یادداشت| قامت کوتاه اقتصاد اروپا برای حفاظت از ایران در برابر تحریم‌

خبرگزاری تسنیم، علی بختیاری زاده- بحث برجام و ماندن یا نماندن اروپا در برنامه جامع اقدام مشترک این روزها داغ داغ است. حال که آمریکا از توافق هسته ای با ایران خارج شده است عده ای هم و غم خود را بر آن گذاشته اند تا این توافق را با فرمول 4+1 سرپا نگه دارند. آن که زمانی کدخدا و همه چیز برجام بود به یکباره تبدیل به مزاحم شد و خروجش از برجام به فال نیک گرفته شد. متعاقب آن دستگاه دیپلماسی کشور بسیج شد از سه کشور اروپایی که امضایشان پای برجام نقش بسته تضمین بگیرد تا منافع ایران در برجام را حفظ کنند بدون آن که به وزن و جایگاه اقتصادی این کشورها در اقتصاد جهانی توجه داشته باشیم. آیا سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس اگر هم بخواهند می توانند ضربه گیر تحریم های آمریکا علیه ایران باشند؟ مجموع تولید ناخالص داخلی این سه کشور در سال میلادی گذشته 9 هزار میلیارد دلار بوده که کمتر از نصف تولید ناخالص داخلی 19 هزار میلیارد دلاری آمریکاست. حتی اگر صدای واحدی از 28 عضو اتحادیه اروپا بلند شود و همه این کشورها تصمیم به ایستادگی در برابر تحریم های آمریکا علیه ایران بگیرند باز هم این آمریکا است که دست برتر را خواهد داشت. مجموع تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا در سال 2017 بالغ بر 17.3 هزار میلیارد دلار بوده که از تولید ناخالص داخلی آمریکا کمتر است. این تنها یک نمونه از قامت کوتاه اقتصاد اروپا در برابر آمریکاست. 64 درصد ذخایر ارزی دنیا به دلار و فقط 9 درصد به یورو نگهداری می شود. همچنین سهم بانک های سرمایه گذاری آمریکا از بازار جهانی بیش از 62 درصد برآورد شده است. بورس وال استریت بزرگترین مرکز جذب سرمایه در جهان به حساب می آید و بسیاری از شرکت های آمریکایی و غیرآمریکایی برای جذب سرمایه در این بورس فعالیت دارند. یک سوم سرمایه بورس‌های جهان در بورس وال استریت جمع شده است. به علاوه آمریکا مرکز مهم رشد و توسعه علم و تکنولوژی در جهان به حساب می آید. با توجه به این فاکتورها دولت های اروپایی حتی اگر در لفاظی های خود مبنی بر حفظ برجام و تامین منافع ایران صادق باشند باید گفت قدرت مانور کمی دارند و نمی توانند سپر مطمئنی در برابر تحریم های آمریکا علیه اقتصاد ایران باشند.

از سوی دیگر سهم اروپا از تجارت 180 میلیارد دلاری ایران تنها 25 میلیارد دلار است. یعنی حدود یک هشتم تجارت سالانه ایران با اروپاست. فرض بگیریم در دوره برجام بدون آمریکا فعالیت شرکت های اروپایی در ایران مثل سابق ادامه داشته باشد. به این ترتیب تجارت 25 میلیارد دلاری ایران با اروپا دست نخوره باقی می ماند. در مورد 155 میلیارد دلار باقیمانده چه اتفاقی می افتد؟ از صادرات روزانه 2.5 میلیون بشکه نفت ایران فقط 500 هزار بشکه نفت در روز به اروپا صادر می شود. بخش مهمی از نفت ایران در پالایشگاه های آسیایی به مصرف می رسد که از همین الان برخی از این پالایشگاه ها برای پایبندی به تحریم های آمریکا علیه ایران آماده شده اند.

* خطر کانالیزه شدن اقتصاد ایران

البته برای این مشکل راه حلی وجود دارد که از نبود برجام و بازگشت کامل تحریم ها بدتر است. در جریان مذاکرات بین هیئت های ایرانی و اروپایی برای حفظ برجام سازوکارهایی اندیشیده شده که اگر با ساده لوحی و بی توجهی همراه شود می تواند خطرناک تر از فروپاشی برجام و بازگشت همه جانبه تحریم ها باشد. کشورهای اروپایی در جریان مذاکرات خود از ارائه بسته هایی برای حفظ منافع ایران سخن گفته اند و برای مثال از گشایش چند کانال برای ارتباط بانکی و خرید نفت ایران توسط چند پالایشگاه سخن به میان آورده اند. بدین ترتیب این خطر وجود دارد که تجارت خارجی ایران کانالیزه و محدود و محصور به چند کشور و چند شرکت شود. یعنی ما خودمان را برای فروش نفت به چند پالایشگاه و برای خرید تجهیزات به چند شرکت و برای نقل و انتقال پول به چند بانک اروپایی محدود کنیم و این عین وابستگی است.

انتهای پیام/