می‌توانیم بگوییم اشتباه کردیم؛ ولی سهم‌خواهی چیز خوبی نیست
حمید پورآذری در پی اختلاف جشنواره تئاتر فجر با کانون نمایشگران خیابانی، به شبهات پاسخ می‌دهد. او می‌گوید در برخی موارد دبیرخانه فجر اشتباه کرده است؛ اما به نظر مسئله سهم‌خواهی نیز در این میان مطرح است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، جشنواره تئاتر فجر در دوره 36 خود از آغاز با حاشیه رقم خورده و تا به امروز این حواشی ادامه داشته است. شاید بخش مهمی از این حواشی به دبیری فرهاد مهندس‌پور و تصمیمات او در دوره 23 بازمی‌گشت. جایی که او بخش رقابتی را حذف می‌کند و با آماجی از مخالفت‌ها روبه‌رو می‌شود.
مخالفت‌ها در دوره 36 با انتشار فراخوان آغاز شد. بخش مهمی از مخالفت‌ها نیز در دو حوزه خیابانی و نمایشنامه‌نویسی شکل گرفت. بخش نمایشنامه با برگزاری یک جایزه خارج از چارچوب اصلی جشنواره حل و فصل می‌شود؛ اما بخش خیابانی به محل جدال میان دفتر تئاتر خیابانی، کانون نمایشگران خیابانی و دبیرخانه فجر بدل می‌شود.
بیشتر بخوانید: آف‌استیج یا آف‌جشنواره: نگاهی به وضعیت مبهم بخشی خیابانی جشنواره تئاتر فجر
با صحبت‌های سامان خلیلیان در خبرگزاری ایلنا و انتشار اسنادی در خبرگزاری تسنیم این وضعیت به جایی می‌رسد که خبرنگاران تصمیم می‌گیرند نظرات حمید پورآذری در این باره را جویا شوند. او که معتقد به گفتگو است خود را در وضعیتی ضدگفتگو یافته است. آنچه می‌خوانید گفتگوی کامل حمید پورآذری در نشستی با حضور چند خبرنگار درباره اتفاقات بخش آف‌استیج است.
***
تسنیم: چرا آف استیج؟
حمید پورآذری: یک نکته‌ای وجود داشت. قبل از اینکه فکر کنیم اصلاً آف استیج چه معنی دارد، دو سال پیش من کاری داشتم در زمین تنیس کاخ سعدآباد. وقتی بنا شد در جشنواره اجرا شود گفتند که این باید در جدول تئاتر خیابانی برود. گفتم اینکه خیابانی نیست. این در واقع یک مکان دیگر است. یک مکان نامتعارفی است که الان تبدیل به مکان تئاتر شده است. یعنی به یک استیج تبدیل شده است، چون صندلی، جایگاه تماشاگر دارد. استیج دارد. نور و صدا در حد و بضاعت خودش دارد. چیزی که ندارد فقط سقف است و این در واقع چالشی بود که کجا باید گذاشته شود. من معتقد بودم که حتی باید در بخش صحنه‌ای بیاید. به دلیل اینکه ما می‌گوییم تئاتر، تئاتر است. تفاوتی ندارد این صفت‌هایی که به آن می‌دهیم: خیابانی، محیطی، تجربی، مستند، عروسکی. همه این‌ها یک صفتی است که به آن تئاتر می‌دهیم. یعنی یک برچسبی است که به آن می‌زنیم. ذات همه آنها تئاتر است. پارسال به بخش خیابانی برای نمایش‌هایی در مکان‌های غیرمتعارف عباراتی اضافه کردند که ایراداتی داشت. آن عناوینی که سال گذشته اتفاق افتاد، مثلاً آلترناتیو، دولت نمی‌تواند برگزارکننده آن باشد؛ چون در ذات خودش ضدجریان دولتی و سرمایه و ... است. با توجه به اتفاقاتی که در دو سال گذشته افتاد ما برای این که فکر کردیم که چه اتفاقی می‌تواند بیفتد و چه عنوانی می‌تواند وجود داشته باشد که شامل همه این بخش‌ها شود؛ چون وقتی از صحنه بیرون می‌آید کمی به شدت گسترده می‌شود. در واقع شهر به منزله صحنه اجرا، گونه‌های مختلف اجرا می‌شود.
در واقع فکر کردیم که کارهایی می‌تواند در این بخش حضور داشته باشد که گستردگی بسیار زیادی دارد. یعنی یا در خیابان هست یا در مکان‌های مختلف، این مکان‌ها می‌تواند در خانه باشد، در کارخانه باشد در گالری باشد، در مترو باشد، در جنگل باشد صحرا باشد، همه این‌ها در واقع این گونه را می‌تواند پوشش بدهد. می‌شود مدد خواست از جامعه تئاتر و هنری که اگر اسم معادل بهتری پیدا می‌شود رویش گذاشت؛ ولی فکر کردیم که فعلاً آف استیج یعنی خاموش شدن صحنه و جایگزین مکان‌های دیگر شدن به مثابه صحنه. این کلمه را نمی‌خواستم استفاده کنم. از تقویت این بخش هدف داریم. اینکه ما به لحاظ مکان‌های اجرایی کمبود داریم. انگار که برای همه این ساختمان گرد تئاتر شهر که بنای بیرونی بسیار زیبایی دارد؛ ولی فضای صحنه‌ای‌اش پر از ایراد است. انگار تئاتر آن جا است. انگار تئاتر در سالن‌های محدودی است که داریم. فقط آنجا است. تقویت کردن این بخش این کمک را به ما می‌کند که بگوییم هر جایی می‌تواند صحنه تئاتر باشد. ظرفیت‌های اجرایی را می‌شود بالاتر برد. دیگر برای ما کعبه آمال فقط تئاتر شهر و مولوی و حافظ، وحدت و محراب نیست. همه جا می‌تواند. پس امکانی به وجود می‌آورد که آدم‌ها از ظرفیت‌های بالقوه‌ای سطح شهر برای تبدیلش به بالفعل بهره ببرند. پس تمرکز بیشتری رویش گذاشتیم. اینکه فضاهایمان زنده شود. در دل شهر، در دل مکان‌های مرده اجرا شکل بگیرد، تئاتر شکل بگیرد، اجرا شکل بگیرد. این هدف این بخش است. صحبتی هم با آقای مهندس‌پور داشتم و هم با آقای شفیعی که این بخش، بخش مهمی است و به شدت بخش گرانی است. باید حمایت شود. باید بروند در دل اینکه اجرای عمومی باشد. به همه بخش‌هایش که در خیابان است اصطلاحاً می‌گوییم تئاتر خیابانی. یکی از ایراداتی که به نظر من در این بخش وجود دارد این است که این‌ها اجرای عمومی نمی‌روند و انگار همه چیز خلاصه می‌شود در جشنواره؛ در حالی که باید بودجه برایشان تعیین شود. وظیفه خودشان است به نحو احسن اجرا کنند. به عنوان گونه‌ای از تئاتر که می‌تواند در همه جا پخش شود و مخاطب بیشتری جلب کند. این توجه نکردن مرکز هنرهای نمایشی و دفتر تئاتر خیابانی به این مقوله باعث می‌شود که حتی کیفیت‌ها پایین بیاید. مسئله این است که باید تئاتر خوب دید. مردم تهران یا شهرهای مختلف ایران حق دارند که در جای جایش تئاترهای خوب ببینند. این حق مسلم آنها است. البته صحبتی که با آقای خلیلیان و آقای شفیعی داشتم گفتند که تصمیم داریم از امسال این کار را انجام بدهیم؛ ولی باید حمایت شوند. با نگاه صدقه‌ای نباید پیش رفت. تمام تلاش ما این بود که بتوانیم منابع مختلف گیر بیاوریم و بتوانیم به این جنس کارها که وقتی می‌گوییم آف استیج حمایت بیشتری شود؛ چون خدا وکیلی کارهای گران‌تری هستند. در هفتاد درصد با کارهایی که در صحنه اجرا می‌شود یکسان هستند؛ ولی سی درصد تفاوت دارد که این 30 درصد خیلی گران است. به هر حال آدم‌ها دارند یک شرایطی تجربه می‌کنند که در سالن نمی‌توانند تجربه کنند. هم خطر وجود دارد برایشان و هم سرما و گرما است. هم باران است و یک جور ایثار است که در تمام گونه‌های این بخش این اتفاق دارد می افتد. پس باید حمایت شود.
تسنیم: به نظر شما نگاهی به جشنواره ادینبرو داشتید که بخش فرینج دارد. در فرینج هم همین بحث مطرح است و کارهایی اجرا می‌شود که ربطی به سالن ندارد. در آنجا آلترناتیو مفهوم گسترده‌تری پیدا می‌کند. شما می‌خواهید به نوعی پای فرینج را در جشنواره فجر باز کنید؟
حمید پورآذری: ترجیح می‌دهم بدین نحو برچسب نزنم. ما در تئاتر ما اصطلاحات گاهی بد استفاده می‌شود که کوچک می‌شود. یک زمانی بحث تئاتر تجربی یک اتفاق بزرگ بود؛ ولی اینقدر بد استفاده شده که تبدیل به فحش شده است. می‌خواهیم یک کار را مسخره کنیم می گوییم تجربی‌بازی درمی‌آورد؛ ولی باید یک نگاه جامع‌تر شود. باید به چشم عادت دیدن این اتفاقات را بدهیم. وقتی می‌گویم شهر، شهرداری باید عادت کند و از آن حمایت کند، نیروی انتظامی باید عادت کند و از آن حمایت کند، اماکن باید عادت کند و حمایت کند که وقتی که این اتفاق می‌افتد ما با اطمینان خاطر می‌توانیم بگوییم فلان جا یک کاری اجرا شود. چون هم نیروی انتظای حواسش هست، هم اماکن و هم شهرداری دارد حمایت می‌کند، هم میراث فرهنگی. مکان‌های مختلف و بی نظیر وجود دارد که همین طور دارد خاک می‌خورد. اگر این درست اتفاق بیفتد می‌توانیم آن چیزی که شما می‌گویید را به آن الصاق کنیم.
تسنیم: آف استیج یک کلمه تثبیت شده است؟ وقتی یک نمایشنامه انگلیسی می‌خوانید واژه آف‌استیج به معنای آن است صدایی از آن پشت صحنه می‌آید. یک چنین مفهومی را تداعی می‌کند.
حمید پورآذری: موافقم، ولی یک اتفاقی افتاد بر سر اینکه خود آف استیج معانی متفاوت دارد. اینکه بخشی از این جریاناتی که خارج از صحنه اتفاق می‌افتند - چه از نظر اینکه کارهایی هستند احتمالاً با رویکرد سیاسی یا آلترناتیو و یا تحت این عنوان یا اسم گروه و یا اسم یک جریان -؛ ولی نمی‌توانیم بگوییم برای این جریان تثبیت شده است. همان قدر که اصطلاح اینتراکتیو وجود دارد. اصطلاحاتی از این دست که هر کدام بخشی از اجراهای این چنینی را دسته‌بندی کرده‌اند و یک اصطلاح کامل که همه را شامل شود نداریم. براساس آن چیزی که همیشه یک سری تقسیم‌بندی‌هایی در جشنواره وجود داشته و تثبیت شده هم هستند. اینکه اصطلاحاتی مثل فرینج وارد شود یک بخشیش مستلزم این است که خیلی از دسته‌بندی‌های دیگر جشنواره هم تغییر پیدا کند؛ ولی ما جریانی را ادامه می‌دهیم که نمی‌توانیم یک‌باره تغییر بدهیم.
تسنیم: فرینچ یک تثبیت‌شدگی نسبت به بقیه این اسامی داشته است و هنوز هم برایش معادل فارسی پیدا نکرده‌ایم. در نهایت در ربان انگلیسی معنی اولیه‌اش را از دست داده و معنای تازه‌ای پیدا کرده است. این جشنواره ادینبرو بوده که به این کلمه مشروعیت داده است. آف‌استیجی که شما ساختید نیازمند این است که مشروعیت پیدا کند تا تثبیت شود و هنوز مقدماتش فراهم نشده است.
حمید پورآذری: واقعیتش این است که قدم به قدم باید رفت. ما بنایمان زیرورو کردن و شخم زدن نیست و چرخ را نمی‌خواهیم از نو اختراع کنیم. قدم به قدم می‌رویم. این اتفاقی که الان فعلاً آف استیج شده است اتفاقی است که از پارسال از جشنواره قبل سنگ بنایش گذاشته شده است. ما در آن جا هیچ دخالتی نداشتم. آن بخش پارسال دست سامان خلیلیان بود؛ ولی می‌توانم بگویم سنگ بنایش از همان دو سال قبل گذاشته شده. وقتی که با چنین معضلی در جدول مواجه شدند و انگار جرقه‌اش زده شد. با کاری که خود من داشتم یا محمد عاقبتی داشت و یک کار دیگر. دو سال قبل این‌ها آمدند خیلی مهجور در جدول صحنه‌ای قرار گرفتند؛ ولی در آن ستون‌هایی که همه چیز بود و هیچ کس نمی‌دانست که آن ستون‌ها را باید بخواند و یا برای تزئین است. آن هم مثل این که آقای امیر راد و ... صحبت‌هایی کرده بودند. به هر حال یک سنگ بنایی گذاشته شد. ما نمی‌گوییم اشتباه است و این کاری که ما می‌کنیم درست است. ما می‌گوییم همان را بیاییم کمی سر و شکلی بدهیم که باز هم معلوم نیست این سر و شکل درست است یا نیست. یک جور آزمون و خطاست. اساساً این شکل کار خیلی مدت زمان زیادی نیست وارد عرصه تئاتر ما شده است.
تسنیم: منتقدهای شما این را نمی‌گویند. می گویند شما یک تعریف خیلی بسته و باریک از این حوزه را انتخاب کرده‌اید و روی آن ایستاده‌اید. یعنی شما دارید می‌گویید ما همان هستیم؛ ولی منتقدهای شما این را نمی‌گویند. آنها می گویند که شما آمده‌اید سلیقه شخصی خودتان را تحمیل کرده‌اید. مهمترین سوالشان این است که چه کسی گفته است تعریف موضوعی این است که شما می‌گویید.
حمید پورآذری: تعریف جدید بدهند، مشکل ما در تئاتر مملکت این است که منتقدین یک جای دیگر حرف می‌زنند. نمی‌آیند پای یک میز بنشینند و صحبت کنیم. هر کسی هر نقدی دارد می‌تواند بیاید صحبت کند. ما عنوانمان جشن گفتگویی تئاتر است و اساساً این را خواستیم. در حضور آقای شفیعی و آقای دشتی که جلسه‌ای داشتیم و خود آقای خلیلیان هم حضور داشت هم به صورت شفاهی خواستیم که یک جلسه‌ای با هیئت مدیره جدید کانون نمایشگران خیابانی داشته باشیم و هم یک نامه مکتوب بدهیم به آقای همت این را منتقل کنید که من می‌خواهم صحبت کنم. این مربوط به بعد از فراخوان بوده است. به طور مشخص اولین باری که سایت برای ثبت‌نام باز شد بعد از اعلام فراخوان تاریخ 21 تیر تا 14 مرداد بود. بعد از آن بنابراین خیلی از گروه‌ها اعلام کردند که فراخوان گنگ است و ما نمی‌دانیم که باید در کدام بخش ثبت نام کنیم. یک بار دیگر سایت باز شد. از تاریخ 28 شهریور تا 4 مهر. در این مدت زمان در مجموع کل بخش آف‌استیج 99 اثر ثبت‌نام کردند یعنی اطلاعات پر کردند؛ اما بعد از آنکه یک بازه اعلام نواقص کردیم و در واقع خواستیم فیلم‌ها را برای ما بفرستند، از 5 مهر تا 30 مهر این بازه بود و فرصت ارسال مدارک بود، به اضافه اینکه از 20 مهر هم مجدداً برایشان یک پیامکی ارسال شد که فیلم‌هایتان را ارسال کنید، ما در مجموع 43 فیلم دریافت کردیم که از این 43 فیلم، 35 فیلم برای حوزه خیابانی بود و 8 فیلم هم در مکان‌های نامتعارف بود. یک اثر مشترک بود. به همین خاطر فضای تقسیم‌بندی متفاوت شد. در این بین آن جلسه‌ای که صورت جلسه‌اش در رسانه‌ها انتشار پیدا کرد و برای تاریخ 15 مهر است. جلسه‌ای که ما با آقای خلیلیان داشتیم و در آن بین یک سری صحبت‌ها رسیدیم. جلسه در آبان ماه بود که با آقای شفیعی و آقای دشتی به عنوان قائم مقام جشنواره و آقای خلیلیان بود. این نامه را هم فکر می‌کنم 8 یا 9ام زده بودیم. در هر حال در اینکه ممکن است فراخوان ما کمی گنگ بوده باشد می‌توانم بگویم هیچ شکی وجود ندارد. سوءتفاهماتی می‌توانست در آن وجود داشته باشد؛ ولی در نهایت ما برای اینکه بتوانیم آدم‌های بیشتری را جذب کنیم مطابق آن چیزی که به ما اطلاع داده می‌شد عمل کردیم.
تسنیم: فراخوان را خود شما نوشتید یا آقای مهندس پور؟
حمید پورآذری: ما فراخوان را بر اساس آن چیزی که سال گذشته داشتیم مبنا قرار دادیم. یعنی چیزی از نو ساخته نشد. آن مبنای فراخوان امسال بود و ما بر مبنای آن یک سری چیزها را اضافه کردیم و یک چیزهایی را کم کردیم. در واقع فکر کردیم که باید به جشنواره‌های تخصصی اهمیت داد، اعتبار داد. همان طور که مبنای پذیرش کارهای دانشجویی، جشنواره دانشجویی است گفتیم مبنای ما برای تئاترهای خیابانی باشد - که من معتقدم تئاتر در خیابان است و می‌تواند مهمترین جشنواره این حوزه، جشنواره مریوان باشد - و این جشنواره می‌تواند هر تعداد کاری که فکر می‌کند باید جا دارد در جشنواره وارد شود. یعنی یک مجرا تعریف کنیم. مسئله این است اگر تخصصی‌تر به قضیه نگاه کنیم اتفاقی که در واقع می‌افتد نوعی آشفتگی بی‌خودی است که با آن مواجه‌ایم. در حیطه تئاتر خیابانی سه تا چهار جشنواره مهم برگزار می‌شود که مهمترین آن مریوان است. به دلیل اینکه بین المللی است. جشنواره‌های مختلفی چه در خرمشهر و یا شهروند لاهیجان و تئاتر شهر می‌تواند در واقع همه این‌ها بهترینهایش سرریز شود به خود جشنواره مریوان که هم کیفیت بالاتری دارد و هم اعتبار بالاتری. بعد از آنجا بهترینهایش بیاید در جشنواره فجر. این برای زمانی است که ما چیزی به اسم اجرای عمومی نداریم.
تسنیم: یکی از بندهایی که سرش دعوا است همین مفهوم اجرای عمومی است که اصلاً ما در ایران اجرای عمومی برای تئاتر خیابانی نداریم.
حمید پورآذری: ما این را هم حل کردیم. این را هم به دفتر تئاتر خیابانی اعلام کردیم هم از طریق خود آقای شفیعی. هم خود ما که این همان اجراهایی که در جشنواره‌های مخلتف کرده‌اند کفایت می‌کند.
تسنیم: چرا از اول این را گذاشتید؟
حمید پورآذری: یک ساختار کلی بود، استثنا نمی‌شود قائل شد. برای یک قاعده که تمام ورودی‌های جشنواره از طریق اجرای عمومی است چون این یک قاعده است نمی‌توانیم این را در آن قاعده کلی این استثنا را قائل شویم؛ ولی می‌توانیم بعداً اعلام کنیم به آنها که فیلم بفرستید. مهم نیست که برای امسال شما اجرا کرده‌اید. یعنی استثنا را به دلیل اینکه آن ترکیب کلی فراخوان به هم نخورد و دچار چند گانگی نشود؛ چون وقتی در یک اعلان عمومی یک استثنایی وجود داشته باشد همه می‌توانند استناد کنند به آنکه چرا آن جا هست و این جا نیست.
تسنیم: برعکسش هم صادق بود، یعنی اجراهایی داشتیم که عمومی بودند؛ ولی مجوز نداشتند. هیچ وقت از مرکز برای اجرا مجوز نگرفتند؛ ولی طبق این فراخوان می‌توانند شرکت کنند.
حمید پورآذری: آن هم می‌تواند شرکت کند. آن انتخاب خودش است. وقتی ما می‌گوییم پرفورمنس‌آرت دقیقاً به کارهایی اطلاق می‌شود که حیطه‌اش می‌تواند تجسمی هم دخیل باشد. ما کارهایی در بخش جنبی داریم که به این دوره اضافه‌اش کرده‌ایم. اتفاقاً کارهایی که بیشتر رویکرد پروفورمنس داشتند و جاهایی اجرا کرده‌اند که مجوز ندارند. یعنی هر کسی که می‌خواست می‌توانست شرکت کند. ملاکمان این است که در اجرای عمومی دوست داری کارت را بده و دوست نداری نده. نمی‌توانیم بنویسیم که با مجوز و بی‌مجوز.
تسنیم: اختلاف شما با آقای خلیلیان سر این نیست که یک عده‌ای هستند که زیر نظر دفتر تئاتر خیابانی کار نمی‌کردند و مجوزها و فعالیتشان رصد نمی‌شود؟
حمید پورآذری: البته ما هیچ وقت دقیق ننشسته‌ایم که صحبت کنیم. واقعیتش نمی‌دانم محل اختلاف کجاست.
تسنیم: یکی از چیزهایی سرش بحث است مسئله ویترین جشنواره بودن است و اینکه تئاتر خیابانی ویترین بیرون جشنواره تئاتر فجر و محوطه تئاتر شهر است و فضا را شلوغ می‌کند. یک حق آب و گلی برای خودش قائل است. شاید بهتر نبود قبل از اینکه فراخوان را بدهید با تعاریف شما از آف‌استیج که متوجه شدیم و درک کردیم، با خلیلیان صحبت می‌کردید؟
حمید پورآذری: مسابقه تئاتر خیابانی حذف نشده است. هیچ چیز حذف نشده است. اولاً اینکه این چیزی که از ویترین است بخش بین‌الملل می‌تواند بگوید. ویترین جشنواره ما هستیم. مدیر صحنه بگوید ویترین ما هستیم. واقعیت این است که تنزل دادن تئاتر خیابانی به عنوان یک سیاهی لشگر که فقط شلوغ کند کار خطایی است. به نظر من ظلم به یک گونه تئاتر است که در حد سیاهی لشگر و شلوغ کردن باشد. این واقعاً ظلم است. این‌ها در واقع چیزی نیست که کمک کند.
تسنیم: سؤال من این است که بهتر نبود قبل از دادن فراخوان با خود سامان خلیلیان یا کانون نمایشگران خیابانی این صحبت می‌شد که قرار است این تغییرت اتفاق بیفتد.
حمید پورآذری: تغییری اتفاق نیفتاده است، بخش مسابقه تئاتر خیابانی ما 15 تا کار است. 11 تا برگزیدگان جشنواره مریوان هستند و 4 تا هم توسط 3 تا از هیئت انتخاب ما بوده انتخاب شده است.
تسنیم: که قرار بود هیئت انتخاب کانون باشد.
حمید پورآذری: خانم لیلی رشیدی و خانم فریندخت زاهدی و لیلا ارجمند نشستند و آن 4 تا کار را انتخاب کردند. ما در برنامه‌هایمان این است که تئاتر خیابانی فقط مختص تئاتر شهر یا پارک هنرمندان نباشد. ما فکر می‌کنیم که تئاتر خیابانی سوای این که مجموعه تئاتر شهر به عنوان مقر اصلی آن شناخته می‌شود، می‌تواند در سبزه میدان هم اجرا شود. می‌تواند در میدان امام حسین (ع) هم اجرا شود. می‌تواند در باغ کتاب هم اجرا شود یا جاهای مختلف اجرا شود. الان من نمی‌فهمم بحث سر چی است.
تسنیم: تنها مسئولی که در نشست خبری فرهاد مهندس‌پور حضور داشت سامان خلیلیان بود. منظورم این است که حرف شما متین است؛ چرا قبلش به او نگفتید که آن حس نکند الان حق بچه‌های خیابانی خورده شده است؟
حمید پورآذری: اتفاقاً در تصمیم‌هایی که داشتیم اصلاً محل مناقشه ما اینجا است که آقای خلیلیان معتقد بود باید دفتر تئاتر خیابانی انتخاب کند و ما می‌گفتیم که کانون نمایشگران خیابانی خانه تئاتر باید انتخاب کنیم. مگر در سال‌های قبل از کسی این‌ها می‌پرسیدند؟ کسی را دعوت می‌کردند بیاید و خودشان می‌نشستند و کارشان را می‌کردند.
تسنیم: در دوره‌های گذشته همیشه کانون انتخاب می‌کرد یا دفتر انتخاب می‌کرد؟
حمید پورآذری: دفتر انتخاب می‌کرد و مسئله در واقع این بود که ما گفتیم چون خود دفتر جزئی از مجموعه است و دولتی محسوب می‌شود این را به خانه تئاتر محول کنیم. این هم در واقع چون تخصصی‌تر است می‌شناسند.
تسنیم: سؤال این است که اختیارات دفتر قرار بوده محدود شود و به کانون واگذار شود؟
حمید پورآذری: کمی می‌توانیم بگوییم اشتباه کردیم و بعد هم فکر کردیم که ما که چیزی را حذف نخواهیم کرد؛ ولی بیاییم کمک بگیریم. سهم‌خواهی چیز خوبی نیست. حق گرفتن خوب است؛ ولی این که بخواهیم فکر کنیم که ما به این دلیل که این سهم و حق آب و گل داریم، یک مقدار به نظر من نازل کردن یک وضعیت است. موقعی که می‌خواستیم جلسه‌ای بگذاریم برای اینکه چه کار کنیم و این فیلم‌ها را بفرستیم به خود کانون نمایشگران تئاتر خیابانی از شانس بد ما در مقطعی بود که تغییر و تحول داشت می‌شد و ما این را نمی‌دانستیم. سر همین نامه‌ای که زدیم به سامان خلیلیان بود به عنوان دو شغله که خودش به خودش بود و چون نمی‌دانستیم سمتش چیست نوشتیم عضو هیئت مدیره؛ چون تصور این بود که ما صحبت‌هایمان را کرده‌ایم. گفته‌ایم که چی می‌خواهیم. می‌خواهیم توضیح بدهیم بیاییم در کانون نمایشگران تئاتر خیابانی. بگوییم من اشتباه کردم. اساساً ما خطا کردیم. ضمن اینکه از شروع کم‌کم آدم‌ها اضافه شدند. یعنی خود من زمانی اضافه شدم که شاید دفتر جشنواره تقریباً یک ماهی کارش را شروع کرده بود. می‌خواهم بگویم که خطا کردم ببخشید. الان اگر همه چیز از بین برود بیایید اعدام کنید. همه چیز را از بین ببرید. از این واضح‌تر؟ اگر باز هم لازم است می‌توانم کتباً بنویسم که اشتباه کردیم. واقعیتش این است که ما وقتی که در رسانه که کارش اطلاع‌رسانی است مسائل شخصی خود را به رسانه می‌بریم، دیگر مسئله فقط حل شدن نیست. انگار که من باید یک کاری می‌کردم و نکرده‌ام. من را تحویل نگرفته‌اند. این صورت، صورت خوبی نیست. ما می‌خواهیم یک وضعیتی بهتر شود. اشتباه کردم. اصلاً تقصیر از من بود. از زمانی که آمدم تا زمانی که بنا شد با همدیگر صحبت کنیم یک زمانی گذشته بود و فرصت نشده بود که ما با آقای خلیلیان صحبت کنیم. بگوییم مسئله تو چیست قبول هم دارم این جزء اشتباهان ماست.
تسنیم: شما 15 مهر با او صحبت کردید آن زمان چه گفت؟
حمید پورآذری: ما هر چیزی که صحبت کردیم صورت جلسه کردیم. خود آقای خلیلیان زحمت کشید.
تسنیم: به عنوان مسئول کانون با او صحبت کردید؟
حمید پورآذری: نه به عنوان دفتر، البته نمی‌دانستم با رئیس هیئت مدیره دارم صحبت می‌کنم یا مدیر دفتر خیابانی. جفتش بود به نظر، نمی‌دانم خودش در چه مقامی آن جا نشسته بود؛ ولی ما گفتیم هم اینجا هستی و آنجا هستی. با یک نفر داریم به جای دو نفر صحبت می‌کنیم.
تسنیم: بعد از این دوباره سایت باز شود؟
حمید پورآذری: نه، چون کلمات به نظر مهم است. بررسی امکان باز کردن سایت جشنواره و ثبت نام مجدد برای تمام گروه‌های خیابانی که خواهان حضور در جشنواره بوده و از اجرای خود فیلم آماده دارند و وقتی با آقای مهندس‌پور و دفتر جشنواره صحبت کردیم این اتفاق وجود داشت که گفتند اگر برای این شاخه باز کنیم در گروه‌های دیگر در بخش‌های دیگر آدم‌هایی هستند که جا مانده‌اند و آنها این توقع را دارند و این باعث یک هرج و مرج می‌شود؛ ولی ما این امکان را گذاشتیم. بحث آقای خلیلیان این بود که متوجه نشدند و ما گفتیم وقتی 80 تا گروه 80 طرح آمده است پس بقیه هم می‌توانستند متوجه شوند. کمی توهین‌آمیز است. به خود آن آدم‌ها که فکر کنیم که آنها نمی‌دانند متوجه نیستند. یعنی انگار نه روزنامه می‌خوانند نه سایت نگاه می‌کنند. نه خبرها را در ایرنا و تسنیم و ایسنا و ... نمی‌خوانند. این خیلی بد است.
تسنیم: پس برای همین در پرانتز آوردید. مفهوم این اجرای عموم است. بند مجادله آمیز را برای همین گذاشتید؟
حمید پورآذری: اساساً مهم نیست طرح داده‌اند و هیچ جا هم اجرا نکرده‌اند. یک فیلم که می‌توانند بگیرند. ما مبنایمان را گذاشتیم کیفیت فیلم، چون این برای اکثر بخش‌هایمان چه در استان‌ها و در شهرستان‌ها بود و حتی در واقع کارهای مرور هم آن‌هایی که در واقع آدم‌های زیادی نتوانسته بودند ببینند باز مبنا را گذاشتیم. اجرایی که زنده دیده‌اند و فیلم. بند دوم چون آقای خلیلیان معتقد بود که یک بخشی از کارهای جشنواره مریوان کیفیت ندارد و ما گفتیم بررسی امکان برگزاری جلسه بازبینی مجدد کیفی برای آثار ارائه شده در جشنواره مریوان و گزینش این آثار برای شرکت در جشنواره 36 ام. باز گفتیم بررسی، چون ما تعهد کردیم. پس این هم شدنی نبود. ما قول 100 درصد ندادیم که این کار را می‌کنیم یا نمی‌کنیم. امکان بررسی‌اش را فراهم می‌کنیم.
تسنیم: چرا در جشنواره مریوان آقای مهندس‌پور نیامدید؟
حمید پورآذری: من که در آن زمان هیچ کاره بودم، اتفاقاً من یکی از استرس‌هایمان این بود که به من زنگ بزنند و بگویند بیا، چون نمی‌رسیدم هیچ کاره بودم.
تسنیم: یعنی هیچ نماینده‌ای ما آن جا نددیم. فقط سامان خلیلیان را می‌شناختیم.
حمید پورآذری: باز این هم از اشتباهات ما است. دوماً مسئله اینجا است که آیا تیمی که هست می‌تواند برنامه 4 ساله داشته باشد یا نه. همین الان در تابستان یا در خرداد بگویند فلانی دبیر است. وقتی که این تداوم وجود نداشته باشد همه چیز کمی به هم می‌ریزد.
تسنیم: به هر حال آقای مهندس‌پور آن زمان دبیر بود.
حمید پورآذری: آن را خودشان جواب بدهند.
تسنمی: الان یک کار خیابانی خارجی بخواهند انتخاب کنند صد درصد می‌رود می‌بیند؛ ولی ایرانی‌ها نرفته است ببیند.
حمید پورآذری: از هزار جهت باید ببیند یا فیلمش را می‌فرستند.
تسنیم: جشنواره‌های معتبری وجود دارد که دبیر خودش کارها را انتخاب می‌کند. یعنی آنقدر برای جشنواره‌اش وقت می‌گذارد که تک‌تک اثرها را ببیند.
حمید پورآذری: یک فستیوالی وجود دارد در انگلیس به اسم لیفت که هر دو سال انتخاب می‌شود و آن جشنواره دو سال روی تمام جهان را می‌گردد و نهایتاً 20 تا کار انتخاب می‌کند یکی بخشی از کارها را می‌روند می بنند و دعوت می‌کنند یک بخشی هم فیلم می‌فرستند یعنی این طور نیست که همه را بروند ببینند همه این کار را می‌کنند اگر نکنیم هم می گویند چرا نمی‌کنید
تسنیم: آثار ایران حداقل در دسترس است.
حمید پورآذری: ولی می‌گویم اشتباه بود؛ ولی این که چرا نرفته‌اند را خودشان باید جواب بدهند. ما گفتیم در مجموع 15 گروه در بخش خیابانی پذیرفته خواهد شد که 9 اثر مربوط به مریوان است، به علاوه 6 اثر انتخابی که قطعاً 10 تا 11 تا کار به مسابقه خواهد رسید. در واقع 15 تا شد؛ ولی ظاهراً 2 تا کار آیینی هم وجود داشت که ما آن زمان اطلاعی نداشتم. ما در واقع 15 تا کار را در معرض قضاوت می‌گذاریم. به پیشنهاد بخش آف‌استیج بازبینی و انتخاب آثار بخش خیابانی به صنف مربوطه، انجمن تئاتر خیابانی خانه تئاتر یا انجمن نمایشگران خیابانی واگذار می‌گردد. پیشنهاد آقای خلیلیان در این مورد ارزیابی توسط دفتر تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی بود. از نظر من همه محل اختلاف اینجا است. یک نکته‌ای آقای خلیلیان هم گفت که در تئاتر خیابانی تک‌وتوک کارهایی انجام شده است که به نظر من یک قدم رو به جلو است. کار امیرحسین شفیعی که دریادلان که به نظر من این یک قدم رو به جلو است یا همین امیرحسین یک کار دیگری را فکر می‌کنم دو سال قبلش کرده بوده که جلوی تئاتر شهر داربست زد و اجرا کرده بود. این‌ها اتفاق‌های خوبی است که در واقع تئاتر خیابانی ما را می‌تواند رشد بدهد. ما حتی این را هم گفتیم که پیشنهاد را به خود سامان دادیم و گفتیم آقای خلیلیان این را هم در کانون نمایشگران و هم در خانه تئاتر مطرح کن. اگر فکر کردید که 6 تا کار نمی‌شود و کیفیتی وجود ندارد شما هم می‌توانید 2 یا 3 تا کار به بخش میهمانی سفارش ساخت بدهید که جزء مسابقه ما باشد. همان طور که ما در واقع 5 تا کار در غیرخیابانی و در مکان‌های مختلف در بخش مهمان داریم. گفتم بگویید و انجام بدهید. مطمئن نیستم که آیا این شده است یا نشده است. این گفته شده است یا خیر برای من فارغ از هر چیزی کاری که امیرحسین شفیعی انجام داد به نظر من یک قدم رو به جلو است. به لحاظ فرمی که اجرا می‌شود و حتی فرمی که برای مضمونش انتخاب کرده است. دارد یک هویتی به شهر می‌دهد. هویت اولیه حوض پارک دانشجو را می‌گیرد و هویتی می‌دهد که یک مفهومی می‌دهد که در ذهن همه مخاطبین است. آدمی که یک لحظه رد می‌شود و می‌ایستد و نگاه می‌کند و موضوعی را می‌فهمد. این اتفاقات وجود دارد. ما که جنگ و دعوا نمی‌خواهیم. جایی هم که خطا کردیم می‌گوییم خطا کردیم.
تسنیم: شما جلسه‌ای داشتید و سایت هم برای مدتی باز شد. اثری به آن 80 تا اثر اضافه شد؟
حمید پورآذری: ما در سری دومی که باز شد فکر می‌کنم 80 تا رسید به 99 تا. در مجموع 102 تا بود که دو سه تا تکرار بود که 99 تا شد.
تسنیم: چند تا کار را به آقای خلیلیان سپردید
حمید پورآذری: ما بر اساس فیلمی که داشتیم، کلاً 43 فیلم دریافت کردیم که 35 فیلم برای تئاتر خیابانی بود. باقی‌اش در مکان‌های دیگر بودند.
تسنیم: این جا به این می‌رسیم که چرا سامان خلیلیان قبول نکرد؟
حمید پورآذری: گفت بردم در کانون نمایشگران تئاتر خیابانی، در خانه تئاتر فیلم را گرفتند. 5 مهر ماه سایت بسته شد و اعلام شد که مدارک را کامل کنید. 20 مهر هم یک تاکیدی داشتند که بگویید تا 30 مهر ماه فیلم‌هایشان را بفرستند. 20 مهر هم باز پیامک دادند.
تسنیم: 45 تا کار فیلم فرستادند. 35 تا در حوزه خیابانی بود که به کانون فرستادید. چه شد که این‌ها یک دفعه قبول نکردند و آن نامه را فرستادند؟
حمید پورآذری: یک دفعه آقای خلیلیان بود آقای شفیعی بود آقای دشتی بود و من و آن جا گفتم که آقای خلیلیان یک ترتیبی بدهید من بیایم و با بچه‌های کانون صحبت کنم که هیچ خبری نشد. این نامه آمد. این صورت جلسه کانون آمد و ما بعد نامه زدیم که در سلسله مراتب گفتند طی نشده است. ما به آقای همت نامه زدیم که ما می‌خواهیم جلسه‌ای با بچه‌های تئاتر خیابانی داشته باشیم و باز جوابی داده نشد. حتماً امروز یا فردا نامه دوم را هم می‌زنند.
تسنیم: می‌خواستند 45 اثر را خودشان داوری کنند؟
حمید پورآذری: نه بحث این است که می‌گویند عنوان تئاتر خیابانی از زمان تشکیل دفتر خیابانی از مرکز هنرهای نمایشی تاکنون دربرگیرنده تمامی گونه‌های نمایشی خارج از صحنه تئاتر بوده است. به نظر نبوده است. من که به شما می‌گویم دو سال پیش من این مشکل را داشتم و گرنه برنامه‌ای نداشتم. فقط تئاتر خیابانی بود.
تسنیم: آخر چه کسی تصمیم گرفت کار «سال ثانیه» کجای جدول باشد؟
حمید پورآذری: خودم گفتم این باید این جا باشد.
تسنیم: یعنی دفتر خیابانی از شما صیانتی نکرد؟
حمید پورآذری: مسئله اینجاست. ربطی به آنجا نداشت. پارسال که این اتفاقات افتاد، باز هم خیابانی را جدا کردیم. دو برنامه پارسال داشت. یک برنامه تئاتر خیابانی بود و دیگری آلترناتیو.
تسنیم: آن دوره را خود خلیلیان را برگزار کرد.
حمید پورآذری: می‌خواهم بگویم که این خلاف واقع است. سر همین بر طبق آن چیزی که خودشان گفته بودند فراتر از آن نرفتیم. چیزی است که پارسال اتفاق افتاد. چیزی را کن فیکون نکردیم. هر آنچه بوده را یک کمی سلیقه شخصی شاید بوده. یک کمی فکر کردم حالا این جوری باشد و این مدل را تجربه کردیم. این را هم تجربه کنیم. ایرادی نیست.
تسنیم: بند دو هم می‌گوید که سلسله مراتب رعایت نشده است.
حمید پورآذری: یک نامه‌ای هم اتفاقاً زدیم. این نامه هم اشتباهی آمد؛ ولی خوب شد که آمد. مهندس‌پور نامه‌ای به همت نوشت و از این کوتاهی پوزش خواست. بعد از این قضایا بود و این نامه هم نوشته شد. درخواست شد که با هم صحبت و گفتگو کنیم.
تسنیم: همت جوابش چی بود؟
حمید پورآذری: از مهندس‌پور بپرسید. فکر می‌کنم جوابی ندادند یا من اطلاعی ندارم که جوابی داد یا نداد.
تسنیم: به شما چیزی منتقل نشد؟
حمید پورآذری: هیچ چیز منتقل نشد. این نامه تاریخ ندارد؛ ولی در دبیرخانه هست. همین حوالی زمان آبان ماه بود.
تسنیم: یک ماه وقت برای جواب داشت.
حمید پورآذری: کماکان معتقدم باید صحبت کنیم. من می‌توانم پیش کانون بروم و صحبت کنم. این اتفاق نیفتاده است.
تسنیم: آن 10 کار بخش دیگر را چه کسی انتخاب کرد؟
حمید پورآذری: آن 10تا رو به 4 نفر دیگر داده بودیم. گفتیم خیلی همه چیز متمرکز باشد. از ده کار سه کار انتخاب شد که خانم گنجه، خانم گلرخ نفیسی و خانم نسیم ادبی انتخاب کردند. به دلیل اینکه خود آقای خلیلیان اعتقاد داشت چطور شما می‌خواهید کارهای خیابانی را با کارهای غیرخیابانی مقایسه کنید. کاملاً حرفش درست است. در این مقطعی که هستیم. پس انتخابش را هم باید تفکیک کرد. آن انتخاب را هم باید تفکیک کرد که متمرکزتر آدم‌ها پای اتفاقات بیفتند. ما آنجا هم گفتیم تا شش کار را می‌توانیم برای بخش‌های مختلف پذیرا باشیم؛ ولی اختیار با هیئت انتخاب بود.
تسنیم: 28 دی قرار است جشنواره شروع شود وضعیت چطور است؟
حمید پورآذری: وضعیت عالی خواهد شد.
تسنیم: تکلیف 35 کار چی شد؟
4 کار از بینشان انتخاب شد و مجموعه ما 15 کار شد.
تسنیم: ترتیب چه طوری است؟
حمید پورآذری: 11کار از مریوان است 4 تا از آثار انتخاب شده است.
تسنیم: یعنی همان 11 کاری شد که داوران مریوان انتخاب کردند؟
حمید پورآذری: چهار تای دیگر هم این طرف انتخاب شد. ما یک هیئت انتخاب سه نفره داشتیم که این کارهای بخش خیابانی را داشتند.
تسنیم: از 45 فیلم را انتخاب کردند؟
حمید پورآذری: نه 45 فیلم آمده. ما صاحب 45 تا فیلم هستیم. از این تعداد 35 تاش تئاتر خیابانی بود. 10 تاش یک بخش دیگری بود. اساساً بنایمان این بود که نهایتاً بین 10 تا 15 آبان همه موارد را اعلام کنیم که این کناره‌گیری باعث شد زمانی طول بکشد تا دستشان برسد. بعد جلسه بگذارند و بدهند. زمانی از دست دادیم که افتاد برای این تاریخی که امروز اعلام شده است. یعنی ما از آن چیزی که پیش‌بینی می‌کردیم تقریباً 25، 26 روز عقب افتادیم. ما هم به هر دو تیم داوری گفتیم که می‌توانیم تا شش اثر را پذیرا باشیم. در واقع گفتند سه تا بیشتر انتخاب ما نیست و آنها هم گفتند با اغماض 4 تا بیشتر انتخاب ما نیست.
تسنیم: کار مشترکی هم بینشان بود؟
حمید پورآذری: نه نبود، چون وضعیتشان مشخص بود.
تسنیم: اطلاعی از این 4 کار دارید؟ چند تاشون از 12 تای دوم بوده است؟
حمید پورآذری: دو کار از سری اول بود و دو کار از سری دوم ثبت‌نام.
تسنیم: یک بحث هم سر این بود بچه‌های خیابانی فرصت فیلمبرداری ندارند.
حمید پورآذری: یک کمی به نظرم بی‌انصافی است. اولاً که یک موبایل است. ما که نگفتیم که به طریق فول اچ‌دی باشد. واقعیتش این است که الان همه جا می‌شود با این موبایل فیلمبرداری کرد. ما که نگفتیم فیلم با کیفیت آن چنانی باشد. یعنی به نظرم یک کمی توهین به تئاتر خیابانی است.
تسنیم: شما به اصغر همت نامه زدید و این بی‌پاسخی خانه تئاتر به نظر نشان از وضعیت کنونی خانه دارد.
حمید پورآذری: من می‌گویم که ما عنوان کردیم. الان هم در خصوص این بحث عنوان می‌کنم اشتباه کردیم. از یک جایی می‌خواهیم این اشتباه را جبران کنیم و یک چیزی را تدوین کنیم برای سال بعد که آدم دیگری اگر آمد، اگر این تیم هست یا اگر تیم دیگری هست، به یک چیز جامع‌تر برسد. مشکل اینجاست که ما همه فکر می‌کنیم باید چرخ اختراع کنیم. خوشبختانه اینجا مثلاً می‌گفتیم شاکله چرخ است. شاید بخواهیم لاستیک اختراع کنیم؛ ولی واقعیتش این است خیلی ما سعی کردیم مبنایمان مبنای پارسال باشد. یعنی در جزییات تغییر دادیم.
تسنیم: داوری هر بخش جداگانه است؟
حمید پورآذری: یک نکته‌ای هم بود که ما دو جایزه بزرگ گذاشتیم. یکی برای بخش خیابانی یکی برای بخش مکان‌های نامتعارف. بگوییم دو جایزه بزرگ هست و یک جایزه کوچک هم گذاشتیم.
تسنیم: یعنی یک اثر در بخش خیابانی یک اثر در بخش مکان‌های نامتعارف است.
حمید پورآذری: هر آن چیزی بناست به صد آدم بدهند.
تسنیم: هیچ جایزه بازیگری و طرح ایده قرار نیست بدهید؟
حمید پورآذری: یک کار برگزیده از این ور یک کار از این ور است و یک جایزه کوچک به این خرده‌ریزها تعلق می‌گیرد.
تسنیم: برحسب اتفاقی که افتاده است؟
حمید پورآذری: ممکن است یک بازیگر باشد یا یک کارگردان یا نویسنده باشد.
تسنیم: جایزه کوچک چند تاست؟
حمید پورآذری: فقط یکی است کلاً سه تا جایزه هست.
تسنیم: به تو خواهند گفت چه طور می‌شود کاری برگزیده آف استیج باشد ولی نویسنده فلان کار هدیه بگیرد.
حمید پورآذری: در واقع یک چنین الگویی وجود دارد. فستیوال آلترناتیو است سالن ندارد و کنار دریاچه اجرا می‌شود و سالن پیش ساخته می‌زنند. این فستیوال دو جایزه دارد. یک جایزه بزرگ دارد که به یک گروه می‌دهند و یک جایزه کوچک دارد که به فرد می‌دهند که الزاماً متعلق به گروه برگزیده نیست. فکر می‌کنم اگر بشود آن جایزه کوچک باز در دو بخش باشد.
تسنیم: می‌شود 4 جایزه و هر بخش داور مجزا دارد؟
حمید پورآذری: شکل داوری‌ها را می‌گویم. خود این هم می‌تواند محل مناقشه باشد. در واقع در فراخوان اعلام شده بود که به دو کار برگزیده در این بخش بودجه می‌دهند که سال آینده کار تولید کنند که یکی هم برای کار خیابانی در نظر گرفته می‌شود.
تسنیم: جشنواره حامی یک گروه خواهد شد؟
حمید پورآذری: بله بودجه‌اش را دولت می‌دهد. شکل داوری‌ها امسال به این نتیجه رسیدیم که گروه‌ها خودشان خودشان را قضاوت کنند. این محل گفتگو است مکانیزمش را بعداً دقیق‌تر می‌گوییم. همه کارگردان‌ها کارهای همدیگر را ببینند و امتیاز بدهند.
تسنیم: اگر کارگردانی غیبت کرد چه می‌شود؟
حمید پورآذری: نه بالاخره دو سه اجرا می‌روند که می‌توانند ببینند.
تسنیم: مثلاً یک کارگردانی تنبل بود و نرفت کارها را ببینند؟ باید یک سیستمی باشد این آدم را کار را دیده یا ندیده ندیده رأی بدهد راهکاری دارید؟
حمید پورآذری: باید بیشتر فکر کرد برای این‌ها مکانیزیمی می‌چینیم. ممکن است که آدم‌هایی که ندیده‌اند و نتوانستند این کار را ببینند.
تسنیم: چون خطری آن بعضی کارها در مریوان دیده شده‌اند و شاید به همین واسطه تغییرات عمده‌ای در کار ایجاد شود که دیگر توسط کارگردانان دیده نشود.
حمید پورآذری: ما دو کار دیگری که در این بخش کردیم. یکی اینکه یک مقر برایش انتخاب کردیم. پاتوق عمارت روبه‌رو است که پذیرای بخش آف‌استیج خواهد بود. شب‌ها آدم‌ها بشینند و چای و قهوه بخورند و در مورد کارها محل گفتگو باشد. یک کار دیگر هم این است که یک میزبان تهیه کردیم به عنوان میزبان آف‌استیج. میزبان میهمانان آف‌استیج که خانم لیلی رشیدی است میزبان تمام میهمانان این بخش خواهد بود که آن هم باز در موردش بعداً می‌شود صحبت کرد.
تسنیم: پرزنتر می‌شود؟
حمید پورآذری: هم پرزنت می‌کند و هم موظف هستیم هر گروهی که اجرا دارد بالای سرشان باشیم. یک خوش‌آمدی بگوییم. یک خسته نباشید بگوییم. چیزی که وجود نداشت. فکر می‌کنم یا من یادم نیست.
تسنیم: روش کار عموماً یک حوض است که رویش تخته می‌گذارند و مردم دورش هستند.
حمید پورآذری: ما به عنوان برگزار‌کنندگان بتوانیم حداقل قبل از اجرای اولشان اجرای دومشان یک خوش آمدگویی بهشون داشته باشیم و حالا باید برنامه چید ولی این دو کار را هم سعی کردیم انجام بدهیم که کلاً این بخش هویت جدی‌تری به خودش بگیرد چون به نظر من این بخش جزو مهمترین بخش‌های جشنواره است به دلیل اینکه ما داریم این بخش ظرفیت‌های متعدد تئاتری را مکان‌هایی که خاک خورده واستفاده نمی‌شود پیشنهاد اجرا می‌دهد به جامعه تئاتر.
تسنیم: یکی از مهمترین مشکلات از دانشگاه شروع می‌شود. من شخصاً 4 دوره مریوان بودن و کارها را دیدم. هر دوره داوران می‌گویند این آثار تئاتری هستند که صرفاً در خیابان برگزار شده و سالن گیرشان نیامده است. ما هیچ واحد درسی برای تئاتر خیابانی نداریم. همه چی معطوف به کتاب خانم بزرگمهر و خانم زاهدی و آقای امرودی است. در این جشنواره حوزه علمی مفهوم آف‌استیج می‌شود بار علمی بدهید. بعد از 36 دوره یک بار جشنواره تصمیم بگیرد که در این قضیه هم از منظر علمی ورود کند.
حمید پورآذری: ما سعی کردیم که یکی دوتا ورک‌شاپ داشته باشیم. در حال حاضر یک ورک‌شاپ از فرانسه داریم.
تسنیم: هر سال ورک‌شاپ برگزار می‌شود؛ ولی همین اعضای کانون شرکت نمی‌کنند. یکی از مشکلات گروه‌های خیابانی این است که اکثراً تحصیل‌کرده تئاتر نیستند.
حمید پورآذری: ما سه چهار کار در این حیطه داریم که کار بین‌الملل هستند. خود آن کارها در اختیار گونه‌های مختلف پرزنت می‌کند. گروه پروتکل امسال در جشنواره اجرا دارند که اعضایش دو روز است وارد شده‌اند. بسته‌بندی علمیش تحت عنوان اجرای گردشگری هستند.
تسنیم: هنرمندان خیابانی ما درکی از مفهوم تئاتر آلترناتیو ندارند و صرفاً می‌گویند تئاتر خیابانی همین است که در مریوان اجرا می‌کنیم.
حمید پورآذری: امیدوارم بالاخره گفتگوی شکل بگیرد با اعضای خانه تئاتر و بخش نمایشگران خیابانی خانه تئاتر. اینکه به یک رویکرد برسیمو واقعیت نمی‌شود کاری کرد.
تسنیم: در حوزه پژوهشی پنل علمی نداشته است. سازوکاری برای آموزش وجود نداشته است.
جشنواره تعریف کلی در این سال‌ها دارد و سنتاً یک وظایفی برایش بار شده و یک وظایفی بار نشده است. همه چارچوب‌ها تو را به سمت این هل می‌دهد که این را تکرار می‌کنی. همین تصمیم ساده‌ای که می‌گویی خودش یک چیز است.
بابک احمدی: چرا جشنواره نباید یک رویکرد انتقادی نسبت به مسئله استندآپ کمدی نداشته باشد. آنچه در ایران رخ می‌دهد نسبتی با استندآپ کمدی ندارد. در امریکا هنرمند را دستگیر می‌کردند. چرا نباید این بخش الان نسبت به این قضیه مانیفست داشته باشد؟ من پاسخ منتقدی را می‌دهم که اصولاً گرید دی و ای است. اینکه ما یک باره داوری را می‌خواهیم بسپاریم به گروه‌ها و جوایز را می‌خواهیم تغییراتی اعمال کنیم، در بخش‌ها می‌خواهیم یک مقدار نور پررنگ‌تری بتابانیم به اینکه این بخش جدا از اجرای بیرون از سالن است. می‌بینید که این آدم‌ها چه طور هستند. یک ذره همه این‌ها را با همدیگر یک کاسه کردن برای من سخت است. بهتر می‌‌دانید که داریم در یک سیکل باطل سیستمی دست و پا می‌زنیم. ه اصلاً به بن‌بست خورده است؛ ولی مجبوریم که آن بن‌بست را همچنان از وزارت ارشاد مجوز بگیریم و کار اجرا کنیم. اجباری است که وجود دارد. در مورد بن‌بست صحبت می‌کنیم. اصلاً به نظر من کاری نمی‌شود کرد. فیستیوال فجر فیلمی برگزار می‌شود گذشته از پروپاگاندایی که برای سیستم داریم که چند میلیارد تومان پول تزریق می‌شود. این پولی که در تئاتر دست ماست کجاست؟ در این بخش 4 کار می‌کنیم 15 کار زیاد است. 4 تا کار خارجی حتماً باید به شکل‌های مختلف باشد. بهتر از کاری است که صحبت کردیم.
حمید پورآذری: ما چند بخش گذاشتیم. یک بخشی گفتیم که بخش تئاتر خیابانی است که من می‌گویم در خیابان و یک بخش سه تا کاری است که یکی در یک باکس در عمارت خواهد بود. یکی در واقع در فضای خود عمارت خواهد بود و یکی هم در یک پرفورمنس شهری هست. ضمن اینکه یک کار در یک عمارت و خانه دیگری که از بخش دانشجویی آمده است. در کنار آن از 5تا آرتیست در این حیطه دعوت کردیم که کار انجام بدهند. نسیم احمدپور که در سالن کنفرانس تئاتر شهر یک اجرا خواهد داشت که به نظرم خیلی جذاب خواهد بود. بیشتر ازش صحبت نمی‌کنیم. یک کار نرگس هاشم‌پور خواهد بود که در برج آزادی است. محصول مشترک ایران و آلمان است. سعید بهنام اجرا خواهد داشت که 5 صبح اجرایش خواهد بود و در یک مسیری، هادی کمالی مقدم یک اجرایی در حیطه کار شهری خواهد داشت و نسیم ریاضی هم در واقع یک کار احتمالاً در یک رصدخانه یا در یک فضای بالاپشت بامی یا جایی خواهد داشت. بخش بین‌الملل داریم که آن هم باز مثلاً یک کار در حیطه چیدمان پرفورمنس خواهد بود. کاری از فرانسه در سطح شهر اجرا خواهد شد. یک کار دیگر از ایتالیا خواهد بود که احتمالاً مسیر بین عمارات روبه‌رو، زیرگذر و فضای تئاتر شهر خواهد بود. یک کار هم در واقع در خود عمارات روبه‌رو خواهد بود که برای گرجستان هست. در حیطه کارهای داخل خانه خواهد بود. بعد بخشی از کارهای کاربردی امسال ما کار با سوژه خواهد بود نه کار در مورد سوژه. یک کار با بچه‌های زندان کار شده است. یک کار انجمن نابینایان و کم‌بینایان خواهند بود. کار هست از با بچه‌های امام‌علی و جمعی از کودکان کار و یک کار دیگر باز با معلولان هست که از بوشهر می‌آید و در فضای شهری اتفاق می‌افتد. یک کار از اصفهان می‌آید که آن که گفت آری آن که گفت نه است با بیماران اعصاب و روان انجام شده که این کار در یک بیمارستان خواهد بود. یعنی در این حیطه یک چنین کارهایی کردیم و بعد از 5، 6 تا آرتیست هم دعوت کردیم کسانی که می‌شناختند یا به ما معرفی شدند. به عنوان بخشی جنبه‌ای قضیه با یک جوان آرتیستی در شیراز آشنا شده بودم. البته کار دیگرش را خواهد آورد. یک کار یکی از آرتیست‌های یزدی که با او در همین قضایا آشنا شدم و به نظرم کار فوق‌العاده‌ای در حیطه هنر شهری، اجتماعی، پورفورمنس است. گلرخ نفیسی یک کار در حیطه پورفورمنس شهری خواهد داشت. یک کار دیگر احتمالاً امین سهرابی در حوزه خیمه‌شب‌بازی خیمه سرخود خواهد داشت. سعی کردیم آن چیزی که می‌گویید مقداری به آن نزدیک شویم. ضمن اینکه این 4 کاری که در حیطه تئاتر خیابانی انتخاب کردیم واقعاً کارهای منحصر به فردی بودند. کاری است که به آن تعریف تئاتر خیابانی نزدیک هست. هم انگار آدم‌ها کارهایی سعی کردند انجام بدهند با توجه به بضاعتی که وجود دارد که در شهرستان‌های مختلف هم هستند. یکیش که می‌دانم برای آبادان است و سه‌تای دیگر را نمی‌دانم کجا هستند؛ ولی سعی کردیم این تنوع را بدهیم. همه به یک اندازه سهم دارند. من فکر می‌کنم تئاتر خیابانی که حداقل 20 سال است که به رسمیت شناخته می‌شود قبل از آن هم بوده و عمرش حداقل به بعد انقلاب می‌رسد. یک عمر طولانی دارد؛ ولی به اندازه بیست سال رشد نکرده است. تا جایی آمده و در جایی توقف کرده است. یک سری آدم‌ها کارهایی توانستند بکنند؛ ولی باید تجربیات تجمیع کرد. باز هم می‌گویم امیرحسین شفیعی یک کارهایی را انجام می‌دهد که ارزشمند است. باید حمایت کرد. به عنوان یک الگو همین کاری که فرامرز غلامیان و هیام احمدی می‌کنند مخاطب خاص مریم نیک‌آیین در همان شکل ساده کاری که می‌کند، یک کارهایی می‌کند یا همین بهنام کاوه که گفتید یا شهریار بهاری. مهم نیست چه قدر جلو می‌رود؛ ولی مهم است که یک قدم جلو می‌رود. من آرزویم این است که کل این مجموعه 5 درصد بتواند کیفیت داشته باشد، یعنی 5 درصد از آن چیزی که قبلتر بوده جلوتر باشد. این یعنی خودش خیلی کار است.
تسنیم: با این رویه مردم هم درگیر می‌شوند؟
حمید پورآذری: برای تئاتر خیابانی ایده‌آل‌ترین جا ساعت 12 یا 1 ظهر در سبزه میدان در بازار اجرا یا در میدان امام حسین یا باغ کتاب است. اتفاقی که به احتمال زیاد در باغ کتاب خواهد بود. در محوطه تئاتر شهر هم پرزنت شکل می‌گیرد.
تسنیم: همان‌هایی هستند که روی حوض کار می‌کنند؟
حمید پورآذری: مشکلی نداریم. شهر به مثابه یک صحنه می‌شو.د مثلاً کاری که در واقع با معلولین انجام شده و از بوشهر میان. ما فقط جایی که گفتم چه مشخصاتی کارت دارد و گفت فقط باید پله داشته باشد و برای ما پله‌هایی که آن طرف حوض است ایده‌آل است و دلیلش هم خیلی بامزه و جذاب است. یکی از بازیگرانش سندرم دان دارد و فقط روی پله یادش می‌آید چه کار کند. اگر مکان گرفته شود فراموش می‌کند. این هویت دارد. هویتش در پله است. مکانش توجیه دارد. در واقع آرزوی من این است کارهایی که در خیابان اجرا می‌شود تئاترهای خیابانی وابسته به فضایی اجرا بشوند.
انتهای پیام/
