بورس کالا، راهکار خروج صادرات "سلطان آجیل‌ها" از انحصار مافیا

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم؛ برداشت پسته در مناطق مختلف کشور از جمله استان کرمان در حالی آغاز شده که باز هم ماجرای حضور مافیا در بازار پسته داغ شده است؛ افراد و گروه های خاص صاحب قدرت و ثروت که سود اصلی حاصل زحمات یکساله باغداران را به جیب خود سرازیر می کنند و دست باغداران را از کسب درآمد بیشتر خالی می گذارند.

حضور این گروه های خاص که بیشتر در حوزه صادرات پسته به عنوان ارزآورترین محصول بخش کشاورزی ایران قابل مشاهده است، سابقه‌ای دور و دراز در این صنعت دارد و از همان زمانی که پسته جهانی شد و به بازارهای دیگر کشورها راه یافت، این گروه های صاحب ثروت و قدرت وجود داشته و دارند.

افرادی که حتی درخت پسته را ندیده و نمی‌شناسند، اما به راحتی برای پسته قیمت تعیین کرده و پسته خریداری شده را به کشورهای مختلف دنیا صادر می کنند.

قیمتی که براساس سود این افراد تعیین می شود تا باغداران و کشاورزان سهم بسیار کمی در تعیین قیمت محصول تولیدی ایفا کنند که این امر موجب می شود حاشیه سود اندکی عاید باغداران شود.

در این زمینه یک تولیدکننده پسته در گفتگو با تسنیم با اشاره به حضور مافیا در بخش صادرات پسته تصریح کرد: در بازار داخلی به دلیل پایین بودن حجم معاملات و انجام آن به صورت خرده فروشی، معاملات از طریق بنکداران انجام می‌شود. این در حالی است که مافیای پسته عمدتاً در بخش صادرات این محصول فعالیت می کند.

محمود مهدوی با اشاره به حجم تولید پسته در ایران افزود: حجم تولید پسته در ایران بین 150 هزار تن تا حدود 300 هزار تن متغیر است و تقریباً به غیر از مصرف داخلی حدود 30 هزار تنی پسته، مابقی آن در قالب صادرات به دیگر کشورها منتقل می شود.

وی فعالیت در بازار پسته را یک کار تخصصی و نیازمند دارا بودن دانش و شناخت کافی از بازارها دانست و گفت: پسته به دو صورت از باغداران خریداری می شود؛ در روش اول باغداران تشکیلات شخصی فرآوری محصول را در اختیار ندارند و پسته خود را به منظور تازه خوری و یا فرآوری به ترمینال‌ها می فروشند که این روش بیشتر در منطقه خراسان مرسوم است. در روش دوم نیز که در استان کرمان مرسوم است، پسته به صورت شخصی و یا تحت عنوان پیمانکاری یا حق العمل کاری و به صورت کارمزدی فرآوری می شود و پس از آن پسته خشک به فروش می رسد.

این تولیدکننده پسته در استان کرمان تولید این محصول را هزینه بر دانست و گفت: برخلاف تصور عموم، این محصول کالای هزینه‌بری است؛ برداشت میانگین کشوری پسته 700 کیلو در هکتار است و وقتی خریداران خرد در آجیل فروشی ها پسته را کیلویی حدود 60 هزار تومان می خرد، این تصور را دارد که باغدار پسته فردی ثروتمند است. حال آنکه واقعیت این است که تولید این محصول هزینه بالایی دارد و سود باغدار چندان قابل توجه نیست.

وی افزود: نتیجه این است که بیشتر باغداران در فصل برداشت بدهکاری قابل توجهی دارند و مجبور می شوند در زمان برداشت محصول خود را به هر قیمتی بفروشند. حال آنکه در این بازه عرضه بیش از تقاضا بازاری فشاری را ایجاد می‌کند که تحت این شرایط قیمت ها شدیدا افت می کند. اما پس از موج اولیه افت قیمت‌ها در بازار و کاهش عرضه باغداران بدهکار، کم کم بازار به تثبیت می رسد تا در اوایل دی ماه قیمت واقعی آن کشف شود که صادرات نیز بر مبنای همین قیمت انجام می شود.

مهدوی به تخریب برند و جایگاه پسته صادراتی ایران توسط برخی صادرکنندگان ناآشنا به بازارهای جهانی اشاره کرد و گفت: نفع صادرکنندگان حرفه‌ای در حفظ بازارهای جهانی است و اقدامی در جهت تخریب بازار انجام نمی دهند. این در حالی است که طی 15 سال گذشته برخی صادرکنندگان خرد که از مباحث بازرگانی خارجی و شرایط بازارهای جهانی شناختی ندارند، با قیمت های پایین تعهداتی به خریداران خارجی می دهند که نمی توانند به آن عمل کنند.

وی افزود: از این رو برای جلوگیری از زیان‌دهی، پسته با کیفیت را از بازار داخلی خریداری کرده و با محصول با درجه کیفیت پایین تر مخلوط می‌کنند و با این اقدام وجهه برند ایرانی را خراب کرده و به پیکره صنعت پسته لطمه می زنند.

این تولیدکننده پسته با بیان اینکه پسته تولیدی باغدار مخلوط بوده و پس از طی مراحل سورتینگ به قیمت‌های مختلفی به فروش می رسد گفت: باغدار هزینه‌های مختلفی همچون هزینه کاشت، کود، آب و مالیات و اجاره بهای زمین و .... را پرداخت می‌کند و پس از آن سودمعقولی به دست می آورد؛ اما قیمت فروش در بازار مصرفی داخلی با قیمت فروش باغدار تفاوت دارد و بالاتر از آن است. چرا که این میان فعالیت واسطه ها و دلالان و سایر هزینه های حمل و انبارداری وجود دارد که قیمت ها را افزایش می دهد. از همین بابت باغدار از کسب بخشی از سود محروم می ماند و این میزان سود عاید افرادی غیر از باغدار می شود.

وی در ادامه به وضعیت تعیین قیمت های صادراتی نیز پرداخت و گفت: در بحث صادرات فرآیند قدری متفاوت است، بطوری که صادرات پسته به باراندازها، سپس ارسال آنها به مقصد نهایی موجب می شود حاشیه سود کمتری برای تجار کشور ایجاد شود.

مهدوی افزود: از این رو باید تا حد امکان از صادر کردن پسته به باراندازها اجتناب کنیم. به عنوان مثال، صادرات پسته به آلمان از طریق ارسال به باراندازهای اسپانیا انجام می شود و در حالی که قیمت در کشور آلمان حدود 11 دلار است، تجار ایرانی مجبور به فروش پسته به قیمت 8 دلار در اسپانیا می شوند. یا به دلیل قوانین سختگیرانه صادرات به چین و لزوم رعایت استانداردهای خاص بسته بندی و کیفیت و حساسیت های این کشور به درج مشخصات محصول، صادرات به چین از طریق باراندازهای هنگ گنگ صورت می گیرد.

وی همچنین مشکل اصلی را در عدم رعایت ملاحظات موردنظر بازارهای حساس و بی توجهی به امور بازارپردازی دانست و گفت: به دلیل عدم رعایت این حساسیت‌ها، ناچاریم محصول خود را به باراندازهای نهایی بازار مقصد صادر کنیم. حال آنکه اگر بتوانیم به کمک تولیدکننده و صادرکننده کالایی با کیفیت بالا و رعایت نکات بهداشتی و توجه به استانداردهای بازار مقصد از نظر میزان سموم باقیمانده تولید و صادر کنیم، نیازی به بارانداز دیگر کشورها نیست و این امر می تواند درآمدهای صادراتی این بخش را توسعه دهد.

این تولیدکننده پسته در خصوص موضوع تأمین مالی این بازار و مشکلات نقدینگی باغداران اظهار کرد: مدل تجاری کنونی ما که در حوزه محصولات کشاورزی حاکم است از قدیمی ترین مدل های تجارت در دنیاست. افرادی که اعتبار آنها شناخته شده نیست، باید برای باغداران تأمین مالی کنند و باغدار مجبور به اعتماد هستند. هر چند موارد بسیاری دیده شده که پول باغداران پرداخت نمی شود.

مهدوی استفاده از راهکارهای مرسوم در تجارت خارجی و راه اندازی تشکل های غیردولتی به کمک بخش خصوصی را پیشنهاد کرد و گفت: بایستی انبارها و کارگاه های استانداردی راه اندازی شود تا پذیرای کالای تولیدکننده باشد و براساس آن بانک ها به باغداران تسهیلات پرداخت کنند تا باغدار مجبور نباشد محصول خود را در زمان بازار فشاری به هر قیمتی عرضه کنند.

وی در پایان اذعان داشت: این روش در قالب قبوض انبار و گواهی سپرده کالایی شناخته می شود که این ابزار مالی هم اکنون از سوی بورس کالا به بازار کالاها معرفی شده و فعالان بازار محصولات مختلف به خصوص پسته می توانند از این ظرفیت بورس کالا استفاده مناسبی ببرند.

انتهای پیام/