آیا درجه‌بندی کیفی سالن‌های تئاتر شدنی است؟
مدیرکل هنرهای نمایشی از تدوین نظام‌نامه کیفی سالن‌ها و البته نمایش‌ها سخن گفته است؛ اما با توجه به نیروی فکری با میانگین سنی بالای کنونی تئاتر، آیا چنین مهمی شدنی است؟
باشگاه خبرنگاران پویا - احسان زیورعالم
شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی در مصاحبه با روزنامه اعتماد از درجه‌بندی سالن‌های تئاتر از لحاظ کیفی و تدوین آیین‌نامه‌ای برای این مهم خبر داده است. آقای کرمی همچنین گفته است که طبق این آیین‌نامه از نرخ‌گذاری بی‌قانون اخیر در تئاتر جلوگیری خواهد شد. نرخ‌گذاری که عموماً با نمایش «کالیگولا»ی همایون غنی‌زاده در تماشاخانه ایرانشهر کلید خورد و با نرخ‌گذاری عجیب 120هزار تومانی «اولیورتویست» در تالار وحدت به اوج خود رسید؛ آن هم در حالی که نمایش پیشین تالار وحدت با بلیت 50هزار تومانی میزبان مخاطبان بود.
شهرام کرمی همچنین از مأموریت ارزشیابی نهاد تحت نظر خود گفته است و با اشاره به وضعیت گیشه‌ای شدن تئاتر کشور و البته تهی شدن تئاتر کنونی از اندیشه، از فعال شدن فاز نظارت کیفی سخن گفته است. مسئله‌ای که بارها از سوی منتقدان بیان شده بود. جایی که شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی، برخلاف نامش بیشتر به نهاد ممیزی تئاتر بدل شده است و از رویکرد ارزشیابی خود مدام عقب‌نشینی کرده است. دلایل بسیاری برای این ضعف وجود دارد که می‌توان ناکارآمدی شورا در انجام مأموریت خود، وارد شدن ممیزی تئاتر به برخی حواشی رسانه‌ای، عدم رشد فکری و سواد تئاتری اعضای شورا، کهنه‌نگری، نبود چشم‌انداز و حتی سیاست‌گذاری کلان در تئاتر، قدرت یافتن گیشه و در نتیجه قدرتمند شدن سالن‌دارها در انتخاب آثار و چیدمان آنها براساس تقویم، عدم نوسازی و خانه‌تکانی در شورای نظارت و ارزشیابی و از همه مهمتر نگرش منفی جامعه هنری به ارزیاب‌ها و بازبین‌های (واژه‌ای اشتباه و فاقد معنا) شورا را ذکر کرد.
پیش از این مهدی شفیعی در گفتگو با تسنیم گفته بود شرایط برای فعال کردن فاز ارزشیابی این شورا وجود ندارد و با توجه نیروی حاضر در این شورا این سخن قابل‌قبول بود؛ اما نادیده گرفتن اهمیت ارزشیابی تئاتر در روزگار کنونی به هیچ‌وجه قابل‌قبول نیست. در روز تئاتر، پرفسور ناظرزاده کرمانی در گشایش نمایش «جعفرخان از فرنگ برگشته» بار دیگر گفت تئاتر جایی است که می‌توان فرهنگ یک جامعه را محک زد و ارزش‌های فرهنگی یک جامعه در تئاتر نمودار می‌شود. حال باید از خودمان پرسید آیا تئاتر امروز ایران در کلیتش می‌تواند ارزش‌های فرهنگی مدنظر را به ما نشان دهد یا تبدیل به یک ماشین سرگرمی‌ساز و پولساز فرهنگ عامه (Pop Art) شده است؟
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد شهرام کرمی برنامه بزرگی پیش روی خود می‌بیند. او برای تکمیل ایده‌ای به نام نظام‌نامه کیفی نیازمند خانه‌تکانی عظیمی است. بدون شک نیروی جوان امروز تئاتر ایران به مراتب از نیروی پیشکسوت به‌روزتر و کارآمدتر است و این در حالی در بدنه تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری دولتی هیچ جایگاهی ندارد. خاطرنشان می‌کنم در چند سال گذشته جوایز هنری تئاتری در اختیار گروه جوانی است که جوانی آنان در اندک سالی به میانسالی بدل می‌شود. بخش عمده‌ای از نیروی تحصیل‌کرده و صاحب‌نظر تئاتر جوانانی هستند که این روزها در کارگاه‌های آموزشی یا دوره‌های رزیدنسی و در نهایت اجراهای مشارکت‌محور شیوه‌های نویی در اجرا خلق کرده‌اند. حتی روش‌های مدیریتی در مجموعه‌هایی چون تئاتر مستقل یا عمارت روبه‌رو محصول نیروی جوانی و اندیشه نو است؛ چیزی که به هیچ عنوان نمی‌توان در دستگاه‌های پولساز یا دارای حمایت مالی قدرتمند جستجو کرد. نمونه بارز این مسئله مکان‌هایی چون ایرانشهر، پالیز یا شهرزاد است که به وجود گیشه قوی و یا رانت مالی از سوی ارگان‌های فرادستی، نقش عمده‌ای در فروکاستن تئاتر اندیشه‌محور مدنظر شهرام کرمی به سوی تئاتر بولواری و گیشه‌ای داشته‌اند. این سازه‌های تئاتری همه در انقیاد گروه‌های پیشکسوت تئاتر است.
در سوی دیگر نگرش نسل کنونی حاکم به تئاتر، نگرش کسب قدرت است؛ در حالی که نگرش نسل جوان، تثبیت ایده‌های خلاق چه در بحث مدیریتی و چه در بحث اجرایی است. کافی است نگاهی به روند برگزاری جشنواره‌های تئاتر دانشگاهی داشته باشیم که مدام با لاغر شدن بودجه خود از جانب وزارت علوم مواجهه است؛ اما از سوی دیگر مراودات بین‌المللیش تقویت می‌شود و بدون داشتن امکانات کافی به جشنواره‌ای نونوار بدل می‌شود. کافی است این مهم را با جشنواره‌های متعدد دولتی مقایسه کنیم که همواره نسخه‌های تکراری سال‌های گذشته خود هستند.
در حوزه ارزشیابی و کیفیت‌سنجی نیز نسل جدید پیش از نسل خود به مفهومی چون دراماتورژی و نقش او در تئاتر کنونی جهان پی برده است. دقت داشته باشیم که کتاب‌های منتشر شده در باب دراماتورژی - منهای مقالاتی که به همت دکتر خاکی در نشر بیدگل و برآمده از یک پرونده ژورنالیستی منتشر شده است - محصول نسل جوان است. کافی است در میان پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد جستجو کنیم تا دریابیم برای یافتن چیستی دراماتورژی چگونه نسل تازه‌نفس تلاش کرده است.
پس در وهله اول شهرام کرمی که خود در سمت جدید مدیر جوانی به حساب می‌آید نیاز دارد در نیروهای فکریش بازنگری کند. کمی از حیات و شور و هیجان جوانی را به ساختار قفل‌شده اداره کل هنرهای نمایشی تزریق کند؛ همان چیزی که در حوزه داوری جشنواره شهر آن را تجربه کرده بود.
انتهای پیام/
