سرنوشت غم‌­انگیز نقشۀ باستان­شناسی ایران ۵۷ ساله شد

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در نامه جامعه باستان شناسی ایران به وزیر علوم در خصوص سامانه باستان شناسی آمده است: جناب آقای دکتر منصور غلامی - وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری؛ چنانکه مستحضرید در سال 1383 «پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری» با هدف «پاسخ­گویی به بخشی از نیازهای پژوهشی کشور در زمینۀ میراث فرهنگی و گردشگری» به استناد مجوز (شمارۀ 6503/22) شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، طبق قانون اهداف و وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (مصوّب 18/5/1383) تأسیس شد. تا پیش از تشکیل و تأسیس پژوهشگاه مذکور بخش قابل توجهی از فعالیت‌­های آن در چارچوب معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی انجام می­‌پذیرفت.

در اوایل دهۀ 1380 با ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و ایرانگردی و جهانگردی که بعداً صنایع دستی نیز به آن­ها افزوده شد سازمان کنونی «میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» پدید آمد.

در خلال پانزده سال گذشته «پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری» مأموریتی درخصوص انجام برخی از مهمترین و بنیادی­ترین جنبه‌­های علمی و تحقیقاتیِ مرتبط با فرهنگ و تمدن ایران را برعهده داشته که برخی از آنها نظیر باستان­شناسی جنبۀ حاکمیتی داشته ­اند و علی‌­الظاهر با تفویض اختیارات از سوی مقام ریاست سازمان میراث فرهنگی انجام می‌­گیرد (از پیچیدگی این موضوع و جزئیات عدیده­ای که در این زمینه وجود دارد و در این نامه قابل طرح نیست ناگزیر صرف نظر می­‌کنیم تا به دغدغه این نامه بپردازیم).

استحضار دارید که در سال 1389 بنا به تصمیم غیرکارشناسی و شتاب­زدۀ مقامات دولت­های نهم و دهم، به­‌ویژه رئیسِ وقتِ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آقای حمید بقایی، بخش‌های مهمی از این سازمان و از جمله «پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری» به بهانۀ کاستن از تراکم جمعیت تهران و مقابله با خطرات احتمالی زلزلۀ تهران به شهرهای اصفهان، شیراز و مرودشت انتقال یافت و این امر آسیب­‌های فراوانی به اسناد و مدارک، تجهیزات آزمایشگاهی و نیز نیروی انسانی متخصص وارد کرد.

صرف نظر از آسیب­‌های ویرانگر و گسستی که پدید آمد، مروری کلی بر فعالیت‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی نشان می­‌دهد که مأموریت‌­های محوله به هر دلیلی (که دلایل آن قابل بحث و ارزیابی است) چنانکه باید به اجرا درنیامده است؛ به گونه­‌ای که امروزه پژوهشگاه میراث فرهنگی به هیچ وجه هم­پای نام و آوازه­ای که دارد رشد علمی نیافته و اهداف، وظایف و کارکردهای آن نیازمند بازنگری و بازتعریف است.

در همین زمینه باید اشاره کنیم«پژوهشکدۀ باستان­شناسی» که متولی انجام مطالعات باستان­شناسی کشور است و یکی از زیرمجموعه­‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی محسوب می­‌شود، وضعیتی مهجور، مبهم و منزوی دارد.

این پژوهشکده نسبت به گسترۀ فعالیت‌هایی که در سراسر ایران می­‌بایست بر عهده داشته باشد به شدت با فقر زیرساخت‌ها مواجه است. فقدان یا نبودِ آزمایشگاههای مربوط به علوم باستان­شناختی، کتابخانۀ تخصصی، مکان مستقل، نیروی انسانی متخصص کافی، و نظایر اینها در کنار سوء مدیریت و تغییرات پیاپی مدیران پژوهشگاه میراث فرهنگی و به تبع آن پژوهشکده باستان­شناسی در پانزده سال گذشته، باستان­شناسی کشور را با وضعیت وخیمی مواجه کرده است.

یکی از این سوء تدبیرها موضوع تهیۀ «نقشۀ باستان­شناسی کشور» (سامانۀ اطلاعات باستان­شناسی) است که اخیراً سرنوشت غم‌­انگیزی پیدا کرده است. این برنامه که سرآغاز آن به دهۀ 1340 می‌­رسد، در اواخر دهۀ 1380 و آغاز دهۀ 1390 ، به رغم همه کاستی‌ها، پیشرفت نسبتاً قابل توجهی یافته بود.

اما به تازگی مشخص شده که مدیریت پژوهشگاه میراث فرهنگی بدون هیچ توضیحی پژوهشکدۀ باستان­شناسی را از انجام این برنامه منع کرده و با برکناری گروه متخصصانِ مسئول و همکار این برنامه، آن را به افرادی غیرمتخصص در معاونت «اداری-مالی و توسعۀ مدیریت» پژوهشگاه سپرده است.

«سامانۀ اطلاعات باستان­شناسی ایران» منبعی بنیادین برای آگاهی‌های پایه‌­ای باستان­شناسی ایران و امور مرتبط با آن (مشتمل بر اطلاعات تاریخی، نقشه­‌ها، مختصات جغرافیایی، سوابق کاوش­ها و مطالعات، توصیف داده‌­ها و یافته­‌ها، تمام اطلاعات محوطه­‌ها و اماکن باستان­شناختی کشور و وضعیت موجود آن­ها، و غیره) است که ضمن اهمیت در زمینۀ مدیریت منابع فرهنگی و باستان­شناختی کشور همچون حافظه­‌ای برای یک و نیم قرن باستان­شناسی میهن ما به شمار می­‌آید.

لذا با توجه به موارد پیش ­گفته از جنابعالی درخواست می‌­شود دستور داده شود با استفاده از ابزارهای قانونی و نظارتیِ تحت اختیار آن وزارت، اقدام لازم و عاجل جهت برآوردن مصالح و منافع عمومی کشور در خصوص دغدغۀ مذکور به عمل آید و مدیران پژوهشگاه میراث فرهنگی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به پاسخگویی دربارۀ موارد مطروحه فرا خوانده شوند.

انتهای پیام/