منطقه اقتصادی دوغارون هیچ منفعتی برای مردم بومی ندارد
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های مرزنشینان خراسان رضوی گفت: با وضعیت فعلی، انحلال تعاونی‌های مرزنشین خراسان رضوی دور از ذهن نیست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، مرز یکی ظرفیت‌های بسیار مناسب در تمام کشورهای دنیا است که سبب می‌شود اقتصاد آن کشور از حالت بسته بیرون آید؛ در خراسان رضوی نیز مانند سایر استان‌های کشور مرزنشینان از مشکلات زیادی رنج می‌برند و این مشکلات از زمان تصویب آیین نامه جدید در حوزه صادرات و واردات آنها افزایش پیدا کرده است.
در همین راستا و برای اطلاع از خواسته‌های مرزنشینان در مورد موضوعات تجاری آنها خبرنگار خبرگزاری تسنیم در مشهد مقدس گفت‌وگویی با یاسر فیضی مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های مرزنشینان خراسان رضوی داشته که مشروح آن در زیر آمده است.
مهم‌ترین موضوعات آورده شده در گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری تسنیم در مشهد مقدس با مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های مرزنشینان خراسان رضوی به شرح زیر است:
- بهانه مدیریت واردات برای ایجاد محدودیت در اقدامات تجاری مرزنشینان توجیه مناسبی نیست.
- 22 تعاونی در خراسان رضوی وجود دارند که از این تعداد 19 عدد فعال هستند که آنها مجموعاً بالغ بر 750 هزار نفر عضو دارند که از این تعداد 680 هزار نفر کارت‌های خود را دریافت کرده و رسماٌ ثبت نام آنها به تأیید رسیده است.
- از زمان ابلاغ مصوبه اخیر از سال 95 صادرات تعاونی‌های مرزنشین در این سال نسبت به سال قبل یعنی 94 در حدود 55.5 درصد کاهش داشته و 96 نسبت به 95 حدود 80 درصد کاهش صادرات و سال 96 نسبت به 94 در حدود 92 درصد کاهش صادرات در تعاونی‌های مرزنشینی در خراسان رضوی به وجود آمده است.
- با قاطعیت می‌توان گفت که تعاونی‌های مرزنشین به افزایش میزان واردات کمک نمی‌کنند.
- با ادامه وضعیت فعلی انحلال و تعطیلی تعاونی‌های مرزنشین اصلاً دور از ذهن نیست.
- منطقه ویژه اقتصادی دوغارون هیچ نفعی به حال مردم منطقه و مرزنشینان نداشته است.
- مواد غذایی، میلگرد، کیک و شیرینی، مصنوعات پلاستیکی و فرش از جمله این اقلام است که کشورهای هدف آنها عمدتا محدوده آسیای میانه، افغانستان و پاکستان بوده هر چند برخی از محموله‌های صادراتی مرزنشینان به اروپا و اوکراین نیز صادر شده است.
تسنیم: اعتراضاتی از مصوبات جدید هیئت دولت در مورد مرزنشینان به دست ما رسیده امکان دارد تمام ماجرا را شرح دهید.
فیضی: اگر بخواهیم از ابتدا آغاز کنیم باید بگوییم در زمانی که تعاونی‌های مرزنشینان تشکیل شدند رسالت تعریف شده برای آنها این بود که تأمین نیاز قسمتی از ضروریات مرزنشینان را از کشورهای همجوار انجام دهند؛ همچنین پیشگیری از قاچاق کالا، جلوگیری از مهاجرت و برقراری توسعه متوازن در مناطق مرزی، اشتغالزایی و کمک به اقتصاد روستا نیز از موضوعات تعریف شده برای فعالیت آنها بوده اما هدف اصلی این بود که در قالب این تعاونیها به اقتصاد و معیشت مرزنشینان کمک شود.
افراد مرزنشین در نقاط صفر مرزی زندگی می‌کنند و از نظر امکانات و اقتصاد مشکلاتی دارند؛ به همین علت قانون‌گذار برای آنها معافیت‌هایی را ایجاد کرده که مرزها تخلیه نشود و عواقب سیاسی و اقتصادی تخلیه مرز گریبان‌گیر جامعه نشود.
متأسفانه در طول این سنوات یکی از آسیب‌هایی که برای مرزنشینان و شرکت‌های تعاونی آنها وجود داشته نبود ثبات در قوانین بوده و علاوه بر این گاهاً اینکه بدون اطلاع مرزنشینان بخشنامه‌هایی در مورد فعالیت آنها صادر شده که معاش این قشر را با مشکل مواجه کرده است.
مشکل اساسی آنها هم بهره‌مند نشدن از یک سری تسهیلات است چرا که همه تعاونیها از جمله تعاونی‌های روستایی، دانش آوزی و سایر مواردی از این دست از معافیت مالیاتی برخوردار هستند اما به علت اینکه مرزنشینان در زمان تصویب قانون معافیت‌های مالیاتی مستقیم این تعاونیها هنوز تشکیل نشده بود؛ واژه مرزنشین در این قانون ذکر نشده و لذا این دسته از تعاونیها شامل برخورداری از نرخ صفر مالیاتی نمی‌شوند.
اخیراً نیز در سال 95 هیئت وزیران مصوبه‌ای را به تصویب رسانده که در آن اقلام خوراکی و وارداتی که مرزنشینان می‌توانند وارد کنند به لحاظ میزان 50 درصد کاهش داشته و میزان حقوق ورودی آنها نیز 30 درصد افزایش پیدا کرده است.
این موضوع یک سری تبعات داشته اگر بخواهیم به چرایی این موضوع بپردازیم باید گفت که همه تصمیمات مرتبط با مرزنشینان در سراسر کشور در کارگروهی به نام کارگروه ماده 12 مبادلات مرزی گرفته می‌شود و این کارگروه برای مرزنشینان تصمیم‌گیری کرده و تمام تصمیمات را به سراسر کشور ابلاغ می‌کنند.
وزارت صنعت معدن و تجارت در سال 95 در این کارگروه با وجود مخالفت سایر وزارتخانه‌ها این مصوبه را بدون رعایت تشریفات قانونی به هیئت وزیران برده و تصویب آن را گرفته‌اند و در نتیجه تغییری در مزایای تجارت تعاونی‌های مرزنشین رخ داده است.
ما در این زمینه اعتراضاتی را انجام داده‌ایم؛ توجیه وزارت صنعت، معدن و تجارت این است که برای مدیریت واردات کالا این مصوبات برای مرزشنینان گرفته شده اما پرسش ما این است که اگر این مصوبه برای حمایت از تولید داخل انجام شده ما به عنوان مرزنشینان با توجه به اینکه در کالاهای زیادی تولیدکننده هستیم می‌خواهیم بدانیم که چرا تنها باید سهمیه مرزنشینان را کاهش دهند و حقوق دولتی مرزنشینان را افزایش دهند و سایر گروه‌هایی که فعالیت تجاری دارند در این موارد مشارکت داده نمی‌شوند؟
همچنین باید گفت که اگر بنا بر مدیریت واردات کالا است باید شرایط واردات کالا سخت‌تر شود اما متأسفانه ما شاهد هستیم تصمیماتی که سال گذشته گرفته شد؛ دلالت بر این دارد که علاوه بر اینکه برای مدیریت واردات کاری انجام نشده بلکه این روند تسهیل نیز شده به عنوان مثال برای برنج تعرفه از 45 درصد به 26 درصد کاهش داده شده، همچنین سابق بر این به ازای واردات هر کیلو برنج سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده 500 تومان از واردکننده دریافت می‌کرد که این وجه نیز هم اکنون حذف شده و معنای هر دوی این موضوعات در کنار هم به معنی تسهیل روند واردات برنج است.
چگونه است که در یک کشور برای مدیریت واردات فقط سهمیه مرزنشینان کاهش داده می‌شود و این در حالی است که این افراد در نقاط صفر مرزی با سخت‌ترین شرایط سیاسی، اقتصادی و آب و هوایی زندگی کرده و منادیان صیانت از خاک وطن هستند.
با اینکه آقای روحانی به عنوان رئیس جمهوری بارها اعلام کرده‌اند که به مرزنشینان اعتقاد دارند و این مسئله را در مصاحبه خبری خود اعلام کرده‌اند و در تشریح برنامه‌های وزرای پیشنهادی نیز توسعه مناطق مرزی و سازگار کردن سیاست‌های تجاری با مزیت‌های تجاری وجود داشته اما همچنان شاهد این هستیم که توجه چندانی به مرزنشینان نمی‌شود.
تسنیم: هم اکنون چند تعاونی مرزنشین در خراسان رضوی فعالیت دارند و چه تعداد عضو دارند؟
فیضی: 22 تعاونی در خراسان رضوی وجود دارند که از این تعداد 19 عدد فعال هستند که آنها مجموعاً بالغ بر 750 هزار نفر عضو دارند که از این تعداد 680 هزار نفر کارت‌های خود را دریافت کرده و رسما ثبت نام آنها به تأیید رسیده است.
تسنیم: از زمان ابلاغ مصوبه چه تأثیرات اقتصادی برای مرزنشینان خراسان رضوی به وجود آمده است؟
فیضی: از زمان ابلاغ این مصوبه از سال 95 صادرات تعاونی‌های مرزنشین در این سال نسبت به سال قبل یعنی 94 در حدود 55.5 درصد کاهش داشته و 96 نسبت به 95 حدود 80 درصد کاهش صادرات و سال 96 نسبت به 94 در حدود 92 درصد کاهش صادرات در تعاونی‌های مرزنشینی در خراسان رضوی به وجود آمده است.
در سال 94 بیش از 124 میلیون دلار صادرات مرزنشینان خراسان رضوی بوده و صادرکننده نمونه استانی و کشوری در میان این شرکت‌ها وجود دارد که این میزان در سال 95 به 54 میلیون دلار رسیده و در نیمه نخست امسال بیش از 10 میلیون دلار رسیده و باید گفت که آنچه هم که در سال 95 صادرات انجام شده مربوط به قبل از تصویب این مصوبه اخیر بوده است.
تسنیم: همیشه گفته‌اند که از مرزها واردات بسیار بیشتر از صادرات است و مرزنشینان در این بخش بسیار مؤثر هستند آیا شما این گفته را قبول دارید؟
فیضی: با قاطعیت می‌گویم که خیر چنین چیزی وجود ندارد و همیشه تراز تجاری مرزنشینان در خراسان رضوی مثبت بوده همین امسال میزان نسبت واردات به صادرات در تعاونی‌های مرزنشین خراسان رضوی 12 درصد بوده به بیان دیگر صادرات تعاونی‌های مرزنشین در طول نیمه نخست امسال صادرات ما 10 میلیون و 307 هزار و 84 دلار و واردات ما یک میلیون و 58 هزار دلار بوده است.
در سال 95 حدود 54 میلیون دلار صادرات توسط تعاونی‌های مرزنشین خراسان رضوی انجام شده و این در حالی است که واردات ما به حدود 14 میلیون و 594 هزار دلار می‌رسد که به اندازه 26 درصد بوده و در سال 94 نیز حدود 44 درصد صادرات این تعاونیها واردات انجام شده که تراز بسیار مناسبی به حساب می‌آید.
اعتقاد داریم که مرزنشینان نه تنها مزیت تجاری هستند بلکه مزیت فرهنگی، امنیتی، سیاسی و سایر مواردی از این دست نیز هستند و به همین علت باید بیش از هم اکنون مورد توجه قرار گرفته و به آنها اهتمام بیشتری ورزیده شود.
تسنیم: ممکن است وضعیت تجارت مرزنشینی را با کالای مسافری مقایسه کنید؟
فیضی: اتفاقاً مقایسه بسیار مناسبی است هر مسافر که بخواهد از خارج از کشور وارد شود 80 دلار در هر نوع کالا معافیت مالیاتی دارد و این در حالی است که مرزنشینان تنها برای کالاهای ویژه معافیت دارند و البته هزینه‌های ترانزیتی نیز به آنها تحمیل می‌شود.
باید این نکته را اضافه کرد که آزمایشات هزینه‌بری مانند اتمی، بهداشتی و سایر مواردی از این دست نیز به کالاهای مرزنشینان مترتب می‌شود؛ همچنین حقوق دولتی و مالیات بر ارزش افزوده نیز در برخی از اقلام پرداخت می‌شوند که باید به آنها نیز توجه داشت و هزینه‌های گمرکی مالیات بر واردات و سایر مواردی از این دست نیز وجود دارد که مبلغی را به قیمت تمام شده کالا تحمیل می‌کند.
علاوه بر اینها شرکت‌های تعاونی متحمل هزینه‌های جاری یک شرکت نیز می‌شوند و مالیات بر عملکرد به میزان 25 درصد نیز از آنها اخذ می‌شود کما اینکه وقتی فردی از خارج از کشور به ایران می‌آید مبلغ کالایی که با خود وارد می‌کند بسیار بیشتر از 80 دلار است.
امکانات کسانی که در مراکز شهرها و شهرستان‌ها زندگی می‌کنند قابل قیاس با ساکنان مرزها نیست و با روند کنونی و ادامه وضعیت فعلی انحلال و تعطیلی تعاونی‌های مرزنشین اصلا دور از ذهن نیست.
تسنیم: مسئله‌ای که در حوزه اختصاص مزایای مرزنشینی بیان می‌شود این است که هم اکنون فرد مرزنشین و غیرمرزنشین از هم مشخص نیست و علت این امر را هم این موضوع بیان می‌کردند که تعداد زیادی از افرادی که در نقاط مرزنشین متولد شده و شناسنامه آنها صادره از این مناطق است در شهرهای دیگر ساکن شده‌اند آیا شما در این زمینه مطلبی دارید که در پاسخ به این شبهه بیان کنید؟
فیضی: در وهله نخست باید گفت که هم اکنون بسیاری از طرح‌های مربوط به مرزنشینان توسط نهادهای غیرمرتبط انجام می‌شود به عنوان مثال همین طرح صادرات سوخت و واریز سود آن به خانوارهای مرزنشین سابق بر این توسط تعاونی‌های مرزنشین انجام می‌شد اما هم اکنون توسط سازمان همیاری‌های شهرداری به اجرا در می‌آید و خود این سازمان افرادی را پیدا کرده و سود را به حساب آنها واریز می‌کند و این در حالی است که سازمان همیاری‌های شهرداری‌ها هیچ ارتباطی با مرزنشینان ندارد.
همچنین در مورد وضعیت سکونت و یا عدم سکونت افراد در مناطق مرزی از سال 91 اقدامات مربوط به راستی آزمایی آغاز شده و سامانه‌ای به نام سامانه یکپارچه مدیریت مرزنشینان کشور ایجاد کردند و برای هر سرپرست خانوار کارت الکترونیک صادر کردند فرآیند این مسئله هم به این صورت پیش رفت که با تشکیل دادن یک فرم دهداران، بخشداران و یا سایر نمایندگان قانونی دولت در هر منطقه‌ای هویت سرپرستان خانوار و افراد تحت تکفل آنها احراز شده که این فرآیند از طریق دفاتر پیشخوان دولت انجام و کارت را تحویل مرزنشینان داده شده است.
این طرح هم اکنون انجام شده گرچه مشکلات ویژه خود را داشته و تعدادی از کارت‌های مردم به دست آنها نرسیده اما همه این افراد مشخص شده و عملا دیگر این دغدغه وجود ندارد که کسی که در منطقه مرزی زندگی نکند از مزایای این افراد بهره‌مند شوند.
تسنیم: شما به عنوان یک مرزنشین با توسعه مناطق ویژه و آزاد اقتصادی موافق هستید؟
فیضی: مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می‌تواند کمکی به اقتصاد مرزنشینان داشته باشد به شرطی که در اداره امور هم از افراد بومی استفاده کنند به عنوان مثال می‌توان در یک منطقه ویژه شرکت تعاونی را ایجاد کرده و از ظرفیت‌های خود مردم استفاده کرد تا علاوه بر ایجاد امنیت و مزیت تجاری برای تمام کشور، سطح معیشت مرزنشینان ارتقا پیدا کند.
تسنیم: آیا در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون این وضعیت وجود دارد؟
فیضی: خیر متأسفانه در دوغارون تعدادی شرکت ویژه یک سری از مزایا را گرفته و اقداماتی را انجام می‌دهند و عملا مرزنشینان در اداره آن نقشی ندارند؛ هم اکنون یکی از مباحث خیلی داغ هم همین است که چرا آنطور که باید از مردم بومی در اداره این منطقه استفاده نشده و نفعی به حال مردم نداشته است.
خواسته مردم در این حوزه با توجه به وضعیت اقتصادی نامناسبی که در مناطق مرزی وجود دارد از نیروهای خود آنها برای اداره امور استفاده شود که این خواسته کاملا به جا است.
تسنیم: مهم‌ترین اقلام صادراتی مرزنشینان در خراسان رضوی چیست؟
فیضی: مواد غذایی، میلگرد، کیک و شیرینی، مصنوعات پلاستیکی از جمله این اقلام است که کشورهای هدف آنها عمدتا محدوده آسیای میانه، افغانستان و پاکستان بوده هر چند برخی از محموله‌های صادراتی مرزنشینان به اروپا و اوکراین نیز صادر شده است.
چند اقدام مناسب توسط تعاونیها در خراسان رضوی انجام شده؛ نخست اینکه این تعاونیها اقلام وارداتی که به آنها سهمیه داده شده را با قیمت تمام شده در قالب فروشگاه‌های تعاونی مصرف به دست مردم می‌رسانند که این موضوع سبب می‌شود کالا با قیمت پایین‌تر به دست مردم برسد.
در برخی از شهرستان‌ها کارخانه تأسیس شده و بخشی هم محصولات کشاورزی را خریداری می‌کنند که دست دلال را از این محصولات کوتاه کرده و سطح معیشت کشاورز را افزایش می‌دهد؛ همچنین دایر کردن کارگاه‌های بافت فرش و صادرات این محصول هم یکی از همین اقدامات بوده که برای اشتغال منطقه بسیار سودمند بوده است.
تراز مالی تمام شرکت‌های مرزنشین در خراسان رضوی در تمام این سال‌ها مثبت بوده و در انتهای سال مالی برای ادامه فعالیت و نحوه توزیع سود میان افراد تصمیم‌گیری می‌شود.
تسنیم: اقتصاد کشور ما در بخش تعاون آنگونه که باید خود را نشان نداده ما امروز شاهد این هستیم که تعداد زیادی از تعاونیها غیرفعال هستند؛ آیا در بخش مرزنشینان هم با مشکلات دیگر تعاونیها دست به گریبان هستید؟
فیضی: یک سری از مشکلات مربوط به وضعیت اقتصادی هستند و ارتباطی به تعاونی بودن و یا نبودن ندارند اما نبود ثبات در قوانین سبب می‌شود که فعالیت تعاونیها دچار مشکلاتی شوند و باید در نظر داشت که پیگیری کردن این معضلات زمان زیادی می‌برد و ممکن است در بسیاری از موارد این زمان طولانی ضربه‌های زیادی را به فعالان اقتصادی وارد کند؛ با این حال تعاونی‌های کثیرالعضو مانند مرزنشینان می‌توانند بسیاری از مشکلات مردم را در مناطق کم برخودارر رفع کرده و به چرخه اقتصاد و برقراری توسعه متوازن کمک زیادی داشته باشند.
گفت‌وگو از شهرزاد حسینی
انتهای پیام/
