بیعت انتخاباتی حریری با سعودی
نزار العلولا، مشاور دفتر سلطنتی سعودی در امور لبنان، روز دوشنبه قبل در صدر هیئتی به لبنان رفت تا با میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان، سعد حریری و نبیه بری، نخست وزیر و رئیس پارلمان لبنان دیدار و گفت‌وگو کند.
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، نزار العلولا، مشاور دفتر سلطنتی سعودی در امور لبنان، روز دوشنبه قبل در صدر هیئتی به لبنان رفت تا با میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان، سعد حریری و نبیه بری، نخست وزیر و رئیس پارلمان لبنان دیدار و گفت‌وگو کند. دیدار او با این سه تن در سطح رفتار متداول دیپلماتیک بود اما باید گفت که مأموریت اصلی او صحبت با حریری بود که توانسته بود بعد از دیدار با حریری نتیجه مورد نظر را هم به دست بیاورد چراکه حریری بعد از دیدار او نه تنها مذاکره با العلولا را عالی توصیف کرد بلکه قول داد در سریع‌ترین زمان ممکن به عربستان سفر می‌کند. تنها دو روز زمان لازم بود تا معلوم شود او سریع‌تر از زمانی که داده بود به قول خود عمل می‌کند و به عربستان می‌رود. از این جهت، العلولا دست کم تا اینجای کار به هدف خود رسید و توانست بعد از یک بحران چهار ماهه از زمان اعلام استعفا توسط حریری، بار دیگر پای او را به ریاض، پایتخت سعودی، بکشاند. این را می‌توان از زاویه احیای اعتماد ارزیابی کرد اما مسئله اینجاست که احیای اعتماد تا چه اندازه انجام شده و چه نتایجی در پی خواهد داشت به خصوص اینکه انتخابات پارلمانی لبنان در سه ماه آینده پرونده اصلی در این ماجراست.
نتیجه چهار ماه بحران
وقتی سعد حریری در چهارم نوامبر گذشته استعفای خود را در ریاض اعلام کرد، هر کسی را در لبنان از میشل عون تا همه رهبران سیاسی و حتی شهروندان عادی شگفت‌زده و تا اندازه زیادی سردرگم کرده بود. تا آن موقع پیش نیامده بود که نخست وزیر لبنان در خارج از کشور، تنها با قرائت متنی سرتاسر تند و آتشین در مقابل دوربین یک شبکه خارجی متن استعفای خود را قرائت کند و به همین جهت هم به جز تعداد بسیار معدودی مثل سمیر جعجع، رئیس حزب القوات البنانیه، یا اشرف ریفی، وزیر سابق دادگستری لبنان، از استعفای او حمایت نکردند. در واقع، جو عمومی از حامیان و مخالفان حریری بر این نکته متمرکز شده بود که حریری تحت فشار حکومت سعودی، به خصوص شخص محمد بن سلمان، ولیعهد و وزیر دفاع سعودی، استعفا داده و یک صدا خواهان بازگشت او به لبنان بودند تا صحت و سقم استعفایش معلوم بشود. حریری بعد دو هفته حبس اعلام نشده در عربستان، ابتدا به فرانسه و بعد به لبنان رفت تا با دیدار عون در بعبدا، کاخ ریاست جمهوری لبنان، تصمیم خود را برای ماندن در پست نخست وزیری لبنان اعلام کند. این تصمیم نخستین قدمی ارزیابی شد که او برای دور شدن از سعودی برداشت و در قدم‌های بعدی معلوم شد که نه تنها قصد ندارد حزب‌الله لبنان را از ترکیب دولت خارج کند بلکه چند باری در مصاحبه‌های خود به صراحت از همکاری با حزب‌الله و حتی ضرورت این همکاری گفت. این ارزیابی نسبت به دور شدن او از دربار آل‌سعود وقتی پررنگ‌تر شد که به ترکیه رفت و همزمان دیدار با رجب طیب اردوغان و بن‌علی ییلدریم، رئیس‌جمهور و نخست وزیر ترکیه، با انتشار پیام توئیتری از همکاری ترکیه برای تقویت ارتش لبنان گفت. روزنامه قطری الشرق سفر او به ترکیه و انتشار این پیام توئیتری را به عنوان سیلی محکم او به دربار سعودی ارزیابی کرد و عکس‌العمل تارنمای ایلاف، وابسته به دربار سعودی هم نشان داد که این ارزیابی الشرق چندان بیراه نبود. بر طبق تحلیل ایلاف، سفر حریری برای دور شدن از دربار سعودی و سوق دادن اهل سنت لبنان به دامان «ترکیه اخوانی» بوده است. بنابر این، نتیجه بحران چهار ماهه از زمان استعفای حریری این بوده که او گام‌به‌گام از سعودی‌ها دور بشود تا آنجا که دست دوستی به سمت رقیب منطقه‌ای مثل ترکیه دراز کند و این چیزی نبود جز شکست سنگین دربار آل‌سعود و شخص محمد بن سلمان.
زخم‌های چند ماهه
سمیر جعجع یک ماه قبل از استعفای حریری به ریاض رفت و به بن سلمان گفت: «سعد حریری یک سری تفاهمات با حزب‌الله صورت داده و هر کار ریز و درشتی را با حزب‌الله هماهنگ می‌کند و حداقل هفته‌ای یک بار با حسین الخلیل، معاون سیاسی حسن نصرالله، جلسه دارد.» او با این حرف تعجب بن سلمان را برانگیخت و با وجود اصرار بن سلمان بر ماندن حریری در مقام رهبری 14 مارس، جعجع پیشنهاد داد بهاء الحریری، برادر بزرگ‌تر سعد حریری، جای او را در رهبری المستقبل و 14 مارس بگیرد. این پیشنهاد جعجع به معنای کودتای داخلی علیه حریری در 14 مارس بود که در اجرای آن منتظر عکس‌العمل بن سلمان نماند و چند روز بعد از آن دیدار وزرای حزب القوات البنانیه خود را از کابینه بیرون کشید تا مقدمه سقوط حریری را از پست نخست وزیری فراهم کند و بعد از اعلام استعفا هم تمام تلاش خود را برای تحقق این استعفا کرد. در واقع، قصد جعجع در آن زمان چیزی جز اجرای کودتایی علیه حریری نبود و این چیزی نیست که خود حریری و هوادارانش در المستقبل و 14 مارس بتوانند آن را فراموش بکنند. نتیجه کار ایجاد شکافی در 14 مارس شد و به واسطه این شکاف بود که ولید جنبلاط، رهبر دروزی‌های لبنان، از 14 مارس فاصله گرفته و به سمت جنبش امل به رهبری نبیه بری آمد. در هر صورت، سعودی‌ها برای حفظ کارت‌های خود در لبنان و آماده کردن 14 مارس برای انتخابات سه ماه دیگر، چاره‌ای ندارند جز اینکه فکری به حال شکاف‌ها و اختلافات درونی 14 مارس بکنند و مأموریت العلولا هم در همین جهت بود.
2 گزینه سعودی
روزنامه لبنانی النهار قبل از آمدن العلولا به لبنان، سفر او را به معنای «تمایل آل‌سعود برای بازگشت جدی به عرصه لبنان» تعبیر کرد اما در عین حال معتقد بود که سعودی‌ها برای این امر دو گزینه در پیش روی خود می‌بینند که باید از میان این دو یکی را انتخاب کنند. گزینه اول عبارت است از بقای حریری بر جایگاه رهبری 14 مارس و استفاده سعودی‌ها از تمام امکانات سیاسی، مالی و تبلیغاتی برای ماندن او در این مقام تا به عنوان رهبر این جریان وارد انتخابات پارلمانی لبنان بشود. گزینه دیگر عبارت از کنار گذاشتن او از این مقام و قرار دادن کسی به جای او است تا هم یک بازسازی اساسی در 14 مارس بشود و هم چتر آن روی اهل سنت لبنان گسترده‌تر بشود. طبق تحلیل این روزنامه، العلولا نماینده گزینه نخست است در حالی که ثامر السبهان، وزیر مشاور سعودی در امور خلیج فارس، گزینه دوم را نمایندگی می‌کند و دخالت السبهان در جریان استعفای حریری هم این تحلیل النهار را ثابت می‌کند. بنابر این، سفر العلولا به لبنان این معنا را داشت که دربار سعودی هنوز گزینه نخست را در نظر دارد و رقبای حریری در 14 مارس را در آن حد نمی‌بیند که جای او را در جایگاه رهبری این جریان به عده بگیرند. العلولا به بیروت، پایتخت لبنان، آمد تا با وجود دوری حریری از حکومتش و حتی نزدیک شدن او به رقیب جدی منطقه‌ای، باز این پیام را به او بدهد که اولویت آل‌سعود برای حمایت‌های مادی و معنوی خود او است و بهتر است برای بازگشت به دامان آل‌سعود و برطرف شدن اختلافات بعد چهار ماه به ریاض بیاید که حریری هم دست کم در ظاهر امر این پیشنهاد العلولا را پذیرفت و دو روز بعد از دیدار او و دریافت دعوتنامه سفر به ریاض رفته اما حالا مسئله این است که بعد از این چه می‌کند و تا چه حد حاضر است که در مسیر خواسته‌های آل‌سعود حرکت بکند.
فرایند تاکتیکی
نخستین تعبیر از رفتن حریری به ریاض می‌تواند این باشد که او برای جلوگیری از کودتایی علیه خود در 14 مارس به ریاض رفته و می‌خواهد با نرم کردن دل بن سلمان فرصت عمل بیشتری به العلولا بدهد تا السبهان مجالی علیه او نداشته باشد. در واقع، اگر حریری به درخواست العلولا پاسخ مثبت نداده بود یا دیر به ریاض می‌رفت، فرصت عمل کافی در اختیار السبهان داده بود تا با کنار زدن العلولا دربار سعودی را در مقابل خودش قرار بدهد و رقبای درون 14 مارس مثل اشرف ریفی و جعجع هم مجالی برای سرنگونی او پیدا کنند. بنابر این، سفر حریری را باید تا اینجای کار بیشتر از لحاظ حفظ موقعیت در داخل 14 مارس و داشتن کارت آل‌سعود در رقابت انتخاباتی آینده دانست. در مقابل، این نکته روشن است که بن سلمان هنوز تقابل با حزب‌الله تا حد حذف این گروه از کابینه لبنان و حتی عرصه سیاسی این کشور را می‌خواهد و بر سر این مطالبه حاضر به معامله‌ای با حریری است اما معلوم نیست که این معامله به چه صورت قابل انجام است. حریری در این چهار ماه نشان داده که نمی‌تواند حزب‌الله را از کابینه بیرون کند و جز همکاری با حزب‌الله گزینه دیگری ندارد اما او می‌تواند با نشان دادن نرمشی در مقابل سعودی‌ها آمادگی خود را برای ادامه همکاری با سمیر جعجع در 14 مارس نشان بدهد. این اتفاقی است که به نظر می‌آید افتاده چراکه ملحم ریاشی، وزیر اطلاع‌رسانی و از حزب جعجع، گفته که توافق بین حریری و جعجع بر سر انتخابات در روزهای آینده به نتیجه می‌رسد و به‌زودی بیانیه‌ای مشترک از طرف دو حزب صادر می‌شود. حریری با این مانور هم گزینه مخالف خود در آل‌سعود را ناکام می‌گذارد و هم جبهه درونی 14 مارس را ترمیم می‌کند تا بار دیگر به عنوان رهبر این جبهه وارد انتخابات پارلمانی بشود اما به نظر نمی‌رسد که حاضر باشد بیش از این پیش برود و از این رو، فرایند احیای اعتماد بین او و آل‌سعود را باید در حد فعلی یک فرایند تاکتیکی و نه استراتژیکی ارزیابی کرد.
منبع: روزنامه جوان
انتهای پیام/
