمار ارائه شده از سوی معاون وزیر نفت در حاشیه بازدید مردادماه این مقام مسئول از پالایشگاه ستاره خلیج فارس، متوسط تولید روزانه بنزین در 6 ماه نخست سال گذشته،‌ 63 میلیون لیتر در روز بود.

این رقم در حال حاضر به 95 میلیون لیتر در روز رسیده؛ افزایش بیش از 30 میلیون لیتر تولید روزانه بنزین کشور در یکسال اخیر در سایه سالها تلاش و برنامه ریزی متخصصان کشورمان در مجموعه وزارت نفت به نمایندگی از دولت، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) و بخش خصوصی ایرانی که به عنوان پیمانکار در بخش های مختلف پروژه های پالایشگاهی از جمله پالایشگاه ستاره خلیج فارس مشغولند، حاصل شده است.

* فرصتی که با همت فرزندان ایران بدست آمد

متوسط مصرف روزانه بنزین کشور در تابستان امسال به بیش از 90 میلیون لیتر در روز رسیده و اگر تولید بنزین کشور در همان مقدار سال قبل باقی مانده بود، نیاز داشتیم که حداقل 30 میلیون لیتر در روز بنزین وارد کنیم. وقتی آمار مصرف بیش از 120 میلیون لیتری برخی روزهای تابستان امسال مثل 29 مرداد و 31 تیرماه را در نظر بگیریم، می بینیم در صورتی که ظرفیت تولید روزانه بنزین کشور به بیش از 95 میلیون لیتر نرسیده بود، عمق فاجعه چقدر زیاد بود و چه بلایی ممکن بود با تحریم بنزین، بر سر ما بیاید.

رساندن ظرفیت تولید بنزین کشور به بیش از 95 میلیون لیتر و برنامه های جاری برای افزایش این ظرفیت به بیش از 100 میلیون لیتر تا پایان امسال، فرصتی است که با همت فرزندان این مرز و بوم برای تأمین بدون دغدغه نیاز داخلی به فرآورده استراتژیکی چون بنزین و همچنین صادرات این فرآورده به عنوان یک منبع مطمئن تأمین ارز و درآمدزایی برای کشور ایجاد شده است.

* با دست خودمان داریم فرصت را به تهدید تبدیل می کنیم

این فرصت را داریم با دست خودمان به تهدید تبدیل می کنیم. دولت به هر دلیل موجه و غیرموجه ای تا امروز اقدام به اعمال مدیریت مصرف در بخش بنزین نکرده و نه از ابزار کارآمدی چون کارت سوخت بهره گرفته و نه با اصلاح قیمت پایین بنزین، سعی در کنترل مصرف داشته است. با این حال، ما در نبود یک چارچوب مدیریتی مصرف بنزین و در نبود یک ابزار محدودکننده، بی پروا در حال مصرف بنزین هستیم.

خودروهای تک سرنشین، سفرهای غیرضروری درون و برون شهری، دور دور کردن های بخشی از مردمِ کم دغدغه، عدم اصلاح سیستم احتراق خودروهای پرمصرف داخلی و ... همه نشان از بی توجهی ما به فرصت ملی ایجاد شده برای تأمین بی دغدغه بنزین و حتی درآمدزایی از صادرات آن دارد. به عبارتی ما داریم با مصرف افسارگسیخته، فرصت بنزینی کشور را به تهدید تبدیل می کنیم.

* آمار عجیب در مورد مصرف بنزین

در روزهایی که بیش از 120 میلیون لیتر بنزین در یک شبانه روز مصرف شده، یعنی تقریبا به ازای هر ایرانی یک و نیم لیتر بنزین در 24 ساعت مصرف شده است. این فرضِ روی کاغذ که هر ایرانی در یک شبانه روز یک و نیم لیتر بنزین مصرف کرده، در شرایطی می تواند درست باشد که 80 میلیون ایرانی ( مرد و زن و بچه) هر کدام با یک وسیله نقلیه (خودرو یا موتورسیکلت) در خیابان ها تردد کنند.

در واقع حدود 32 میلیون خودرو و موتورسیکلت در کشور داریم و این 32 میلیون وسیله نقلیه، مصرف کننده 120 میلیون لیتر بنزین در روزهای پیک تابستان امسال بوده اند؛ از اینرو باید گفت هر خودرو یا موتورسیکلت روزانه 4 لیتر بنزین مصرف کرده تا رقم مصرف 120 میلیون لیتری ثبت شده است.

با احتساب مصرف بالای سوخت در اغلب خودروها و موتورسیکلت های تولید داخل، به طور متوسط هر فرد با وسیله نقلیه خود در یک شبانه روز 50 کیلومتر تردد داشته تا 4 لیتر بنزین مصرف کند.

* سهم قاچاق در آمار مصرف بنزین

آمارهای غیررسمی از قاچاق بنزین حتی تا 20 میلیون لیتر در روز را نشان می دهد اما در این زمینه هیچ آمار رسمی وجود ندارد و به قول سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، "اساسا قاچاق قابل اندازه گیری نیست که بتوان آماری رسمی درباره آن اعلام کرد"، پس دولت نمی تواند سنجش دقیقی از قاچاق سوخت داشته باشد.

اما آنچه مشخص است قاچاق بنزین بیش از پیش رونق گرفته و بخشی از آمار مصرف با توجه به نبود الزام استفاده از کارت سوخت شخصی، می تواند مربوط به بنزینی باشد که در ایران با کارت های سوخت مهاجر (سیار یا آزاد) سوخت گیری شده اما اصلا در ایران مصرف نشده  است. در این زمینه نیز شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی خبر از ابطال بیش از 100 هزار کارت سوخت مهاجر در استان سیستان و بلوچستان تا امروز داده است.

* دولت دست به کار شود

چه آنکه بخشی از آمار مصرف روزانه بنزین در کشور مربوط به قاچاق سوخت باشد و چه نباشد، مصرف بنزین در ایران به صورت کنترل نشده و افسارگسیخته صورت می گیرد و رفته رفته داریم با دست خودمان فرصت "خودکفایی در تأمین بنزین" را با تهدید "نیاز دوباره به واردات گسترده بنزین" عوض می کنیم.

آنچه بخش قابل توجهی از مردم کشورمان به صورت عام در مصرف بنزین نشان داده اند این است که در نبود قوانین محدودکننده و ابزارهای نظارتی، بی مهابا مصرف می کنند و هیچ توجهی به صرفه جویی و مصرف بهینه ندارند و بخشی که دنبال سوءاستفاده از نبود ساختارهای نظارتی هستند نیز بی مهابا بنزین می خرند و آن سوی مرزها می فروشند؛ پس لازم است دولت هرچه سریعتر نسبت به اعمال سیاست های کنترلی همچون اجبار استفاده از کارت سوخت شخصی و یا حتی سهمیه بندی بنزین اقدام کند تا نقاط مصرفی تحت کنترل درآمده و هزینه هایی که از جیب همه مردم برای تولید بنزین و عرضه آن خرج می شود، توسط بخشی که نسبت به مصرف این فرآورده نفتی بی توجه هستند و یا بخشی که به دنبال سوءاستفاده از نبود ساختارهای نظارتی و قاچاق بنزین هستند، هدر نرود.

انتهای پیام/