ستاد عالی مسابقات قرآن در هیچ مکانیزم قانونی تصویب نشده است

باشگاه خبرنگاران پویا ـ محمدمهدی عزیززاده:

بسم الله الرحمن الرحیم

قُلْ یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا وَ مَا أَنَا عَلَیْكُمْ بِوَكِیلٍ

چندی است که در پی رسانه‌ای شدن چند پرسش در خصوص جایگاه و اختیارات ستاد مسابقات قرآنی کشور، بحث‌هایی البته بیشتر توسط افرادی خارج از سازمان اوقاف و امور خیریه در فضای رسانه‌ای و در پاسخ به اشکالات قانونی مطرح شده توسط اینجانب منتشر شده است که آخرین آنها مصاحبه دبیر محترم شورای توسعه فرهنگ قرآنی است. از آنجایی که ایشان حق استادی بر گردن اینجانب داشته و دارند و به احترام ورود ایشان به موضوع مذکور، صرفاً به عنوان آخرین نکات قابل بیان در این موضوع، مواردی را نگاشته و از این پس از واکنش رسانه‌ای به این موضوع خودداری خواهم کرد.

1. اساساً ایجاد ساختار دولتی در کشور صرفاً از یکی از طرق زیر امکان پذیر است:

• از طریق مصوبه مجلس شورای اسلامی؛ مصوبات مجلس محترم در این خصوص یا در قالب لایحه پیشنهادی دولت محترم و در چارچوب برنامه های 5 ساله توسعه و رعایت ضوابط اداری و اجرائی کشور و یا در قالب طرح از جانب نمایندگان محترم و آن هم با رعایت اصولی همچون لحاظ شدن اعتبار مورد نیاز، عدم تعارض با قانون اساسی و قوانین جاری کشور و ... . مجموع مصوبات مجلس شورای اسلامی در 40 سال گذشته مورد جستجو قرار گرفت که مصوبه‌ای در خصوص تشکیل ستادی با ترکیب چند دستگاه و با موضوع مسابقات قرآنی در کشور ذیل سازمان اوقاف و امور خیریه دیده نشد.
• از طریق دولت؛ در این مورد نیز پیشنهاد مربوطه از جانب یکی از دستگاه‌های عضو کابینه و یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و با رعایت اصول یاد شده صورت می‌پذیرد. این موارد عمدتا در شورای عالی اداری کشور که مستند به تبصره 31 قانون برنامه سوم توسعه کشور تشکیل شده است مطرح و تصویب و در صورت لزوم به تصویب در هیئت محترم دولت می‌رسد. مجموعه مصوبات دولت جمهوری اسلامی در سامانه ملی قوانین و مقررات مورد جستجو قرار گرفت و مصوبه‌ای که در آن هیئت محترم دولت رأساً یا نیابتاً اجازه تشکیل ستادی ملی با موضوع مسابقات قرآنی در کشور را داده باشد یافت نشد.
• شورای عالی انقلاب فرهنگی که عمدتاً در حوزه نهادهای علمی و فرهنگی کشور بوده و نباید در تعارض با قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی یا شورای عالی اداری کشور باشد و نحوه تأمین اعتبارات آن نیز پیش‌بینی شده باشد. در مجموعه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی که منتشر می‌شود مصوبه‌ای مبنی بر تشکیل ستاد عالی مسابقات قرآنی کشور دیده نشد.

2. اگر به وظایف مصوب شورای عالی اداری نگاهی بیندازیم مواردی همچون: « اصلاح ساختار تشکیلات دستگاه‌های اجرایی کشور به جز وزارت‌خانه‌ها» «تجدید نظر لازم در وظایف و ساختار وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و شرکت‌های اقماری آنها از طریق انتقال، انحلال و ادغام آنها به‌منظور حذف وظایف موازی، مشابه و تکراری و ایجاد تشکیلات منسجم» و «تصویب ضوابط و معیارهای لازم در جهت بهینه‌سازی ساختار، ترکیب و توزیع نیروی انسانی بخش دولتی» جزء وظایف این شوراست که به ریاست رئیس جمهور تشکیل می‌شود. در خصوص تشکیلات داخلی وزارتخانه‌ها، موضوع با گردش کار و اخذ مجوز و توافق رئیس دو دستگاه و در چارچوب پست‌های سازمانی مصوب صورت می‌گیرد. مجموعه مصوبات شورای عالی اداری و هیئت محترم دولت در خصوص ساختارهای سازمانی بر روی سامانه قوانین کشور موجود است که با جستجو در تمامی قواتی موجود و همچنین صورتجلسات ابلاغ شده، مصوبه‌ای مبنی بر ایجاد ستاد عالی مسابقات قرآنی یافت نمی‌شود.
3. شورای عالی اداری کشور در جلسه شماره 117 خود در سال شهریورماه 1383 قانونی را تحت عنوان « تجدیدنظر در ساختار داخلی وزارتخانه ها و سازمان ها، به منظور ایجاد انسجام تشکیلاتی» تصویب کرده است که در آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و  8 نهاد دولتی دیگر را موظف کرده است تا حداکثر ظرف مدت 45 روز نمودار سازمانی خود را در چارچوب بخشنامه شماره 12625 مورخ 13/3/1382 معاون اول رئیس‌جمهور و ضوابط ساختار سازمانی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مستقل تحت نظر رئیس‌جمهور موضوع بخشنامه شماره 28216/105 مورخ 25/2/1381 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و با جهت‌گیری کوچک‌کردن تشکیلات حوزه مرکزی و تفویض اختیار به واحدهای استانی و واگذاری امور به شرکت‌های وابسته و یا شهرداری‌ها و بخش غیردولتی تهیه و برای تأیید به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارسال دارند که سوابق اقدامات انجام شده در اجرایی کردن این قانون، اقدامی را برای اضافه نمودن ستاد عالی مسابقات قرآنی کشور ذیل سازمان اوقاف و امور خیریه را ثبت نکرده است.
4.  شورای عالی اداری همچنین در جلسه یکصد و دهم خود در اسفندماه 1382 طرحی را با عنوان «طرح اصلاح ساختار دولت» تصویب کرده است که در متن این مصوبه نیز هر نوع تغییر در ساختارها برای افزایش بهره‌وری، صرفاً بر اساس پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و نظر موافق دستگاه مربوطه و طرح و تصویب در شورا امکان پذیر شده است و اگر چه فرآیند سخت و زمان‌بری بود اما در مصوبات مربوط به اجرای این مصوبه نیز مصوبه ای مربوط به تشکیل ستاد عالی مسابقات قرآنی در کشور دیده نشد. حتی اگر کمی عقب‌تر برویم و به سراغ اقدامات انجام شده در اجرای قانون «ساختار برنامه‌ریزی تحول نظام اداری کشور» مصوب اردیبهشت ماه 1377 و «طرح‌ها و سیاست‌های اجرایی برنامه تحول در نظام اداری» مصوب اردیبهشت 1381 هم برویم نتیجه جدیدی حاصل نمی‌شود.
5. با تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی که قرار شد با عنوان سند راهبری فعالیت‌های قرآنی کشور از تاریخ تصویب تلقی شود، مجموعه فعالیت‌های قرآنی کشور ذیل سه حوزه «تبلیغ و ترویج»، «آموزش عمومی» و «پژوهش و آموزش‌عالی» تعریف و دسته بندی شدو برای مدیریت و راهبری هر حوزه یک کمیسیون با مسئولیت یک وزارتخانه تشکیل و مقرر شد تا همه مسائل ذیل آن کمیسیون سیاست‌‌ذاری و راهبری و نظارت شود. با این توصیف تعارض میان ساختارهای موجود با مدل ایجاد شده به میان آمد که یکی از آنها همین موضوع مورد بحث یعنی نسبت ستاد عالی مسابقات قرآنی کشور با کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی ترویحی قرآنی بود و ضروری بود که شورای توسعه فرهنگ قرآنی در عمل به بند 3 وظایف مصوب خود در منشور نسبت به بازنگری و هماهنگ سازی ساختارها اقدام می‌کرد. چه آنکه ستاد در حال فعالیت بود و کمیسیون نوپا نیز نمی‌توانست نسبت به بخشی از حوزه کاری خود بی اهمیت باشد. موضوع در بین سال‌های 1389 تا 1392 به دلیل تعامل سازنده دبیر وقت ستاد و استقرار همزمان دبیر شورای توسعه در معاونت قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتج به مشکل مشهودی نشد اما همچنان اصل تعارض برقرار بود و دو طرف با تعامل موضوع را به گذر زما واگذار کرده بودند. اما با بروز تغییرات در دبیرخانه ستاد عالی مسابقات و عدم پاسخگویی ستاد به دبیرخانه کمیسیون و حتی در مواردی که نمونه آن در ادامه می‌آید، با ارتباط‌گیری مستقیم ستاد عالی مسابقات با دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی این تعارض جدی‌تر شد و به درخواست کمیسیون، در دستور مجمع مشورتی شورا قرار گرفت. در این جلسه دبیر محترم ستاد ضمن اعلام پذیرش جایگاه ستاد در ذیل کمیسیون و تأکید بر تعامل با کمیسیون و پذیرش مجرای قانونی برای اخذ تصمیم‌های ملی در حوزه مسابقات، فضای تعامل را مجددا برقرار کردند، که در ادامه وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان رئیس کمیسیون، ضمن صدور حکم ریاست کارگروه مسابقات قرآنی برای نماینده معزز ولی فقیه و رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، طی مکاتبه‌ای بر جایگاه قانونی ستاد ذیل کمیسیون تأکید و توسعه فعالیت‌های ستاد را خواستار شدند. اگر چه هیچ تغییری در عملکرد ناهماهنگ ستاد عالی مسابقات ایحاد نشد و روال قانونی که می‌بایست طی آن مصوبات ستاد در کمیسیون تصویب شوند طی نشد.
6. منشور توسعه فرهنگ قرآنی سند اصلی برای تعیین تکلیف روند فعالیت‌های قرآنی کشور است. طبق متن منشور و آئین‌نامه شورای توسعه فرهنگ قرآنی و همچنین مصوبه تقسیم مأموریت دستگاه‌ها که در جلسه اول شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصویب شده است، مسئولیت حوزه فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و کمیسیون تبلیغ و ترویج اگرچه در سال 1389 تشکیل ستاد را تصویب ولی ابلاغ نکرده است ولی اختیاری مبنی بر استقلال در تصمیم‌گیری و تصویب ضوابط ملی و بین‌المللی به این ستاد خود نداده و اختیارات را در این موضوع و سایر موضوعات حوزه تبلیغ و ترویجح به نهادی واگذار نکرده است. نمونه آن سند «فعالیت‌های قرآنی در فضای مجازی» است که اگر چه در کارگروه مربوطه به ریاست مرکز توسعه فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال تهیه و تضویب شد اما در نهایت در صحن کمیسیون مطرح و تصویب شد. همچنین «سند فعالیت‌های قرآنی بین‌المللی» که در کارگروه مربوطه به ریاست سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تهیه و اکنون در دستور جلسه آتی کمیسیون برای تصویب است. کمیسیون، اکنون دارای سند راهبردی مصوب است و شاخص‌های تخصصی سنجش فعالیت‌های حوزه خود را نیز تصویب کرده است. تدوین و تصویب سندهای بخشی نظیر دو مورد گفته شده را نیز آغاز کرده و برای تحول در فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی عزم جدی دارد که موارد گفته شده نشانه‌‌ای از این عزم و اراده جدی است. اینگونه رفتارهای غیرقانونی و اصرار بر آن به ویژه از جانب برای از اعضای ستاد که در دبیرخانه شورای توسعه نیز مسئولیت دارند روند تحقق منشور را مختل و فعالیت های قرآنی کشور را از ریل قانون مداری و قاعده‌مندی خارج می‌کند.
7. دبیرخانه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی کشور در انجام وظایف قانونی خود ضمن پیگیری اداری و قانونی موضوع، در صورت لازم نسبت به تشکیل کارگروه مسابقات قرآنی کشور به ریاست دستگاه دیگری اقدام و برای تصویب اسناد قانونی از طریق کمیسیون اقدام خواهد کرد. اگرچه گزینه مطلوب این است که همه فعالان قرآنی از این شاگرد جوان و کمترین تا اساتید و نورچشمان جامعه قرآنی کشور، روند قانونی مصوب در منشور را بپذیریم و ستاد عالی مسابقات قرآنی کشور در قالب کارگروه تخصصی کمیسیون و در چارچوب ضوابط کمیسیون ادامه کار داده و این حاشیه‌سازی‌ها برای پیشبرد فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی در کمیسیونی که اولین سند از اسناد 4 گانه را به تصویب شورا رسانده و عزم خود را برای توسعه فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی نشان داده است خاتمه یابد. در پایان خود و همه فعالان قرآنی کشور را در مقام یک شاگرد و کمترین، به این آیه شریفه که در مقدمه کتاب آشنائی با منشور توسه فرهنگ قرآنی آمده است ارجاع می‌دهم که انتخاب شایسته نگارنده محترم کتاب در خصوص این آیه ستودنی است و ضروری است همه ما مدام خود را مخاطب آیه شریفه بدانیم و جایگاه خود را در این میانه بسنجیم که فرموده است؛ «ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِیرُ»

انتهای پیام/