پرونده تسنیم؛ رابطه اسرائیل با کشورهای اوراسیا ــ ۵| تحول نرم در روابط همگرایانه اسرائیل با ارمنستان و گرجستان
حامی اصلی ارمنستان در اسرائیل حزب چپ‌گرای «میرتص» به‌ریاست «زهاوا گال آن» است. «گال آن» بارها از مقامات اسرائیل خواسته است که فروش سلاح به آذربایجان را متوقف کنند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اسرائیل پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی اقدام به برقراری روابط با جمهوری‌های تازه استقلال‌یافته در قفقاز جنوبی کرد. روابط اسرائیل با ارمنستان به‌خلاف روابط با گرجستان و آذربایجان چندان قدرتمند نبود. علت ضعف این روابط از یک طرف وجود رقابت بین ارمنی‌ها و یهودی‌ها در دنیاست و از طرف دیگر ضعف پیوندهای طبیعی میان دو طرف است، یکی از تفاوت‌های ارمنستان با گرجستان و آذربایجان، عدم وجود قومیت یهودی در این کشور است.
با این حال اسرائیل برخی قدم‌ها برای توسعه روابط با ارمنستان برداشته است. به‌عنوان نمونه «تزاچی هانگبی» وزیر همکاری‌های منطقه‌ای اسرائیل در جولای سال گذشته سفر سه‌روزه‌ای به ارمنستان داشت. این سفر که به‌دعوت «ادوارد نعلبندیان» وزیر امور خارجه ارمنستان صورت گرفته بود، سفر بالاترین مقام اسرائیلی به ارمنستان در 10 سال اخیر محسوب می‌شود.
هانگبی که پیش‌تر مسئولیت هماهنگی فعالیت سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل در دوره آریل شارون را به‌عهده داشت، علاوه بر دیدار با نعلبندیان با «واهان مارتیروسیان» وزیر فناوری اطلاعات ارمنستان دیدار و با وی درمورد همکاری‌های مشترک در حوزه امنیت سایبری گفتگو کرده بود، با این حال هانگبی در بیانیه‌ای که منتشر کرد بر عدم ارتباط سفرش با موضوعات نظامی و اطلاعاتی تأکید کرد و اعلام کرد که موضوعات کشاورزی، منابع آبی و ارتباطات با مقامات ارمنی مورد بررسی قرار گرفت.
با وجود این، «شاوارش کوچاریان» معاون وزیر امور خارجه ارمنستان اعلام کرد که اسرائیل بزرگ‌ترین تأمین‌کننده تجهیزات نظامی آذربایجان است اما در عین حال برای فروش تجهیزات نظامی به ارمنستان اعلام آمادگی و پیشنهاد خود در این خصوص را ارائه کرده است. وی همچنین بر وجود برخی مشکلات بین ارمنستان و اسرائیل اعتراف کرد.
بدون شک پشت‌پرده تلاش‌های ارمنستان برای ایجاد رابطه با اسرائیل، فاکتور آذربایجان وجود دارد. اسرائیل در سال‌های اخیر 5 میلیارد دلار سلاح به آذربایجان فروخته است. ارتش آذربایجان در جنگ 1 الی 4 آوریل 2016 با استفاده از پهپادهای اسرائیلی ضربه سنگینی به ارمنستان وارد کرد. در چنین شرایطی ارمنستان برای تغییر این وضعیت به‌سمت همکاری با اسرائیل رفته است. از سوی دیگر تنها دلیل نزدیکی اسرائیل به ارمنستان نیز، ایران و روسیه است. اسرائیل بسیار مشتاق است که روابط خود با ارمنستان را به‌عنوان کشور نزدیک به ایران و روسیه در قفقاز جنوبی توسعه دهد.
حامی اصلی ارمنستان در اسرائیل حزب چپ‌گرای «میرتص» به‌ریاست «زهاوا گال آن» است. «گال آن» بارها از مقامات اسرائیل خواسته است که فروش سلاح به آذربایجان را متوقف کنند.
یهودی‌ها در قرن نوزدهم میلادی در ایروان زندگی می‌کردند. دو جماعت یهودی اشکنازی و مرزاحی در ایروان حضور داشتند. در حالی که تعداد یهودی‌ها در دوران اتحاد جماهیر شوروی در ارمنستان بیش از 5 هزار نفر بود، بعدها به 700 نفر کاهش یافت. دلیل این کاهش بی‌سابقه، دشمنی ارمنی‌ها با یهودی‌ها و شرایط نامساعد زندگی در ارمنستان بود، در عین حال روابط اسرائیل با آذربایجان، یهودی‌های اسرائیل را در وضعیت بدی قرار داده بود.
«افرایم سنه» معاون وزیر جنگ سابق اسرائیل در مقاله‌ای با عنوان «چرا اسرائیل در جنگ ارمنستان ــ آذربایجان سکوت می‌کند؟» در مجله المانیتور نوشت: در آذربایجان به‌خلاف ارمنستان یهودی‌ستیزی وجود ندارد. یهودی‌ها از آذربایجان به‌خاطر عدم یهودی‌ستیزی راضی هستند. روزنامه «هاآرتص» نیز در یک دوره با اشاره به اینکه 40 درصد از نفت اسرائیل از آذربایجان تأمین می‌شود، بر لزوم حمایت اسرائیل از آذربایجان در برابر ارمنستان تأکید می‌کرد.
با وجود این، در سال‌های اخیر روابط اسرائیل با ارمنستان با سرعت زیادی در حال گسترش است. در سال گذشته مراسم تأسیس انجمن اتحاد ارمنی‌های اسرائیل به‌نام «آناهید» در شهر قدس برگزار شد. هدف از ایجاد این انجمن، اتحاد و یکپارچگی ارمنی‌های موجود در اسرائیل است.
رابطه با گرجستان
روابط اسرائیل با گرجستان نه‌تنها از ارمنستان بلکه نسبت به آذربایجان هم در سطح بسیار بالاتری قرار دارد، حتی در دوره اتحاد جماهیر شوروی فیلم‌هایی در مورد روابط گرجستان و اسرائیل ساخته شده بود. دلیل اصلی این سطح از روابط، وجود اجتماع بزرگی از یهودی‌ها در گرجستان است.
«لوان ایزوریا» وزیر دفاع گرجستان در اواخر ماه می سال گذشته میلادی با سفر به تل‌آویو با مقامات مسئول اسرائیل دیدار کرد. ایزوریا و لیبرمن در مورد همکاری‌های دفاعی با یکدیگر مذاکره کردند و توافق‌نامه توسعه همکاری‌های نظامی بین اسرائیل و گرجستان را امضاء کردند.
صدور ویزای سفر بین اسرائیل و گرجستان لغو شده است و گرجی‌ها به‌آسانی می‌توانند به اسرائیل سفر کنند.
«رووین ریولین» رئیس‌جمهور اسرائیل در سال گذشته سفر دوروزه‌ای به گرجستان داشت و با مقامات گرجستانی دیدار کرد.
روابط دیپلماتیک اسرائیل و گرجستان در سال 1992 برقرار شد. اسرائیل در کمتر از 10 سال از آغاز این روابط، صادرات سلاح به گرجستان را آغاز کرد. با وجود اینکه همکاری‌های نظامی بین دو طرف در سال 2008 به پایان رسید اما همکاری‌های گسترده‌ای بین اسرائیل و گرجستان در حوزه‌های علمی، آموزشی، تکنولوژی، فرهنگی، ارتباطات و گردشگری وجود دارد.
دوران درخشان روابط بین دو طرف در جنگ آگوست 2008 نمایان شد، حتی وزیر دفاع گرجستان در آن دوره شهروند سابق اسرائیل بود. در ارتش گرجستان مربیان و مستشاران اسرائیلی وجود داشتند. هدف از این اقدامات در دوران «میخیل ساآکاشویلی» که فرآیند مدرناسیون را آغاز کرده بود، تبدیل ارتش گرجستان به ارتشی با استانداردهای ناتو بود. برای رسیدن به این هدف، وزیران و ژنرال‌های سابق اسرائیل به گرجستان می‌رفتند. اسرائیل در آن دوره هواپیماهای بدون سرنشین، تکنولوژی‌های نظامی و ابزارهای دید در شب به گرجستان فروخته بود. حتی اسرائیل جنگنده‌های سوخو-25 گرجستان را مدرنیزه کرده بود. از طرفی دیگر نمی‌توان از آموزش‌های نظامی اسرائیل به تیپ‌های ارتش گرجستان چشم‌پوشی کرد، حتی اسرائیل با وجود فشارهای روسیه از تجهیز ارتش گرجستان به تانک‌های مدل 300 مرکاوا عقب‌نشینی نکرد. اما واکنش‌های روسیه به اسرائیل باعث شد تا فرآیند تجهیز ارتش گرجستان به هواپیماهای بدون سرنشین متوقف شود.
حتی در سال 2009 رئیس اداره‌کل اطلاعات نظامی روسیه اعلام کرد که اسرائیل به تجهیز نظامی گرجستان ادامه می‌دهد. «ژنرال الکساندر شلیاختروف» رئیس اداره‌کل اطلاعات نظامی روسیه از ارسال سلاح‌های مدرن توسط ناتو و اسرائیل به گرجستان به‌منظور ایجاد جنگ خبر داد. خبرهای عصبانیت روسیه از اقدامات اسرائیل در رسانه‌های این کشور هم منتشر شد. اما پس از جنگ آگوست این موضوعات به فراموشی سپرده شد.
طبیعی است که آذربایجان مهم‌ترین کشور برای اسرائیل در منطقه قفقاز جنوبی محسوب می‌شود. چراکه در آذربایجان جامعه بزرگی از یهودیان وجود دارد. اسرائیل به آذربایجان سلاح می‌فروشد با وجود اینکه این کشور مسلمان است. قفقاز جنوبی به‌سبب همسایگی با ایران و روسیه از موقعیت استراتژیک بسیار مهمی برای اسرائیل برخوردار است، به همین خاطر علاقه اسرائیل برای حضور در این منطقه طبیعی است و احتمال توسعه بیش از پیش روابط اسرائیل با کشورهای قفقاز جنوبی بسیار زیاد است.
بیشتر بخوانید:
پرونده تسنیم؛ رابطه اسرائیل با کشورهای اوراسیاــ1| تحول نرم در روابط همگرایانه اسرائیل ــ قرقیزستان
پرونده تسنیم؛ رابطه اسرائیل با کشورهای اوراسیاــ2| تحول نرم در روابط همگرایانه اسرائیل ــ قرقیزستان
انتهای پیام/*
