مراسم سنتی قالیشویان مشهد اردهال کاشان؛ میراث فرهنگی ناملموس بشریت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کاشان، میراث فرهنگی ناملموس به معنای رسوم، بازنمایی‌ها، تجلیات، دانش‌ها، مهارت‌ها، ابزارها، اشیاء، دست‌ساخته‌ها و فضاهای فرهنگی مرتبط با آن‌ها است که جوامع، گروه‌ها و در بعضی از موارد افراد به عنوان بخشی از میراث فرهنگی خود می‌شناسد.

این میراث فرهنگی ناملموس از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و در زمینه‌های آیین­‌های شفاهی، شامل زبان به عنوان محمل میراث فرهنگی ناملموس، هنرهای اجرایی، آیین‌های اجتماعی، مراسم، مناسک و فستیوال‌ها، دانش و کردارهای مربوط به طبیعت و جهان هستی و صنعت­‌گری سنتی متجلی می‌شود.

حوزه فرهنگی کاشان بزرگ با دارابودن ریشه تاریخی منسجم و مکتوب، قابلیت‌های بیشماری را در ارائه موارد فرهنگی از جمله میراث ناملموس که بسیاری از آن‌ها ناشناخته است، داشته و یکی از این میراث‌ها، میراث ماندگار آیین قالیشویان است.

حجت الله ناصحی پور در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: در اواخر سده اول هجری شیعیان کاشان و فین که به چهل حصاران معروف بوده نامه‌ای به امام محمد باقر (ع) می‌نویسند مبنی بر این که آن حضرت یکی از فرزندانش را برای تبلیغ و ارشاد و نیز پیشوایی مردم به این منطقه بفرستد.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان افزود: امام باقر فرزندش ساطانعلی را روانه این منطقه می‌کند و دو، سه سالی در کاشان، فین، باریکرسف و خاوه به تبلیغ و ارشاد اهالی این مناطق می‌پردازد و در فصل تابستان اغلب در خاوه و باریکرسف به سر می‌برده است.

ناصحی پور خاطرنشان کرد: آن حضرت به دست زرینه کفش حاکم وقت به شهادت می‌رسد و اهالی فین و خاوه به دلیل بی‌اطلاعی موفق به یاری پیشوای خود نمی‌شوند و جسد وی را در دامنه کوه و مکانی به نام مشهد اردهال به خاک می‌سپارند.

وی تصریح کرد: از آن زمان که چند صد سال می‌گذرد در دومین جمعه مهرماه از کاشان و سایر آبادی‌های تابعه آران بیدگل، قم، نراق، محلات، اصفهان، گلپایگان، دلیجان و غیره هزاران نفر اغلب با خانواده و گروهی خودشان را به این منطقه می‌رسانند.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان ابراز داشت: در این میان فینی‌ها از یکی دو هفته قبل خود را آماده شرکت در این مراسم می‌کنند و پاره‌ای یکی دو روز جلوتر به اردهال می‌روند تا جا و مکان اسکان خود را مشخص کنند.

ناصحی پور با بیان اینکه یکی از آداب قدیمی که امروزه اثری از آن نیست مطلع ساختن مردم از زمان دقیق جمعه قالیشویان یا اصطلاحاً جمعه قالی است، بیان کرد: از آنجا که زمان برگزاری مراسم بین هفته دوم و سوم متغیر است در گذشته یی هفته قبل از زمان دقیق برگزاری مراسم، موسوم به هفته جار، ریش سفیدان و مطلعان در معابر عمومی، گذرها، مساجد و حسینیه‌ها زمان دقیق آن را اعلام می‌کنند.

وی اذعان داشت: انجام مراسم بدین ترتیب است که از اوایل صبح هزاران نفر از فینی‌های متعصب چوب به دست که گفته می‌شود در گذشته به جای چوب، شمشیر، قمه و نیزه به نشانه رزمجویی و جنگ با قاتلان به دست می‌گرفته‌اند در کنار جوی آبی که در صحن بقعه شاهزاده حسین جاری است، جمع می‌شوند و منتظر می‌مانند تا مراسم آغاز شود.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان تأکید کرد: با شروع مراسم فینی‌ها یا حسین گویان و با شور و هیجان با پایین و بالابردن چوب‌های خود برای گرفتن قالی به سمت مرقد سلطانعلی به راه می‌افتند و معمولاً قبل از این که قالی را از خادمین امامزاده تحویل بگیرند در صحن صفا و صحن‌های جانبی مراسم نوحه‌خوانی و سینه‌زنی برگزار می‌شود.

ناصحی پور عنوان کرد: چوب به دستان که انبوه جمعیت غیرفینی آن‌ها را احاطه و همراهی می‌کنند قالی لوله شده را به نشانه جسد امامزاده که در فرش پیچیده شده از خادمان صحن و حرم تحویل می‌گیرند با ذکر یا حسین  یا حسین و هیاهوی زیاد قالی را بر دوش نهاده از صحن صفا خارج می‌شوند.

وی گفت: گروهی جلوتر خود را به چشمه می‌رسانند و جمعیت را از لب چشمه کنار زده فضا را آماده ورود قالی می‌کنند و قالی را به کنار چشمه می‌آورند و با چوب دستی خود آب چشمه را به قالی می‌پاشند و گوشه‌ای از آن را خیس می‌کنند.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از ثبت این آیین در فهرست آثار ناملموس یونسکو خبر داد و افزود: این آیین در 12 آذر ماه سال 1391 در فهرست ناملموس یونسکو به ثبت رسید.

گزارش از مرتضی نجف زاده

انتهای پیام/