فعال سیاسی تاجیک در گفت‌وگو با تسنیم: پول‌های بابک زنجانی و دلارهای عربستان عامل اصلی سردی روابط ایران و تاجیکستان است
فعال سیاسی تاجیک گفت: سردی روابط از زمانی آغاز شد که ایران خواستار بازگشت سرمایه‌های بابک زنجانی از تاجیکستان شد. این پول‌ها به ایران بازنگشت و تلاش شد تا مناسبت‌ها خراب شود و طوری مسائل دیگر را پیش بکشند که ایران نتواند پول خود را طلب کند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روابط جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان طی سال‌های اخیر دچار فراز و نشیب‌های بسیاری شده است. برخی تحلیلگران تنش‌های به‌وجود آمده و تیرگی روابط را طی سال‌های پس از استقرار صلح در این کشور بی‌سابقه دانسته‌اند. در همین راستا شماری از فاکتورها و مولفه‌های داخلی و خارجی موثر در این روابط از سوی رسانه‌ها و چهره‌های سیاسی مطرح می‌شود. در همین راستا گفت‌وگویی با آقای شرف‌الدین گدایف، از فعالین سیاسی تاجیک و رهبر «جنبش مردمی اصلاحات برای رشد تاجیکستان» ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
تسنیم: در ابتدا لطفا از گروه تازه تاسیس «جنبش مردمی اصلاحات برای رشد تاجیکستان» بگویید. چطور شد که این جنبش شکل گرفت و چه هدفی را دنبال می‌کند؟ مگر در تاجیکستان حزب اصلاحات اقتصادی نداریم؟
گدایف: هدف از تشکیل جنبش رشد و اصلاحات تاجیکستان تمرکز بر اصلاحات در بلوک‌های اقتصادی و سیاسی کشور است. بله، در تاجیکستان حزب اصلاحات اقتصادی وجود دارد، اما متاسفانه این حزب از جانب خود دولت برای خاک پاشیدن در چشم جامعه جهانی در معرکه‌های سیاسی راه‌اندازی شده و پیشنهاداتی برای اصلاحات در مسائل سیاسی و اقتصادی کشور ندارد. هدف جنبش مردمی اصلاحات برای رشد تاجیکستان آشکارا بیان کردن واقعیت‌ها و مشکلات اقتصادی و سیاسی تاجیکستان است و خواهان تغییرات کلی در سیاست‌های داخلی و خارجی تاجیکستان برای رشد کشور هستیم.
این سیاست‌ها می‌بایست بر اساس منافع ملی تنظیم شده و مصون از دخالت دیگر کشورها باشد. نه به مانند وضعیتی که امروز از مداخله کشورهای خارجی میبینیم. در این جنبش چهره‌های علمی اقتصاد، خبرنگاران، روشنفکران و شهروندان عادی که دیگاه‌های مشترکی برای اصلاحات و رشد تاجیکستان دارند، حضور دارند.
تسنیم: شما پیش از این در گروه 24 هم فعالیت داشتید که به ویژه پس از کشته شدن مرحوم عمرعلی قوت‌اف، فعالیت شما در این گروه حتی پررنگ‌تر هم شد. چطور شد که از گروه 24 جدا شدید و این جنبش را تاسیس کردید؟
گدایف: جدا شدن ما به دلیل بعضی سیاست‌هایی بود که به خصوص جوانان در آن جا پیش گرفتند. این سیاست‌ها با اهداف ما منطبق نبود و لذا بیرون آمدیم و جنبش مخصوص خودمان را ساختیم. تا کنون هم اقدامات خوبی در این مدت کوتاه شده است. یک وب‌سایت ایجاد کردیم و در آینده‌ای نزدیک به فکر راه‌اندازی برنامه‌های تلویزیونی هستیم. تلاش‌مان این است تا فکر و ایده‌هایی که برای تاجیکستان ضروری به نظر می‌رسند را بیان کنیم تا هم در مناسبت‌های داخلی و هم مناسبت‌های خارجی تاثیرگذار باشند.
تسنیم: همان‌طور که اطلاع دارید طی سال‌های اخیر اختلاف نظرهایی میان دو کشور ایران و تاجیکستان به وجود آمده که منجر به تیرگی و کاهش سطح روابط دو کشور هم‌زبان شده است. تحلیل شما از این روابط چیست؟
گدایف: ببینید، یک اصل کلی را نباید در روابط ایران و تاجیکستان از نظر دور داشت. آن هم این است که مردم شریف تاجیکستان مردم ایران و افغانستان را بسیار دوست دارند. چرا که ما تاریخ، فرهنگ و زبان مشترک داریم. این ارزش‌ها برای مردم تاجیکستان و ایران بسیار بی‌پایان هستند.
مردم تاجیکستان هیچ‌گاه نمی‌خواهند با ایران چنین مناسباتی وجود داشته باشد. در حقیقت مردم منافعی در کاهش و قطع روابط ندارند و می‌خواهند روابط دوستانه بوده و پیوندهای محکم اقتصادی، چاره‌بینی‌های فرهنگی وجود داشته و امتیازات زیادی به شهروندان دو طرف داده شود. اما مشکل از برخی مداخله‌گران است.
این افراد با دادن مبالغی و یا دستگیری کردن از بعضی سیاست‌های دولت تاجیکستان تلاش می‌کنند روابط دو کشور ایران و تاجیکستان رو به سردی گذارد. همچنان که امروز هم میبینیم در بسیاری از کشورها سعی می‌کنند حمله تبلیغاتی علیه ایران انجام دهند و می‌خواهند در تاجیکستان هم این جریان را راه بیندازند. این یک استراتژی و برنامه کلان است.
تسنیم: چرا تاجیکستان؟ به نظرتان انتخاب کشوری مانند تاجیکستان که چنین پیوندها و اشتراکات زیادی با ایران داشته و میانجی‌گری ایران در صلح را تجربه کرده، برای اقدام علیه ایران منطقی است؟
گدایف: خوب علت انتخاب آن‌ها صرفاً این موضوعات نبوده. آن‌ها به خوبی از تضعیف پایه‌های مردمی دولتی که 26 سال است در تاجیکستان روی کار آمده و باقی مانده هم اطلاع دارند. می‌دانند که مشکلات اقتصادی زیادی در دولت تاجیکستان وجود دارد و از طریق بسته‌های اقتصادی و کمک‌های مالی وارد می‌شوند. لذا میبینیم که دولت هم به‌خاطر منافع اقتصادی و بدون در نظر گرفتن پیوندهای دیرینه میان مردم دو کشور تن به این بازی خطرناک می‌دهد.
تسنیم: دولت تاجیکستان اما نقش این عوامل خارجی را رد کرده و می‌گوید حمایت ایران از حزب نهضت اسلامی پس از ممنوعه اعلام شدن فعالیت آن علت اصلی دلخوری و کدورت‌هاست.
گدایف: ببینید، مساله نهضت اسلامی یک بهانه بود برای پوشش مسائل دیگر. اگر ما سرد شدن روابط ایران و تاجیکستان را دقیق‌تر بررسی کنیم، میبینیم که پیش از بسته شدن حزب نهضت اسلامی تاجیکستان بود. بخشی از این مساله را باید در بازگرداندن بیش از 2 میلیارد از پول‌های سرمایه‌داران ایرانی در تاجیکستان جستجو کرد. این پول‌ها واقعیت بودند، افسانه نیستند.
من خودم فعال اقتصادی و صاحب‌کار بودم در تاجیکستان و به خوبی می‌دیدم که این پول‌ها وجود داشت. اما سردی روابط از زمانی آغاز شد که ایران خواستار بازگشت سرمایه‌های بابک زنجانی از تاجیکستان شد. چون این پول‌ها به ایران بازگردانده نشد و تلاش شد تا بر پایه همین مناسبت‌ها خراب شود و طوری مسائل دیگر را پیش بکشند که ایران نتواند مساله پول را طلب کند.
از همین جهت شروع کردند به گفتن مطالب مختلفی که شما در جنگ داخلی ما مداخله کردید، فلان آدم‌ها را کشتید و مواردی از این دست. این‌ها تنها برنامه‌های دروغی بودند که می‌‌خواستند افکار عمومی را از مشکل اساسی (2 میلیارد دلار و بلکه بیشتر) منحرف سازند.
عامل دیگر هم این بود که کشورهای مخالف ایران با دیدن این فضا وارد این بازی شدند و از دولت تاجیکستان حمایت کردند؛ اما باید دوباره اشاره کنم که این تیرگی‌ها تنها میان دولت‌ها است و بین مردم نیست. من باور دارم که « آب اگر صد پاره گردد باز با هم آشناست» و مردم دوباره راه خود را پیدا می‌کنند. نادیده گرفتن ایران در سیاست و روزگار ما غیرممکن است و جدا کردن آن نیز یک خطای بزرگ.
تسنیم: با آغاز سردی روابط ایران و تاجیکستان شاهد آن بودیم که روابط عربستان سعودی و تاجیکستان رو به گسترش نهاد. تحلیل شما از این موضوع چیست؟ کارشکنی‌های عربستان چه نقشی در این زمینه داشت؟
گدایف: بله، مداخلات عربستان سعودی در سیاست‌های داخلی و خارجی تاجیکستان امروز غیرقابل انکار است. فکت‌ها و دلیل‌های زیاد دیگری هم وجود دارد. امروز عربستان از طریق سفیرش اقدامات زیادی را صورت می‌دهد.
ما اطلاع داریم که سفیر سعودی، آقای البادی با خبرنگاران، ادیبان، افراد بانفوذ در جامعه و چهره‌های سیاسی را می‌بیند و از طریق پرداخت مبالغی به آن‌ها این فضای ضد ایرانی را می‌سازند. یا روش دیگری که در این باره وجود دارد، از طریق سفر حج است. ما میبینیم که حتی برخی افراد را پس از دیدار با سفیر سعودی برای مراسم حج با خانواده‌اش به عربستان می‌فرستند و حمایت می‌کنند از آن‌ها برای به جا آوردن حج عمره. همین‌ها را نیز آهسته آهسته متقاعد می‌کنند که مقالاتی علیه ایران بنویسند.
همین باعث شده تا کم کم با نفوذ در مجلات، رسانه‌ها و روزنامه‌ها جامعه تاجیکستان را تا حدودی همسوی با خود کنند. یا در مسائل دیگر میبینیم در حالی که هیچ کشوری حاضر به سرمایه‌گذاری در تاجیکستان نیست، عربستان سعودی می‌آید و 51 درصد سهام بانک تاجیک صادرات را می‌خرد. بانکی که متعلق به یکی از نزدیکان رئیس‌جمهور است.
این‌ها سرمایه‌گذاری‌هایی برای سیاست‌های ضدایرانی در تاجیکستان است که منافع آن برای یک خانواده اما مضرات آن برای مردم است. همچنین ما اطلاع داریم که این سیاست‌ها در دیدارهای سفیر عربستان با برخی مقامات و شخصیت‌های سیاسی و امنیتی تاجیک حتی به صورت ماهانه در قالب‌هایی همچون شکار و ... وجود دارد و این برنامه‌ها در این دیدارها طراحی می‌شوند.
من باور دارم سیاست‌های عربستان از اساس غلط است و ره به جایی نمی‌برد. فکر می‌کنم مردم هم بر همین عقیده باشند، چرا که می‌دانند عربستان هیچ وقت دلش برای این ملت نمی‌سوزد، بخاطر این که از ریشه ما نیستند. از ما بیگانه‌اند، اما متاسفانه، نادیده گرفتن ریشه‌های تاریخی و فرهنگی ملت تاجیک توسط برخی که امروز روی کار هستند باعث شده چنین فضایی پیش بیاید و این هرگز به نفع مردم تاجیکستان نیست.
تسنیم: یکی از مسائلی که اخیراً از سوی رسانه‌های تاجیکستان و نهادهای گوناگون همچون آکادمی علوم بیان شد و حتی توسط خود آقای رحمان هم مورد تاکید قرار گرفت، بحث تشیع و شیعه شدن اعضای حزب نهضت اسلامی بود. این موضوع برای بسیاری از تحلیلگران عجیب بود که چرا چنین مساله‌ای از سوی دولت سکولار تاجیکستان مطرح شده است که گویی شیعه بودن و شیعه شدن جرم بزرگی است. عجیب‌تر آن که این را به حزب نهضت اسلامی نسبت داده‌اند که یک حزب تماماً سنی مذهب و حنفی است. تحلیل شما در این باره چیست؟
گدایف: من فکر می‌کنم در همین جا جناب رحمان مرتکب جرم شده‌اند و اگر در تاجیکستان قانونی وجود می‌داشت، باید ایشان را وادار به پاسخگویی می‌کرد. به موجب ماده 187 قانون تاجیکستان، برای این عمل جرم تعیین شده است. چون در تاجیکستان همه ادیان آزاد هستند و کسی حق ندارد بگوید شما از کدام دین هستید و چه مذهبی را پیروی می‌کنید. علاوه بر این در تاجیکستان ما شیعه مذهب‌های اسماعیلیه داریم. غیر از این هم چند گروه دیگر از برادران شیعه هم وجود دارند در تاجیکستان و این که به کسی تهمت زده شود که شما شیعه هستید و اینگونه علیه آن‌ها چنین مطالبی بیان شود، اصلاً درست نیست.
ما می‌دانیم در تاجیکستان بیش از 95 درصد مردم سنی‌مذهب هستند و تمام اعضای خود حزب نهضت هم سنی‌مذهب هستند. فکر می‌کنم در این زمینه غرض‌ورزی‌های شخصی و منافع دیگری وجود دارد. علاوه بر این عده‌ای می‌خواهند از طریق ایجاد اختلافات مذهبی فضا را ملتهب کنند.
تسنیم: به نظر شما با در نظر گرفتن این تحولات راه چاره چیست؟ چطور می‌توان مناسبات دولت‌ها را دوباره به حالت سابق خود باز گرداند؟
گدایف: فکر می‌کنم برای این کار زمان لازم است. برای تغییر نظر دولت می‌بایست صبر کرد تا مردم اقداماتی صورت دهند. مردم باید علیه سیاست‌هایی که به ضرر منافع‌شان است اقدامی کرده و مطالبه کنند. این هم نیازمند یک روند تدریجی و گذر زمان است. ما می‌دانیم هنوز جامعه مدنی در تاجیکستان شکل نگرفته و همین اعتراضات و سر و صداهایی هم که شنیده می‌شود از سوی مخالفینی است که خارج از کشور پراکنده شده‌اند. ما امیدواریم در آینده این جامعه مدنی را بر قرار سازیم که سیاست‌های دیگر کشورها دیگر از طریق تاجیکستان پیاده‌سازی نشود.
امروز تقریباً می‌توانیم بگوییم که 99 درصد مردم تاجیکستان خواهان روابط خوب با کشور اسلامی ایران هستند. به خصوص ما که مسائل اقتصادی را پیگیری می‌کنیم، منافع اقتصادی زیادی در روابط با ایران حتی در همین روزگار میبینیم. تاجیکستان می‌تواند از طریق ایران مسائل اقتصادی خود را حل کند. برخی امکانات صنعتی که در ایران است در دنیا جزو صنایع پیشرفته به حساب می‌آید.
دولت باید راه گشاید تا در تاجیکستان بتوانیم از محصولات ایران استفاده کنیم. همچنین کارخانه‌های مشترک تاسیس شوند و می‌توانیم محصولات آن را به کشورهای همسایه همچون ازبکستان، افغانستان و قرقیزستان صادر کنیم. فکر می‌کنیم بر اساس دوستی و با استفاده از امکانات اقتصادی ایران استفاده کرده و هم مشکل اقتصادی تاجیکستان حل شود و هم ایران از این مناسبت‌ها سود می‌برد، اما افرادی بر سر قدرتند که این را نمی‌خواهند. با مطالبه مردم این مساله درست می‌شود.
تسنیم: در پایان اگر نکته دیگری هست که اضافه کنید.
گدایف: مردم ایران نباید از مردم تاجیکستان در این مسائل ملال داشته باشند، چون این سیاست سیاست خود مردم تاجیکستان نیست. امیدواریم دوباره روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور ساخته شود و ما همیشه خواستار دوستی دو کشور بوده و قدردان ریشه‌های تاریخی و فرهنگی دو کشور هستیم.
ما می‌دانیم ایران در جنگ شهروندی بیشترین کمک را به مردم تاجیکستان کرده است. دولت ایران برای تاجیکستان راه ساخته و برای ساختن نیروگاه‌های ما پول داده است. در دوره‌های سخت اقتصادی نیز به ما کمک کرده است. امیدواریم مردم ایران این را بدانند و در رسانه‌های ایران بیشتر به مردم تاجیک توجه شود.
انتهای پیام/
