یادداشت|معناشناسی اقتصاد تولیدی در پیام نوروزی مقام معظم رهبری

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین مختاری؛ رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد سطوح عالی حوزه و دانشگاه در یادداشتی به تبیین معناشناسی اقتصاد تولیدی در پیام نوروزی مقام معظم رهبری و تحقق عقلانیت تولیدی در گرو حمایت از کالای ایرانی، موانع و راهکارهای تحقق آن پرداخته است.

مشروح این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

وقتی سخن از تولید ملی و حمایت از آن به میان می‌آید بحث عقلانیت به شدت خود نمایی می‌کند، زیرا معنازایی و استمرار تولید در گرو «تبیین عقلانیت تولید در عرصه‌های اقتصادی» است. لذا ضرورت تبیین سیر عقلانی نامگذاری سال جدید از سوی رهبر معظم انقلاب، مبنی بر سال حمایت از کالای ایرانی، در حالی که سایۀ سنگین اقتصاد نفتی، شریان‌های حیاتی کشور را به تسخیر خود درآورده و از این رهگذر، اقتصاد تولیدی در بدترین وضعیت ممکن گرفته است بسیار حائز اهمیت و راهبردی است. ضرورت این نامگذاری وقتی آشکار می‌شود که بدانیم قدرت‌های غربی در قالب جهانی شدن و اقتصاد تجاری، کمر به نابودی عنصر حیاتی تولید و ایجاد سونامی مصرف در کشورهای در حال توسعه بسته‌اند که نظام اسلامی نیز از پیامدهای آن بی نصیب نمانده است.

تولید ملی و حمایت از کالای ایرانی در گرو تحول در علوم انسانی

بی شک تحقق اقتصاد تولید محور و حمایت از تولیدات داخلی و پویایی صنعت و حوزۀ مهندسی بر مبنای رفع نیازها و دغدغه‌های جامعۀ اسلامی؛ در گرو بهره‌گیری از تولید فکر و دانش و تحول اساسی در علوم انسانی است. از این رو نقش حوزه و دانشگاه در ترسیم نقشۀ راه اقتصاد تولیدی کشور و ارائۀ الگوی ایرانی_اسلامی پیشرفت از اهمیت فراوانی برخوردار است. با این تفاسیر برای رقابت با بازارهای جهانی باید بر مبنای معرفتی «و اما الحوادث الواقعه»، حمایت فراگیر مادی و معنوی از نهادهای مرتبط با علوم انسانی، به عنوان بستر واقعی تولید ملی مورد توجه قرار گیرد.

از سوی دیگر بر نهادهای علمی کشور نیز لازم است تا در راستای موضوع‌شناسی دقیق جامعه و ترسیم مشکلات و نیازهای واقعی مردم، عقلانیت تولیدی کشور و فرهنگ سازی در اصلاح الگوی مصرف بیش از پیش مورد اهتمام واقع شود، لذا در فرازی از بیانات نوروزی مقام معظم رهبری می‌خوانیم: «حمایت، یکی انطباق با نیازها و سلیقه‌ها و مزیّتهای روز است؛ این هم حمایت است؛ این‌جور نباشد که نگاه نکنید که مردم چه می‌خواهند. تولید کالای ایرانی به این معنا است که باید چیزی تولید بشود که مطابق با سلیقه‌ی مردم و میل مردم [باشد]، همراه با ظرافت‌های لازم».

اقتصاد مردم‌گرا؛ اصل کلیدی در تولید و مصرف کالای ایرانی

گفتنی است اقتصاد لیبرالی با محوریت آزادی (بخوانید اقتصاد آزاد و تعدیل اقتصادی) و اصالت منفعت وسود، در بستر تقلیل مفهوم عدالت به آزادی، اقتصاد سرمایه‌داری را رقم زده است و اینگونه با نفی نقش آفرینی مردم از چرخۀ تولید؛ مصرف‌گرایی را در جوامع بشری را شدت بخشیده است. در تبیین این مهم باید گفت از آنجا که عقلانیت ابزاری غرب، تولید را در اقتصاد نخبگانی و غیر مردمی و بر مبنای تعدیل عرضه و تقاضا (تعدیل اقتصادی) دنبال می‌کند؛ لذا اقتصاد انسانی به اقتصاد مکانیکی و ماشینی تنزل می‌یابد و ارزش‌های انسانی به قهقرا رفته و فقر فرهنگی تشدید می‌شود؛ لذا نهیلیسم به عنوان شاکلۀ ذاتی مدرنیسم و پسامدرنیسم با تضعیف ارزش‌های اجتماعی (سنت) به مصرف‌گرایی (مدرنیسم) دامن می‌زند و اینگونه تحقق پیشرفت بدون عدالت، اخلاق و معنویت در اقتصاد جهانی در مصرف‌گرایی به منصۀ ظهور می‌رسد و اینچنین تولیدات قدرت‌های بزرگ اقتصادی به بهای نابودی تولیدات بومی و ملی کشورهای دیگر تمام می‌شود.

در این میان تأمل در بیانات مهم نوروزی مقام معظم رهبری در حرم مطهر رضوی و تأکید ایشان بر ضرورت بهره‌گیری از نقش مردم در تحقق اقتصاد تولید محور و حمایت از کالای ایرانی، می‌توان به عمق نگاه دقیق رهبر معظم انقلاب در مقابله با اقتصاد اشرافی رهنمون شد؛ آنجا که فرمودند: «در حمایت از کالای ایرانی هم مردم نقش دارند به‌عنوان تولید‌کننده‌ی کالای ایرانی، هم مردم نقش دارند به‌عنوان مصرف‌کننده‌ کالای ایرانی؛ هم باید تولید کنند، هم باید مصرف کنند؛ هم باید در تولید تلاش کنند هم باید در مصرف مراقبت بکنند که کالای ایرانی مصرف کنند» 

افزایش تولید؛ رمز تحقق پیشرفت اقتصادی

تأسف‌آور است که اصرار بر اقتصاد نفتی و واردات بی رویه در عمل به ترویج فرهنگ مصرف‌گرایی و نابودی واحدهای تولیدی منجر شده است؛ در این میان تعطیلی 70 درصد واحدهای تولیدی در شهرک‌های صنعتی خود موید این حقیقت تلخ است. این آسیب در حالی است که در عقلانیت اسلامی، واردات محوری جز در مواقع ضروری را بر نمی‌تابد بلکه افزایش تولید و لزوم خودکفایی و قطع وابستگی به بیگانگان و کنترل و مدیریت مصرف از جمله مولفه‌هایی است که به شدت در سیرۀ عملی اهل بیت (ع) به شدت مورد تأکید قرار گرفته است.
گفتنی است خوف در مقابل رجاء، منشأ زهد و مولفه‌ای عقلانی به شمار می‌رود که سعی و تلاش فراگیر و ترغیب آحاد مردم برای تولید بیشتر و مصرف کمتر و در نهایت تحقق پیشرفت اسلامی را رقم خواهد زد، لذا نامگذاری سال 97 از سوی رهبر معظم انقلاب به سال «حمایت از کالای ایرانی»؛ اصل راهبردی افزایش تولید را هدف قرار داده است؛ همانگونه که فرمودند: «حمایت اوّلاً به‌‌صورت افزایش تولید است که به‌عهده‌ی مسئولین دولتی است تا برنامه‌ریزی کنند و همچنین به‌عهده‌ی خود مردم است تا تولید داخلی افزایش پیدا کند». بی‌تردید مطاللبۀ این مهم از سوی ولی فقیه جامعۀ اسلامی؛ راهکار بنیادین در حمایت از کار و سرمایۀ ایرانی، رفع بیکاری و مقابله با فاصلۀ طبقاتی و تحقق پیشرفت اقتصادی است.

افزایش کیفیت؛ ضامن حمایت از کالای ایرانی

بی تردید افزایش قدرت رقابت و افزایش بهره وری عوامل تولید از طریق اصلاح و بازسازی ساختار تولید ملی؛ کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت تولید بر مبنای بهره‌گیری از اقتصاد دانش‌بنیان؛ مولفه راهبردی است که مقوم عقلانیت تولید و مصرف کالای ایرانی است؛ همانگونه که رهبر معظم انقلاب در سال حمایت از کالای ایرانی «بهبود کیفیت تولیدات داخلی»  را مورد توجه قرار دادند.
لذا اهتمام به عنصر طراحی و تولید برخی محصولات و اهتمام به زیبایی‌شناسی و دیگر ظرافت‌های تولیدی نقش اساسی در ارتقای کیفیت تولیدات داخلی ایفا خواهد کرد، اما باید دانست تحقق این مهم در گرو توانمندسازی و ارتقاء بهره وری نیروی کار با افزایش انگیزه، مهارت و خلاقیت و ایجاد تناسب بین مراکز آموزشی و پژوهشی با نیازهای بازار کار است.
هم چنین حمایت از محققان و سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و تمکیل ساختارهای آن و اعمال سیاست‌های تشویقی برای حضور مردم و سرمایه‌گذاران داخلی و منطقه‌ای و جلوگیری از ایجاد انحصار در چرخه تولید و تجارت تا مصرف می‌تواند به ارتقای کیفیت کیفیت محوری در تولید ملی بیانجامد. بی‌تردید نقش راهبردی ولیّ‌فقیه جامعۀ اسلامی در تبیین سیاست‌های کلان اقتصادی در مسیر پیشرفت و عدالت غیر قابل انکار است؛ اما تحقق کامل آن در گرو اهتمام مسئولان به ویژه دولتمردان و آحاد مردم به منویات صریح، شفاف و راهگشای مقام معظم رهبری است. در این میان نقش رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی و اصحاب قلم و فکر نیز برای فرهنگ‌سازی مصرف کالای ایرانی انکارناپذیر است.

انتهای پیام/