"قمصر خراسان"؛ گرفتار در تهدید جدی پساب‌های آلوده
قمصر خراسان رضوی در میان تهدیدهای پساب‌های آلوده گرفتارشده که سلامت کشاورزان و محصولاتشان را به‌شدت تهدید می‌کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، از حدود 15 سال پیش که سازمان آب متوجه کمبود آب در مشهد به ویژه منطقه قاسم‌آباد شد و نظرها به سمت سد کارده و آب‌دهی آن جلب شد و نخست "چشمه علیا" که پایین دست سد قرار داشت را توسط یک لوله هزار میلیمتری به سمت شهر مشهد راهی کرده و بعد از آن اقدام به لوله‌گذاری مجدد کرده و یک رشته لوله هزار میلیمتری دیگر نیز به خط اضافه و به سمت مشهد روانه کردند.
حدود 17 روستا از جمله روستای فرخد از این سد از قدیم‌الایام حق آب کشاورزی داشتند و آب منطقه‌ای جهت حل معضل از تصفیه‌خانه "پرکندآباد" شروع به لوله‌گذاری کرد و آن را به این روستاها جهت کشاورزی پساب واگذار کرد و مقرر شد در هر چند مدار پساب یک مدار آب سد جهت جلوگیری از چرب شدن و از بین رفتن زمین‌های کشاورزی به کشاورزان واگذار کند که خبری از آن تا به امروز نشده و مقرر شد جهت آبشخور گله‌ها نیز به‌صورت اشتراکی واگذار شود که این امر هم محقق نشد.
اما نکته مهم و قابل تأمل این موضوع این است که مقرر شده که آب تصفیه‌شده و بی‌رنگ و بو به کشاورز واگذار شود و قیمت اولیه آب حدود مترمکعبی یک تومان بود که در حال حاضر حدود پنجاه تومان شده و افزایشی 50 برابری داشته و سرریز این تصفیه‌خانه‌ها به کشف‌رود سرازیر می‌شود که در بین راه نیز به روش‌های مختلف از انتهای طبرسی پساب شهری مدام اضافه می‌شود و حتی تانکرهای بسیار آلوده حاصل از تخلیه چاه‌های توالت‌ها و زباله‌ها و چرک و خون‌های بیمارستان‌ها نیز مدام به آن اضافه می‌شود.
برای پیگیری این موضوع به سراغ مسئولان رفتیم تا نظر آن‌ها را در رابطه با مشکلات ذکر شده جویا شویم که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید:
کشت سبزیجات با آب آلوده
محمد امیرخانی رئیس شورای اسلامی روستای فرخد در این رابطه گفت: متأسفانه کشاورزان با اطلاع یا بی‌اطلاع عمداٌ یا سهواٌ از این آب جهت کشت سبزیجات و تره‌بار استفاده می‌کردند که برخوردهایی انجام شد، اما از همه خطرناک‌تر مورد کشت زعفران آن هم به‌صورت کاملاً نامحدود با رشد بسیار مضاعف با این پساب بوده و دلیل خطرناکی آن این است که در کاشت و داشت و برداشت زعفران و در نهایت جداسازی گل از گلبرگ یا به اصطلاح عامیانه همان پاک کردن زعفران تماس مستقیم دست با گیاه آلوده و خاک برقرار است.
وی افزود: قابل تأمل است که در فصل پاییز که موعد کشت و آبیاری و برداشت این محصول است تابش آفتاب به ضعیف‌ترین حالت خود می‌رسد به نحوی که امیدی به میکروب‌زدایی توسط آفتاب نمی‌رود اما زنان و دختران بی‌اطلاع از عواقب وحشتناک ناشی از تماس با این آلودگی با دستان فاقد هرنوع بازدارنده و عدم رعایت نکات بهداشتی اقدام به کارگری در این مزارع با مزد نهایتا روزی سی هزار تومان می کنند و نمی‌دانند که این خاک به بدترین میکروب و ویروس‌ها آلوده است.
رئیس شورای اسلامی روستای فرخد در رابطه با آسیب‌های ناشی از عدم آگاهی مردم در زمینه گسترش بیماری‌ها، خاطرنشان کرد: نکته بدتر این است این گل‌ها در سطح بی‌شماری از خانه‌ها در سطح شهر مشهد و روستاهای حاشیه جهت پاک‌کردن توزیع می‌شود و معدن بیماری در خانه‌ها نفوذ می‌کند؛ به‌طور مثال هر خانم خانه‌دار روزی 2 تا 3 کیلو زعفران پاک می‌کند و حداقل 2 تا 3 هزار هکتار زعفران زیر کشت و آبیاری با پساب است.
امیرخانی تصریح کرد: مشابه این مشکل در فصل بهار و هنگام جمع‌آوری گل‌های محمدی وجود دارد و متأسفانه در کنار آلودگی‌های مشابه ذکر شده به دلیل رهاسازی پساب‌ها و فاضلاب‌های آلوده و غیرتصفیه شده شاهد خشک شدن درختان این نوع محصول در روستای فرخد که به قمصر خراسان معروف است بوده‌ایم.
وی تأکید کرد: حال این سوال مطرح است که چند خانوار به‌صورت مستقیم در معرض شیوع بیماری هستند؟ و البته باید منتظر یک سونامی عظیم سرطان آن هم در قشر ضعیف جامعه باشیم و احتمال بیماری تعداد زیادی از مصرف‌کنندگان هم بسیار قوی است و متأسفانه مراکز بهداشتی و خانه‌های بهداشت مستقر در روستاها چشمانشان را بسته‌اند و توجهی به این موضوع ندارند و اگر خانه‌های بهداشت و بهداری‌ها و درمانگاها اطلاع‌رسانی نکنند سونامی سرطان ریشه ملت را خواهد سوزاند.
مقابله با تخلفات زیست محیطی
فرشته تقی‌زاده نماینده سمن‌های مردم‌نهاد محیط زیستی خراسان رضوی اظهار داشت: شبکه سمن‌های محیط زیستی با حمایت از مطالبه‌گری قانونی مردم در مقابله با تخلفات و بی‌قانونی‌ها حمایت می‌کند و مورد روستای فرخد همانند موارد دیگری است که در نقاط و مکان‌هایی همچون کشف‌رود با آن دست به گریبان هستیم.
وی افزود: برای حل اساسی این موضوع تصفیه‌خانه‌های تخصصی و پیش‌تصفیه سپتاژ در دست احداث است، همچنین برای جلوگیری از تداخل پساب تصفیه شده با فاضلاب و بازچرخانی آب، خط انتقال در دستور کار قرار گرفته است.
نماینده شبکه‌های مردم‌نهاد محیط زیستی خراسان رضوی در رابطه اقدامات و پیگیری‌های این مجموعه در جهت جلوگیری از بروز این نوع تخلفات که در فرخد و کشف‌رود بسیار وجود دارد، خاطرنشان کرد: سمن‌های مردم‌نهاد محیط زیستی خراسان رضوی در جهت رفع تصرف از بستر و حریم رودخانه‌ها و موارد مشابه دیگر در بحث معضلات محیط زیستی پیگیری‌های خود را انجام می‌دهد و از مردم و اهالی روستاها و مناطق مختلف همچون روستای فرخد می‌خواهیم که در مقابل تخلفات محیط زیستی و بی‌قانونی‌ها دست به مطالبه‌گری‌های قانونی و آگاهانه بزنند و در این رابطه سکوت نکنند.
تقی‌زاده با اشاره به دو مصوبه هیئت وزیران برای رفع مشکل آبیاری باغات و مزارع با فاضلاب تصفیه نشده، تصریح کرد: برابر مصوبه هیئت وزیران در جلسه هیئت دولت در تاریخ اول مهر ماه 85 استانداری‌های سراسر کشور با همکاری سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از آبیاری مزارع با فاضلاب تصفیه نشده جلوگیری به‌عمل آورند.
وی ادامه می‌دهد: همچنین هیئت وزیران در تاریخ 26 مهر ماه 85 ضمن موافقت با پیشنهاد 223942 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب کرد که وزارت جهاد کشاورزی با همکار وزارت نیرو اقدامات لازم برای رفع مشکل آبیاری باغات و مزارع با فاضلاب خام را در اسرع وقت با اولیت‌های استان‌های تهران، لرستان و خراسان رضوی به اجرا درآورد و موضوع توسط کارگروهی مرکب از وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، جهاد کشاورزی، نیرو و دادگستری مورد کارشناسی قرار گرفته و راهکاری کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت تهیه و در شورای یادشده مطرح شود و همه این معضلات در راستای عدم رعایت قانون آبیاری محصولات با فاضلاب است.
وی تأکید کرد: شبکه سمن‌های محیط زیستی خراسان رضوی با همت جمعیت ناجیان آب یک دوره آموزشی تحت عنوان آشنایی با نجات آب و ارتقاء سواد آبی در مهر ماه امسال در قالب 5 جلسه 1.5 ساعته با حضور متخصصان رشته‌های مرتبط با آب در محل سالن اجتماعات اداره کل محیط زیست خراسان رضوی برگزار کرد که بازتاب‌های خوبی هم داشت و امیدواریم خروجی‌های مثبت این دوره آموزشی که در اختیار مسئولان مربوطه قرار گرفته است به‌زودی به مرحله اجرا در بیاید.
عدم توجه به استفاده از پساب غیراستاندارد
محمد بخشی‌محبی معاون دادستان مشهد، اظهار داشت: در سال‌های 85، 86 و 93 دستورالعمل‌هایی از سوی هیئت وزیران و وزیر کشور خطاب به استانداران، فرمانداران و سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، نیرو و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ابلاغ و صادر شده است که جهت پیشگیری از آبیاری محصولات کشاورزی با فاضلاب خام و تصفیه نشده اقدام شود، اما در عمل شاهد عدم توجه به استفاده از پساب غیراستاندارد بودیم و تدابیر لازم در سطح استان اندیشیده نشد و متاسفانه همچنان شاهد آبیاری محصولات کشاورزی با فاضلاب خام و پساب غیراستاندارد هستیم.
وی با بیان‌اینکه کشت این محصولات نه تنها به سلامت مردم و جامعه آسیب می‌زند بلکه موجب از بین رفتن خاک و آلودگی‌های آب‌های زیرزمینی می‌شود، افزود: در ماده 46 قانون توزیع عادلانه آب داریم که محیط زیست وظیفه دارد که مانع آلوده‌شدن آب‌های زیرزمینی بشود و وظیفه ذاتی این مجموعه حفاظت از طبیعت و محیط زیست و عدم آلوده شدن آب و خاک بوده است.
سخنگوی شورای حفظ حقوق بیت‌المال با اشاره به اینکه برخی کشاورزان به ناحق به عنوان متهم معرفی شده‌اند، خاطرنشان کرد: متأسفانه با فرافکنی‌ای که برخی از دستگاه‌ها صورت می‌دهند و پاسکاری‌هایی که بین دستگاه‌های مختلف دارند شاهد آن هستیم که برخی از کشاورزان را به عنوان متهم تهدید علیه بهداشت عمومی به مراجع قضایی معرفی می‌کنند، آن هم در حالی که این معضل باید به شکلی اصولی و ریشه‌ای برطرف شود و کشاورزان حق دارند از آب سالم برای کشاورزی خودشان استفاده کنند، نه آنکه بخواهیم به آن‌ها پساب غیراستاندارد بدهیم و بعد هم به عنوان متخلف به مراجع قضایی معرفی‌شان کنیم.
بخشی‌محبی تصریح کرد: استفاده از پساب غیراستاندارد و فاضلاب تصفیه نشده برای کشاورزی مطابق با ماده 688 قانون مجازات اسلامی جرم است و قانون‌گذار مجازات تا یک سال حبس را برای فرد متخلف در نظر گرفته است.
وی تأکید کرد: پیشنهاد می‌کنم که دستگاه‌های متولی و به ویژه فرمانداری مطابق با مصوباتی که هیئت وزیران تکلیف کرده و در سال 93 از سوی وزیر کشور به استان ابلاغ شده است عمل کنند و مانع آبیاری محصولات کشاورزی با فاضلاب خام و تصفیه نشده و پساب‌های غیراستاندارد بشود و با ایجاد کارگروه‌های تخصصی و بازدیدهای مستمر به داد کشاورزان و زمین‌های کشاورزی برسد.
معاون دادستان مشهد عدم توجه مسئولان را عاملی مهم در تشدید خسارات و آسیب‌ها عنوان کرد و گفت: اگر این روند نامطلوب ادامه پیدا کند مسلماً محصولات کشاورزی و صنعت روستاهای اطراف مشهد به ویژه روستای فرخد که به "قمصر خراسان" معروف است و در زمینه‌های مختلف حوزه کشاورزی الگویی مثبت بوده با مشکل جدی مواجه خواهد شد.
گزارش از سیدمحمدشخص امامپور
انتهای پیام/
