آموزش قرآن در کشور به درستی انجام نشده است/ کمتر افرادی میتوانند قرآن را بدون غلط بخوانند
شصت و پنجمین قسمت از برنامه «به اضافه مستند»، با پخش و بررسی مستند «شهریار مُلک قرآن» ساخته مهدی فارسی به روی آنتن شبکه مستند رفت.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، علیرضا فتحی پور در ابتدای این نشست درباره مستند گفت: تاکنون به خیلی از سرمایههای فرهنگی وهنری کشور پرداخته ایم اما آن چنان که باید به سرمایههای قرآنی کشور نپرداختهایم. این مستند از این جهت خیلی میتواند تاثیرگذار باشد چرا که در جهت الگوسازی است. در قرآن هم میبینیم که خداوند وقتی میخواهد از کسی تعریف کند، شاخصههای مثبت آن را برمیشمرد. البته این موضوع برای شخصیتهای بد نیز وجود دارد و در حقیقت در هر 2 جهت، شاهد الگوسازی هستیم. اصحاب قرآن، عمدتا خیلی متواضع هستند و اهل تکبر نیستند. خیلی دوست ندارند که در چشم مردم قرار بگیرند اما این موضوع دلیلی نمیشود که بقیه به آنان نپردازند. بنابراین ساخت این چنین مستندهایی بسیار ارزشمند است. ما باید شخصیتهای قرآنی که نگاه قرآنی دارند و فهم والایی دارند را به تصویر بکشیم. این کار به الگوسازیها بسیار کمک میکند. مستند شهریار ملک قرآن به صورت مستقیم و غیر مستقیم به موضوعاتی میپردازد که به نظرم بد نیست ما هم توجه عمیقتری به آنان داشته باشیم. سبک زندگی این اساتید و خانوادهشان، تاثیرگذاریشان در اجتماع و ... از جمله موضوعاتی است که باید مرو توجه قرار بگیرد.
در بخش بعدی، سیاح گرجی صحبت کرد و در مورد این مستند گفت: من شاگرد استاد پرهیزگار بودم و در کنار اساتید زیادی مانند ایشان بودم. در چند جای این مستند، از خلوص نیت این استاد بزرگوار، گریه ام گرفت. استاد مولایی و استاد مروت که هر دو از دنیا رفتهاند، از اساتید بزرگواری هستند که شاگردان بسیاری را حتی در سالیان قبل از انقلاب تربیت کردهاند و پرچمدار جریان قرآن در کشور بودند. شخصی مثل استاد مولایی که لقب اکبرالقرا را از مقام معظم رهبری میگیرد، این قدر بزرگ بوده است که لیاقت چنین مقامی را داشته باشد و حال ماحصل چنین استادی، استاد پرهیزگار میشود. استاد پرهیزگار فینفسه قاری قرآن بوده است و به تشویق استاد مولایی حفظ قرآن را آغاز میکند. این موضوع خیلی مهم است. با این که آقای پرهیزگار پرچمدار حفظ قرآن در کشور است اما باز هم در این زمینه مدیون استاد مولایی است چرا که ایشان خط و جهت میداده است. متاسفانه گفته میشود که حفظ قرآن برای پول است. آیا واقعا این جریان بزرگ حفظ قرآن در کشور برای پول گرفتن و هدیه گرفتن بوده است؟ خیر. اینان عاشقانه در این مسیر گام برداشتند و در این میان استاد پرهیزگار، پرچمدار و آیینه تمام نما حفظ قرآن در کشور میشود.
فتحیپور دربارهی ترتیل ماندگار استاد پرهیزگار صحبت کرد و گفت: ممکن است که افراد زیادی از جنبه صوت، از ایشان خوشصداتر باشند و حتی ممکن است افراد زیادی باشند که در زمینه حفظ، ویژگیهای خیلی خاصی داشته باشند اما من میخواهم برای این موضوع دلیل قرآنی بیاورم. به نظر میرسد که یک اتفاقی در شخصی رقم میخورد و نیتی در او به وجود میآید که خداوند آن نیت را چند برابر میکند. تلاوت اساتیدی مانند مصطفی اسماعیل و استاد عبدالباسط ماندگار است. یک چیزی در زندگی این افراد است که خداوند چنین برکتی را به آنان داده است. من باید به پدر و مادر استاد پرهیزگار اشاره کنم. میبینید که آن شور و شعفی که این خانواده داشته است، مسیری را برای این بچه فراهم میکند که به محض این که در این مسیر حرکت میکند، برکات آن برایش سرازیر میشود. مادر استاد پرهیزگار میگوید که وقتی شنیدم که استاد مروت نفر اول مسابقات مالزی در آن سالها میشود، در راز و نیازی با خداوند، از او می خواهد که چنین فرزندی داشته باشد. این نگاه مادر را در ذهن داشته باشید تا دقیقتر متوجه شوید. در سوره آل عمران مادر حضرت مریم را ببینید. او در ابتدا فکر میکند که فرزندش پسر است و نذر کرده بوده است که این پسر را در مسیر خدا قرار بدهد. اما بعدا میبینید که فرزندش دختر شده است. به خداوند میگوید که نذر من این بود اما حالا دختر شده است. همین نگاه و نیت است که با برکت الهی همراه شده و شخصیت بزرگی مانند حضرت مریم را در تاریخ ماندگار میکند. در حقیقت میخواهم بگویم که این برکات، در ابتدا به خانواده استاد پرهیزگار برمیگردد و در وهله بعدی به پرهیزگاری ایشان از این نعمت برمیگردد.
گرجی در مورد این موضوع گفت: به نظر من دلیل موفقیت ایشان در قرآن، خلوص نیتشان است. اگر به خود ایشان و خانوادهشان دقت کنید، متوجه این موضوع میشوید. آقای پرهیزگار فینفسه قاری قرآن بوده است و به همین جهت، آشنایی کاملی با فنون قرآن و ترتیل آن دارد. ترتیل ایشان روان، فصیح و نزدیک به زبان عرب است. نمیدانم که خداوند چه برکتی در این ترتیل ایشان قرار داده است که بچههای سنین کم به خوبی با آن ارتباط برقرار میکنند.
وی دربارهی سختیهای این حرفه صحبت کرد و گفت: ما موضوعی به نام فصاحت و لهجه در قرائت داریم. اگر شما بخواهید زبان انگلیسی را هم فرا بگیرید، بالاخره به جایی میرسید که نیاز است لهجه آنان را داشته باشید. بنابراین اگر کسی میخواهد در زبانی موفق باشد، باید لهجه خود را به خوبی با آن تطبیق دهد. قبلا میدیدیم که وقتی یک قاری ایرانی، تلاوت میکرد، همه میفهمیدند که او ایرانی است. باید دید که چه موضوعی میتواند لهجه فصیح عربی را با زبان فارسی تمییز بدهد. در سالیان اخیر به این موضوع توجه بسیاری شد و در این بخش پیشرفت داشتیم. با این حال، باز هم در بخش لهجه باید کار کنیم تا بتوانیم آن را تقویت کنیم.
علیرضا فتحیپور به رتبه اول استاد پرهیزگار در مسابقات برون مرزی اشاره کرد و گفت: ایشان توانسته است در مسابقاتی که در عربستان برگزار میشده است، رتبه اول را به خود اختصاص بدهد. این اتفاق، بسیار ویژه بود. این که ایشان توانست در آن مسابقات قاریان مطرحی را کنار بزند و رتبه کسب کند، بسیار مهم است. اکنون هم افرادی هستند که بتوانند در این حد ظاهر شوند.
سیاح گرجی به موضوع آموزش قرآن در کشور اشاره کرد و به ارزیابی وضعیت موجود پرداخت و گفت: در آموزشهای عمومی، مشکلاتی داریم. اگر چه در زمینه آموزشهای تخصصی، جلسات قرآنی را از قبل از انقلاب داشتیم و مردمی هست. اساتید زحمت میکشند و قاریان را به واسطه همه جلسات مردمی، تربیت میکنند. در زمینه آشنایی با قرآن مشکلات زیادی داریم. توقع داریم که یک نفر وقتی قرآن را باز میکند، بتواند درست و بدون غلط آن را بخواند. نمیخواهیم عبدالباسط بخواند بلکه فقط درست بخواند. در این زمینه فکر نمیکنم که به نتایج مطلوبی رسیده باشیم. هم در آموزش و پرورش ما و هم در سطوح دیگر کم کاری شده است که البته به نظرم آموزش و پرورش در این زمینه نقش بسیار مهمی دارد چرا که در همان ایام است که ذهن بچهها آمادگی پذیرش را دارد. متاسفانه آموزش قرآن در کشورمان به صورت بدی بوده است. خاطرم هست که در مدرسهای تدریس میکردم و به من گفتند که شما قرآن را به هیچ کس زیر 18 نده. خب این موضوع چه دلیلی دارد؟ چرا برخوردی که با درس ریاضی و علوم و ... دارید، با درس قرآن ندارید؟ البته اوضاع بهتر شده است و من زحمات مسئولین را کتمان نمیکنم اما هنوز هم با حالت مطلوب فاصله داریم. به نظرم برخورد آقایان با صحیحخوانی قرآن باید بهتر شود و به آن بیشتر بپردازیم. در زمینه تلاوت تخصصی اوضاع بهتری داریم و اساتید و ارگانهای مختلف کار میکنند. همین مسابقاتی که برگزار میشود، بسیار خوب و تشویقکننده است.
فتحی پور به دوران طلایی با قاریان ممتاز در عرصه بینالمللی اشاره کرد و گفت: اکنون اساتید بزرگی در سطح دنیا در رده اساتیدی همچون عبدالباسط، غلوش و ... نداریم. فکر میکنم که در جهان اسلام، تمرکز بر روی تکنیکهای صوت و لحن آمده است. ما در استخدام آهنگ ها و ملودیها، خط قرمزهایی داریم که باید رعایت شود. چرا که کلام الهی است. برای مثال تکنیکی مثل تکنفس خواندن ارزش بسیار زیادی پیدا کرده است. دقت کنید که ذائقه قاری را مردم تعیین میکنند و البته قاری هم میتواند ذائقه مردم را عوض کند. در حقیقت میخواهم بگویم که ماندگاری واقعی تلاوت به کسی اختصاص ندارد که از تکنیکهای عجیب و غریب استفاده میکند بلکه این ماندگاری برای قاری است که فهم درستی از آیاتی که میخواند داشته باشد.
گرجی در مورد همین موضوع گفت: در کشور ما همه توقع دارند که شما با صوت و زیبای بسیار خوب بخوانید. اوج و فرودها بالا باشد و این دست موضوعات ارزشمند است در حالی که اگر در یک کشور عربی با صدای بم بخوانید، خیلی بیشتر تشویق میشوید. نگاه ما یک نگاه صرفا هنری به قرآن نیست. بلکه ما به دنبال فهم درست از آن هستیم.