نقشه راه کُردها در پروسه تشکیل دولت جدید عراق چیست؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، انتخابات پر فراز و نشیب پارلمانی عراق با پایان شمارش دستی آرا و تغییر کمتر از یک درصدی، وارد مرحله پایانی شده و تنها مرحله شکایت احتمالی احزاب و گروه ها را پیش رو دارد که زمان آن 10 روز است و پس از آن با تایید نهایی دادگاه عالی انتخابات عراق شاهد تشکیل مجلس چهارم خواهیم بود.

در این میان احزاب، گروه ها و ائتلاف های شیعه و سنی مشغول رایزنی با یکدیگر برای رسیدن به اتحادهایی تاثیر گذار هستند تا بتوانند ضمن انتخاب نخست وزیر، دولت را تشکیل دهند.

احزاب کردی اما شرایط متفاوتی دارند؛ آنها نه مانند شیعیان درگیر تشکیل فراکسیون اکثریت یا پیدا کردن نخست وزیر هستند و نه مانند سنی ها دنبال ائتلاف و انتخاب رئیس مجلس. برای کردها موضوع انتخاب رئیس جمهور موضوعی چندان مهم به شمار نمی رود زیرا از گذشته بین خود به تفاهم رسیده اند که رئیس جمهور از حزب اتحادیه میهنی باشد، هر چند در این اواخر برخی صداها مبنی بر انتخاب رئیس جمهور از خارج از حزب اتحادیه میهنی به گوش می رسد.

همین طور به نسبت دو پست ریاستی دیگر، پست سوم یعنی ریاست جمهوری تا حدود زیادی تشریفاتی است.

اما کردها از این فرصت همانند سه دوره قبل استفاده می کنند تا از وزنه خود برای سنگینتر کردن کفه ائتلاف ها امتیاز بگیرند و برگه های خود را به کسی بفروشند که امتیاز بالاتری به آنها بدهد.

اگر در اولین مرحله تشکیل دولت پس از صدام، کردها به دنبال گرفتن بودجه 17 درصدی بودند، علیرغم اینکه جمعیت آنها بین 13 تا 15 درصد بود، و در تشکیل دولت دوم و سوم وزرا و مقامات نظامی تاثیر گذار را طلب می کردند و حق انتخاب وزیر امور خارجه، وزیر دارایی و رئیس ستاد مشترک ارتش عراق که زمانی دست کردها بود را از آن خود می دانستند؛ امروز به دنبال دستاورد بزرگتری هستند که آن را در فرایند تشکیل دولت جدید دنبال می کنند.

اهداف عالیه کردها در دوره کنونی چیست؟

25 سپتامبر 2017 (3 مهرماه 1396) بود که به دستور مسعود بارزانی و حمایت طیفی وسیع از مقامات کردی، همه پرسی جدایی اقلیم کردستان از عراق برگزار شد و طبق آن مقامات کردی اعلام کردند که از عراق جدا خواهند شد.

مسعود بارزانی که با حمله داعش به عراق و نفوذ این گروه تروریستی تا نزدیکی بغداد و فروپاشی کیان حکومت، فرصت را مغتنم دانسته بود با تحرکاتی بین المللی از جمله سفرهای متعدد به کشورهای اروپایی و آمریکا تلاش کرد تا برای هدف بلند پروازانه خود حامیانی بیابد. اما این تلاشها به جایی نرسید و سرانجام بارزانی با ناامیدی از حمایت بین المللی و با ادعاهایی نظیر رعایت نشدن قانون از سوی حکومت بغداد دست به حرکتی انتحاری زد تا به قول خودش بعد از مرگ در خاک کردستان دفن شود.

این بلند پروازی با هماهنگی و اتحاد بغداد – تهران – آنکارا و با یک سلسله اقدامات از بستن مرزها گرفته تا تعطیلی فرودگاه های اربیل و سلیمانیه و سرانجام گرفتن کرکوک توسط ارتش و نیروهای امنیتی عراق با شکست روبه رو شد و مسعود با خلع خود خواسته پست ریاست اقلیم کردستان، برای مدت طولانی به لاک خود فرو رفت.

این روزها دوباره شاهد از سرگیری فعالیت مسعود بارزانی هستیم که با هیئت های اعزامی از بغداد دیدار می کند و به بغداد هیئت هایی می فرستد.

بارزانی این بار تلاش دارد هدفی را که سال گذشته به آن دست نیافت به شکل سیاسی و در تعامل با بغداد به نوعی دیگر حاصل کند.

هفته گذشته بود که بارزانی اعلام کرد این حزب اعتراضی به هر شخصی که نامزد نخست وزیر دولت آینده عراق شود، ندارد. خواسته های کردها در مذاکرات مربوط به تشکیل کابینه، تحقق مشارکت در دولت آتی و توافق در صدور تصمیمات و تاکید بر توازن در موسسات عراق است. اقلیم مرحله جدیدی را با بغداد و کشورهای منطقه پس از همه پرسی استقلال آغاز کرده است.

از سوی دیگر سایر مقامات کردی با اشاره به دیدارهای هیئت های اعزامی از بغداد با احزاب و گروه های کردی دو شرط برای ائتلاف با آنها را عنوان کرده اند که یکی از آنها اجازه استقرار پیشمرگه های کرد در شهر کرکوک است و دیگری اجرای ماده 140 قانون اساسی عراق است که طبق آن باید در مناطق مورد منازعه آمارگیری شود تا وضعیت جمعیتی آن مناطق مشخص شود. همچنین از مردم سوال شود که آیا می خواهند جزیی از اقلیم کردستان عراق باشند یا خیر.

موضوع جالب توجه این که ظاهراً علیرغم همه دیدارهایی که بین گروه های بغداد و هئیت کردی انجام گرفته هیچ یک چنین قولی به طرف کُرد نداده و شروط آنها راه به جایی نبرده است، زیرا کردها مانند دوره های گذشته متحد نیستند و وضعیت مناسبی ندارند.

از طرف دیگر گروه های شیعه برای تشکیل فراکسیون بزرگتر با یکدیگر گفت وگوهای جدی را دنبال می کنند که در صورت توافق 4 ضلع از 5 ضلع موجود، دیگر نیازی به کردها از حیث کرسی ها نیست و کردها نیز به خوبی به این امر واقف هستند.

اگر به این موضوع، تقسیم احزاب و ائتلاف های کردی از دو به 5 را در دوره کنونی در نظر بگیریم نیز می توانیم جایگاه حزب دموکرات به ریاست مسعود بارزانی در سپهر سیاسی عراق و کلا دست پایین کردها در مقابل بغداد را به خوبی دریابیم.

حزب دموکرات به طور اخص و احزاب کردی اقلیم به شکل کلی به دنبال کسب امتیازاتی از بغداد برای پیوستن به پروسه سیاسی حکومت در عراق هستند و خواسته های آنها سقف و کفی دارد که عبارتند از اجرای ماده 140، استقرار پیشمرگه های کرد در کرکوک، مشارکت بیشتر در حکومت و داشتن وزرای تاثیرگذار تا جای ممکن.

این نقشه راه کردها برای دور چهارم پارلمان عراق و تشکیل دولت است که از سوی مسعود بارزانی رئیس سابق اقلیم و رهبر معنوی کنونی دنبال می شود تا کردها را دوباره وارد گردونه سیاسی عراق کند اما این که کدام اهداف محقق خواهد شد، نیازمند گذشت زمان و اتفاقات روزهای آینده بغداد است. 

گزارش از علی حیدری

انتهای پیام/