آرزویمان تبدیل قبله تهران به قطب حفظ قرآن کشور است/ از نبود بودجه و امکانات کافی تا شوق مشتاقان

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، مرکز آموزش قرآن کریم وابسته به آستان مقدس حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع) از جمله مراکز قرآنی فعال در سطح کشور است که با فعالیت‌های متعدد قرآنی و حدیثی جایگاهی متمایز در میان مؤسسات قرآنی کشور یافته است. این مرکز در سال 1369  هم‌زمان با تولیت آیت‌الله محمدی ری‌شهری فعالیت‌های قرآنی خود را با برگزاری محافل انس با قرآن آغاز کرد و با نگرشی کیفی به یکی از مراکز قدرتمند کشور مبدّل شد.

مرکز آموزش قرآن کریم به پشتوانه هم‌جواری با آستان امامزادگان بزرگوار حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع)، حضرت حمزه بن موسی الکاظم(ع) و حضرت طاهربن زین العابدین(ع) همواره با حضور جمع کثیری از مشتاقان فراگیری قرآن روبرو بوده و در عرصه‌های مختلف قرآنی به نتایج ملموسی دست یافته است.
بی‌شک حمایت‌های آیت‌الله محمدی ری‌شهری تولیت آستان مقدس که خود حافظ و مفسّر قرآن کریم است و از سویی حضور اساتید قرآنی همچون استاد عباس سلیمی که خود از اساتید برجسته قرآن کریم کشور و از صاحب‌نظران عرصه فعالیت‌های قرآنی تلقی می‌شود، تاثیری به‌سزا در اثرگذاری و کارایی فعالیت‌های مرکز امور قرآنی آستان داشته است.
از طرفی حضور اساتید برجسته‌ای همچون احمد ابوالقاسمی قاری بین‌المللی و مدرس قرآن که در حال حاضر مدیریت شبکه رادیویی قرآن رسانه ملی را بر عهده دارد، و همین طور دیگر پرسنل و اساتید متخصص در امور قرآنی همچون استاد معتز آقایی حافظ کل قرآن و استاد مبرّز حفظ در این مرکز، موجب رونق هر چه بیشتر و با کیفیت‌تر فعالیت‌های تبلیغی، پژوهشی و آموزشی شده است.

پس از تاکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر تربیت 10 میلیون حافظ قرآن، این مرکز قرآنی نیز وظیفه خود دانست  تا در تحقق منویات معظم‌له به کشف و شناسایی افراد مستعد و علاقه‌مند به حفظ قرآن و تربیت آنان بپردازد که تاکنون نوجوانان و جوانانی زیادی در این مرکز به توفیق حفظ کلام الهی نائل شدند. سیزدهم آذرماه سال جاری، 19 حافظ کل قرآن کریم (دانش‌آموخته مرکز امور قرآنی آستان) با حضور آیت‌الله ری‌شهری تجلیل شدند.

به همین منظور با دعوت از استاد «معتز آقایی» مدیر اداره آموزش مرکز امور قرآنی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) در باشگاه خبرنگاران پویا، گفت‌وگویی در زمینه شیوه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی مرکز خصوصاً در رابطه با آموزش حفظ قرآن کریم داشتیم که مشروح این آن را در ادامه می‌خوانید:

معرفی:

معتز آقایی متولد 1354 شهر نجف و دارای مدرک کارشناسی در رشته فیزیوتراپی است. وی در پرونده قرآنی خود، کسب رتبه اول مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران در رشته حفظ کل (سال 1385) رتبه اول مسابقات سراسری سازمان اوقاف و امور خیریه در رشته حفظ کل(1385) رتبه اول مسابقات قرآن کریم آستان حضرت عبدالعظیم (ع) در رشته حفظ کل (1385) رتبه اول مسابقات آستان حضرت عبدالعظیم (ع) در رشته حفظ 15 جزء (1381) برگزاری دوره‌های آموزشی قرآن کریم (تجوید ، حفظ و...) در جلسات قرآنی متعدد، داوری مسابقات قرآن کریم متعدد از جمله: ‌مسابقات آستان حضرت عبدالعظیم (ع)، آموزش و پرورش، ‌هلال احمر، سپاه پاسداران و ... همکاری با مرکز آموزش قرآن کریم آستان حضرت عبدالعظیم (ع)، ‌سفرهای تبلیغی به کشورهای کویت، ‌امارات، عراق و عربستان جهت اجرای برنامه‌های قرآنی و غیره را ثبت کرده است.

تسنیم:فعالیت‌های آموزشی شما از چه زمانی آغاز شد؟

آقایی: من رشته اصلی‌ام فیزیوتراپی است و دو سال در بیمارستان سینا مشغول بودم تا اینکه یکی از همسایگان، اطلاعیه جذب مدرّس حفظ قرآن را که از سوی موسسه جامعةالقرآن فراخوان داده شده بود در اختیارم گذاشت و پس از آن  وارد عرصه تدریس شدم که واقعاً برکات زیادی  برایم در زمینه‌های معنوی و علمی به دنبال داشت.

تسنیم: چه زمانی به مرکز آموزش قرآن کریم آستان حضرت عبدالعظیم(ع) آمدید؟

آقایی: در پنجمین دوره مسابقات حرم حضرت عبدالعظیم (ع) در سال 1381 اول شدم؛ این به من انگیزه داد تا در این آستان خدمت کنم؛ از سویی دیگر پیش از آن برای خدمت در حرم عبدالعظیم(ع) اقدام کرده بودم که نهایتاً زمینه انتقال به حرم مهیا شد و مشغول به کار شدم. ابتدا در دفتر آقای ابوالقاسمی مشغول و پس از مدتی به اداره آموزش مرکز منتقل شدم و از تصدی امور آموزش به اینجا رسیدم که تاکنون  مدیریت اداره آموزش را بر عهده گرفتنم.

کمبود بودجه، جلسات قرآن عمومی آستان را به محافل تخصصی تبدیل کرد

تسنیم: جلسات آموزش حفظ خودتان در حرم برگزار می‌شود؟

آقایی: حجم فعالیت‌های مرکز امور قرآنی حرم بسیار بالاست و به همین دلیل توفیق ندارم تا جلسه‌ای را در حرم داشته باشم امّا دو جلسه حفظ قرآن در تالار شیخ صدوق(ره) جنب آستان مقدس و در محله دولت‌آباد شهر‌ری دارم.

مرکز آموزش قرآن کریم آستان به جهت کمبود بودجه‌ای و فضای آموزشی فقط وارد عرصه آموزش‌های تخصصی قرآن کریم شده است یعنی برای متقاضیانی که قصد دارند، وارد عرصه آموزش شوند، آزمون ورودی برگزار می‌شود.

پیش از آن جلسات قرآن در فضاهای آستان همچون حوزه علمیه حرم، تالارها و سالن‌های اجتماعات به صورت عمومی و وسیع اجرا می‌شد اما بعدها مجبور شدیم آموزش‌ها را تخصصی کنیم و موضوعات روخوانی و روانخوانی را محدودتر و به آموزش‌های تخصصی تجوید و حفظ قرآن بپردازیم. با این نگرش هم فیلترهایی را برای آموزش در نظر گرفتیم؛ به طور مثال در بخش حفظ متقاضیان مقطع اول تا سوم دبستان باید حداقل 20 سوره از قرآن را حفظ داشته باشند و چهارم تا ششم باید 25 سوره را حفظ باشند تا وارد مرکز شوند. این رویه آموزش تخصصی که همانند جلسات عمومی گستردگی ندارد به جهت کمبود بودجه و محدودیت فضای آموزشی  و  در حد توان آستان اداره می‌شود البته همکاری‌های خوبی با اداره اوقاف شهرری داریم و با نگاهی که این اداره به جلسات و محافل قرآنی داشته است، شاهد رونق فضای قرآنی در بقاع و امامزاده‌ها هستیم امّا با این که بستر آموزش‌ قرآن در بقاع متبرکه فراهم شده است، بسیاری از مردم مشتاق هستند تا در حرم آموزش ببینند و از فضای مقدس و معنوی آن بهره مند شوند.

آمار آقایان قرآن‌آموز از خانم‌های قرآن‌آموز کمتر است

فعالیت‌های آموزشی حفظ در آستان مقدسه از سال  76 شروع شد و از سال 69 که فعالیت‌های دارالقرآن هم‌زمان با تولیت آیت‌الله ری شهری آغاز شد، آموزش‌ها به صورت پراکنده و عمومی و در سطح محافل و کرسی‌های تلاوت دنبال می‌شد اما از سال 76 به صورت ویژه کار حفظ و قرائت آغاز شد و یکی از برکاتی که این جلسات داشت، این بود که در کنار جلسات، کمیته‌های علمی نیز فعال شد و موضوعات را به صورت علمی دنبال می‌کردیم.

مثلاً در زمینه قرائت بخش‌های مختلف روخوانی، روانخوانی، تعداد دوره‌های تخصصی و عمومی بررسی شد و جزوه‌ای به نام «اقراء» که حاصل فعالیت بیش از 100 جلسه بود، تهیه و تدوین شد و این سبب شد تا کار، نظم و انسجامی پیداکند. در این جزوه مشخص شد که هر قرآن‌آموز در چه مقطعی و ظرف مدت چند وقت آموزش خواهد دید و طرح درس‌های آموزش تعریف شد.

از اولین گروهی که موفق به حفظ قرآن شدند، سرکار خانم اعلایی یکی از اساتید قرآن بود. ایشان ابتدا در جامعة‌القرآن تدریس می‌کردند امّا بعدها برای تدریس به حرم حضرت عبدالعظیم (ع) آمدند و ثمره‌اش تربیت 20 حافظ کل قرآن بود که برخی از آنها جزو اساتید فعلی مرکز آموزش قرآن حرم هستند.در قسمت آقایان نیز 5 یا 6 حافظ کل قرآن در سال 85 و 86 تربیت شدند و به طور کلی می‌توان گفت، آمار آقایان قرآن‌آموز از خانم‌های قرآن‌آموز کمتر است و هر میزان که قرآن‌آموز آقا داریم ضریب بر سه در بخش خواهران خواهیم داشت.

خوب، این حافظان قرآن سال به سال افزایش یافتند و هر سال سه اختتامیه برای این عزیزان در حرم برگزار می‌شود. اختتامیه تابستانی مرکز از دو مراسم دیگر پرشکوه‌تر است چراکه هم تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر است و هم فعالیت‌ها متمرکزتر است. در سال‌های ابتدایی، این منوال طی شد امّا به این نتیجه رسیدیم که صرف برگزاری مراسم تجلیل از این حافظان به تنهایی مفید فایده نیست و باید اقداماتی در راستانی فرهنگ‌سازی و الگوسازی داشته باشیم لیکن از ششمین دوره آن، مراسم تجلیل به صورت مجزا با حضور مسئولان قرآنی برگزار شد و به نظرم برکات زیادی را نیز به دنبال داشت.

حضور خادمان قرآنی در آستان مقدس، نقطه قوت مرکز آموزش سیدالکریم(ع)

برای اختتامیه این مراسم مستندی از این عزیزان تهیه شده بود که هر یک از قرآن‌آموزان با جملات قصار به فضائل قرآن کریم و احادیث ائمه طاهرین (ع) می‌پرداختند، خاطرم هست مسئولان با دیدن جملات قصاری که آنها در کلامشان به کار می بردند، شگفت‌زده شده بودند. حرکت خوبی در این زمینه ایجاد شد و برخی از مسئولان پای کار آمدند.

یکی از دلایل توجه آستان به موضوع حفظ علاوه بر تاکید تولیت محترم آستان به موضوع حفظ؛ حضور مسئولان و خادمان قرآنی در این آستان مقدس است. به طور مثال مسئول هماهنگی آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) حجت‌الاسلام اکبریان خود از حافظان کل قرآن است. ما در آستان شاید هزینه‌هایی را نتوانیم برای موضوعات فرهنگی جذب کنیم امّا ایشان برای آموزش قرآن و به‌ویژه حفظ پیگیری‌های به خصوصی دارند.

علاوه بر فعالیت‌های آموزشی، در بخش مفاهیم قرآن با وجود اینکه توصیه زیادی به تدبر آیات می‌شود به شکل جدی ورود پیدا نکردیم به دلیل اینکه پیش از این، مسئولان حرم اذعان داشتند، مسئولیت این بخش به معاونت فرهنگی حرم واگذار شده است و موازی‌کاری صورت می‌گیرد امّا اخیراً این مسئولیت به مرکز واگذار شد تا سیاست‌های این بخش ترسیم شود و بر آن هستیم تا چه به صورت ترکیب با حفظ و قرائت که یکی از آیتم‌های آموزش حفظ، توجه به بخش مفاهیم است و چه به صورت مجزا  جلساتی داشته باشیم.

در کنار این در بخش، محافل و مسابقات قرآنی است که به صورت هفتگی در این آستان برگزار می‌شود یکی از این مراسمات، محفل انس با قرآن است که جمعه شب‌ها با حضور زائران و مجاوران و با تلاوت قاریان و حافظان بین‌المللی و طراز اول کشور و اجرای گروه‌های تواشیح و همخوانی برگزار می‌شود. اخیراً 2 هزارمین کرسی تلاوت نیز تشکیل شد. شب یلدا هم کرسی تلاوتی در آستان برگزار خواهیم کرد.

به مناسبت ایام ولادت حضرت عبدالعظیم (ع) معاونت فرهنگی آستان، هرساله نمایشگاهی را در ایستگاه متروی شهر ری برگزار می‌کند که غرفه‌ای نیز به مرکز آموزش قرآن کریم اختصاص دارد که در این غرفه، علاوه بر آموزش‌های فشرده‌ای که برای بازدیدکنندگان و مسافران در نظر گرفته می‌شود، محصولات آموزشی بین متقاضیان توزیع می‌شود. علاوه بر آن جشن‌هایی برای بانوان و خردسالان در ایام ولادت حضرت عبدالعظیم(ع) برگزار خواهد شد.

بودجه و امکانات مرکز تخصصی حفظ آستان کافی نیست/ مشتاقان حفظ در انتظار ثبت‌نام

تسنیم: در صحبت‌هایتان اشاره کردید که گرایش مردم به دوره‌های تخصصی مرکز آموزش آستان خصوصاً در زمینه حفظ به جهت قداست و معنویت آن زیاد است. آیا تاکنون به این فکر رسیده‌اید که این آستان به عنوان مرکزیت و محوریت تخصصی حفظ در سطح استان تهران و حتی کشور قرار گیرد؟

آقایی:  ما آرزویمان این است تا قبله تهران به قول فرمایش رهبر معظم انقلاب، به عنوان مرکز تخصصی حفظ قرار گیرد امّا برای اینکه بخواهیم در این خصوص قطب شویم، نیاز به امکانات و بودجه است که تاکنون محقق نشده است.

تسنیم: شما الان بهترین امکانات را به لحاظ نیروی انسانی دارید. چون که 234 حافظ کل قرآن تربیت کردید و این یعنی در 234 نقطه می‌توانید کلاس حفظ برگزار کنید.

آقایی:  ما جلساتی را با سازمان اوقاف و نهادهای فرهنگی شهرری داشتیم تا از ظرفیت بقاع متبرکه و امامزادگان استفاده کنیم و نتایج آن در حال حاضر با تشکیل جلسات قرآن در این اماکن مقدسه قابل مشاهده است امّا مساله بودجه و کمبود امکانات سبب‌شده به آموزش  تخصصی حفظ قرآن روی بیاوریم به همین خاطر فیلتری را در مسیر متقاضیان قرار می‌دهیم تا افراد مستعد جذب شوند.

تسنیم: سهم مرکز آموزش قرآن کریم از بودجه آستان چقدر است؟ از این سهم چه میزان به موضوع حفظ تعلق دارد؟

آقایی: بودجه داخلی آستان به مرکز آموزش فقط به بخش حفظ قرآن تعلق نمی‌گیرد بالاخره برای بخش‌های دیگر هم بودجه‌ای در نظر گرفته می‌‌شود امّا در مجموع سهم مرکز از دیگر معاونت‌ها و مراکز بیشتر است.

وزارت آموزش و پرورش بیشترین سهم از تربیت حافظان قرآن دارد

تسنیم: باتوجه به اینکه مدیریت آموزش این مرکز به شما واگذار شده است و جدیداً نیز عضو ستاد راهبری طرح ملی حفظ هم شدید. با تکیه به تجربیاتی که در این زمینه داشتید اگر بخواهیم سبک ایده آلی را در رابطه با تربیت حافظان قرآن داشته باشید. این سبک ایده‌آل را چگونه ترسیم خواهید کرد و نقطه آغاز آن کجا خواهد بود؟

آقایی: ما اگر بخواهیم در زمینه حفظ موفق باشیم، باید سنین طلایی حفظ را مغتنم بشماریم یعنی مثلاً سنین 12 تا 22 سال را معیار قرار دهیم چون این سن بیشتر با فضای مدرسه و تحصیل سر و کار دارد.

آموزش مقدماتی قرآن در مدارس؛ آموزش تخصصی در موسسات

در رابطه با آموزش حفظ قرآن در مدارس به این اعتقاد دارم که نباید به این سمت برویم که دانش‌آموز کل قرآن کریم را حفظ کند به عنوان مثال در آموزش و پرورش کشور لیبی، دانش‌آموزان را در مدت 8 سال آموزش می‌دهند و وقتی که این دانش‌آموزان به مقطع هشتم می‌رسند، گویا حافظ کل قرآن هستند، البته ما به دنبال این نیستیم، بلکه معتقدیم باید روش‌هایی را در مدارس آموزش بدهیم که بچه‌ها در طول تحصیلشان حداقل پنج جزء را حفظ کنند و این ضرورت را احساس کنند که بقیه آموزش را باید به موسسات و مراکز تخصصی مراجعه کند و ما مراکز تخصصی را بیشتر کنیم تا فضای کافی برای آنها باشد.

یکی از نکاتی که ما در مرکز آموزش قرآن کریم آستان به آن می پردازیم، توجه به جلسات تخصصی صوت و لحن است و از حالت جلسه سنتی خارج شده است مثلا قرآن‌آموزان فرازهایی را از استاد مصطفی اسماعیل در طول یک دوره حفظ می‌کنند و پس از سه یا چهار دوره می‌توانند تلاوت تطبیقی داشته باشد.

ما نیازمند این هستیم نیروهای تخصصی در این زمینه داشته باشیم که بهترین نیروی انسانی از همین مدارس هستند.  در این زمینه، جلساتی هم با دوستان آموزش و پرورش داشتیم و آنها اذعان داشتند ما به دنبال نخبه‌پروری نیستیم و بودجه‌هایی که به ما داده می‌شود در حد کلان است  و نمی‌توانیم به صورت تخصصی  و در حد نخبه‌پروری کار کنیم، در حالیکه اگر بتوانیم وارد این عرصه شوند، استعدادهای بسیاری کشف و به کارگیری خواهند شد.

فرهنگ حفظ قرآن در خانواده‌ها نهادینه شود

نکته دیگری که به عنوان گلایه در این زمینه می‌توان مطرح کرد این است که اصرار داریم حتماً فرد در دوره فشرده یک ساله و دو ساله حافظ شود و بچه‌ها را از دین و دنیا زده کنیم البته نه اینکه کاملاً این دوره‌ها برچیده شود؛ بالاخره افرادی هستند که استعداد دارند امّا گلایه بنده بر عمومیت داشتن و فراگیری آن است.

ما باید طرح درس برای بچه‌ها تدوین کنیم تا این افراد در دوره‌های چهار و پنج ساله، نه تنها فقط در حفظ بلکه در بخش ترتیل و قرائت هم پیشرفت کنند  و در کنار حفظ قرآن، مرتّل هم شوند. بسیاری از حافظان قرآن، مرتّلان خوبی نیستند و اصول تجوید را رعایت نمی‌کنند چراکه فقط در دوره‌های یکساله تمام وقتش به حفظ و تثبیت و مرور گذشته است.

از سویی از تشویقات هم نباید غافل باشیم و باید خانواده‌ها را مورد توجه قرار دهیم بسیاری از خانوده‌ها هستند که مادر خانواده، فرزند خود را به مرکز برای حفظ قرآن ثبت‌نام کرده و خودش نیز در کنار فرزندش به حفظ مشغول و حافظ کل قرآن کریم شده است. در صورتیکه برخی از بچه‌ها می‌گویند اصلاً پدر و مادرمان خبر ندارند من چه میزان از قرآن را حفظ کرده‌ام و بعضاً از سوی خانواده‌ها به این موضوع، اهمیت داده نمی‌شود. در حالیکه خداوند فرموده است: یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ قُواْ أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِیكُمْ نَاراً.

انتهای پیام/