استاد دانشگاه کلمبیا در گفت‌وگو با تسنیم: سعودی‌ها از سرزنش ایران در حادثه تروریستی تاجیکستان خشنود‌ند/دولت به دنبال موج سواری از حادثه است
پژوهشگر و استاد دانشگاه کلبیا آمریکا گفت: چه سعودی‌ها در پس این حمله باشند و چه نباشد، آن‌ها از این که دولت تاجیکستان ایران را به عنوان بخشی از حمله مورد سرزنش قرار داده است، بسیار خوشنود و راضی خواهند بود.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حمله روز دوشنبه چند جوان به 7 توریست خارجی در تاجیکستان مجدداً مباحث را پیرامون تبدیل شدن آسیای مرکزی به حیاط خلوتی برای برنامه‌های جدید داعش در افغانستان برانگیخت. البته دولت تاجیکستان که در ابتدا این حادثه را صرفاً یک تصادف رانندگی نامید و پس از آن اشاره کرد که مهاجمین سلاح سرد نیز به همراه داشته‌اند، حتی پس از پذیرش مسئولیت این حمله توسط داعش هم باز حزب نهضت اسلامی را در این تهاجم متهم کرد و حتی فراتر از آن گفته است که سرکرده این افراد در قم و مازندران ایران آموزش دیده است! با این حال با انتشار تصاویر بیعت این افراد با داعش، طبیعتاً این بهره‌برداری سیاسی دولت تاجیکستان بیشتر مورد توجه قرار نخواهد گرفت.
در همین راستا مصاحبه‌ای را با "ادوارد لمون"، از پژوهشگران آمریکایی دانشگاه کلمبیا در حوزه تاجیکستان صورت داده‌ایم. آقای لمون دانشجوی مقطع پست‌دکتری و پژوهشگر حوزه تاجیکستان و مطالعات انتقادی امنیتی و تروریسم در دانشگاه کلمبیا (ایالات متحده آمریکا) است و در این دانشگاه تدریس هم می‌کند.
وی نویسنده کتاب «تاجیکستان در حال تغییر: دولت‌سازی و گذار اجتماعی» بوده و مقالات علمی متعددی در پایگاه‌های علمی منتشر کرده است.
تسنیم: برای حمله تروریستی دوچرخه‌سواران خارجی سناریوهای مختلفی بیان شده. نظر شما در این باره چیست؟ آیا داعش چنین حمله‌ای را صورت داده و چرا داعش تاجیکستان را انتخاب کرده است؟
لمون: با انتشار پست سایت اعماق (از خبرگزاری‌های وابسته با داعش) و انتشار ویدئویی از اعلام بیعت مهاجمین حادثه تاجیکستان با البغدادی، بله، به نظر می‌رسد که این حمله از سوی داعش باشد. اما در حال حاضر هنوز درباره این که داعش مستقیماً (و با برنامه) بر روی مهاجمان تاثیر گذاشته و یا اینکه مهاجمین صرفاً تحت تاثیر فراخوان‌های داعش قرار گرفته و اهدافی را در جماهیر شوروی سابق آن هم بدون ارتباطی مستقیم با اعضای داعش مورد حمله قرار داده‌اند، هنوز محل ابهام قرار دارد.
تسنیم: داعش چگونه این کار را انجام داده؟ دولت تاجیکستان در این زمینه خیلی سخت‌گیر است.
لمون: از آنجایی که این تهاجم از پیچیدگی خاصی برخوردار نبوده و با استفاده از خودرو، چاقو و تبر صورت گرفته، لذا پیشگیری از آن کار سختی است. اما به هر حال مشارکت 10 نفر در این حملات و ماهیت برنامه‌ریزی شده بودن آن نشان می‌دهد که دستگاه‌های امنیتی تاجیکستان در شناسایی و پیشگیری از آن موفق نبوده‌اند.
تسنیم: برخی انگشت اتهام را به سمت خود دولت برده و می‌گویند پس از هجمه رسانه‌ای گسترده علیه دولت در قضیه حمزه طلازاده، دولت چنین اقدامی را برای بازیابی جایگاهش و گرفتن امتیاز از کشورهای غربی که در شرف قطع کمک‌های خارجی به دلیل مسائل حقوق بشری بودند، صورت داده. این تحلیل را چقدر درست ارزیابی می‌کنید؟
لمون: این حادثه دقیقاً یک انحراف از افکار عمومی به وجود آورد و در دستان دولت نقش‌آفرینی خواهد کرد. دولت تاجیکستان می‌تواند کشور را در خطر حمله نشان داده و به دریافت کمک‌های امنیتی به‌رغم نقض‌های مکرر حقوق بشری ادامه دهد. اما این مساله نیز واضح است که این حمله به اعتبار (امنیتی) این کشور آسیب زده و موجب کاهش سفر توریست‌ها به آن می‌شود. لذا، این حادثه برای رحمان صرفاً سودمند نیست (و هزینه‌های هنگفتی دارد).
تسنیم: برخی از تاجیک‌ها نوک اتهام را به سوی عربستان برده‌اند. آیا بین افزایش روابط تاجیکستان و عربستان طی ماه‌های اخیر و این حمله تروریستی ارتباطی می‌بینید؟ آن‌ها می‌گویند معمولا عربستان سعودی روابط خوبی با القاعده داشته است و در راستای منافع سیاسی‌اش حمایت‌های زیادی از آن‌ها کرده. از سوی دیگر هم دولت ایران را متهم کرده و گفته که تروریست مورد ادعای داعش در شهر شیعه قم آموزش دیده است.
لمون:عربستان سعودی منافع زیادی (از این موضوع) برده و تاجیکستان را تشویق به قطع روابط با ایران کرده است. تنش‌ها از سال 2015 و پس از سفر کبیری به تهران تنها اندکی پس از تروریستی اعلام شدن حزب نهضت اسلامی در تاجیکستان آغاز شد. عربستان هم در این آتش اختلافات هیزم ریخته و رجزخوانی می‌کند که ایران را از تاجیکستان خارج کرده است. چه سعودی‌ها در پس این حمله باشند و چه نباشد، آن‌ها از این که دولت تاجیکستان ایران را به عنوان بخشی از حمله مورد سرزنش قرار داده است، بسیار خوشنود و راضی خواهند بود.
تسنیم: با توجه به حضور تصوف در آسیای مرکزی و تاجیکستان، اما باز هم می‌بینیم که داعش می‌تواند در میان آن‌ها نفوذ کند. علت این موضوع را در چه می‌بینید؟ ریشه‌اش در تغییر گرایشات مذهبی مردم این منطقه است و یا در بحران‌های اجتماعی؟
لمون: داده‌هایی که در خصوص عضویت افراد مهاجم در سازمان‌های تروریستی منتشر شده است، نشان می‌دهد که مذهب نقش محدودی در زندگی بسیاری از آن‌ها داشته است. بسیاری از آن‌ها تا پیش از ارتباط با روایت‌های افراط‌گرایانه این گروه‌ها، رابطه‌ای با اسلام نداشته‌اند. با دانش محدود آن‌ها (از اسلام)، طبیعتاً تفاسیر ساده‌انگارانه پیشنهاد شده توسط گروه‌های تکفیری همچون داعش برایشان قابل قبول و قابل فهم است. این گروه‌ها از سرکوب، تبعیض و سرخوردگی میان جوانان استفاده کرده و آن‌ها را به سوی انرژی‌های منفی برای جهاد، کانالیزه می‌کنند.
تسنیم: آیا ممنوعیت حزب نهضت اسلامی و فعالیت هر گروه اسلام‌گرای دیگر و اعمال محدودیت‌ها در اعمال مذهبی را می‌توان عاملی برای تشدید تهدید تروریسم در تاجیکستان در نظر گرفت؟
لمون: ما تاکنون هیچ ارتباطی از اعضای حزب نهضت اسلامی با امور خشونت‌آمیز ندیده‌ایم. اما حذف این حزب، تفاسیر متفاوتی را به امام خطیب‌های دولتی و علما پیشنهاد می‌کرد که دقیقاً مباحثات مذهبی در کشور را موجب شده است. محدودیت‌های اسلامی نیز دقیقاً در پیام‌های داعش مورد استفاده قرار گرفته و می‌تواند نقشی مهم در بسیاری از موارد ایفا کند.
انتهای پیام/
