انتشار «هزار واژه پزشکی» همزمان با روز پزشک در تاجیکستان

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، دو ملت ایران و تاجیکستان به یک زبان سخن می‌گویند و این سرمایۀ بزرگی است که می‌تواند راه را برای همکاری‌های فرهنگی و علمی و اقتصادی بین دو دولت و ملت هموار کند. بر اساس تحقیقات به‌عمل‌آمده در حوزه‌های جامعه‌شناسی زبان و اصطلاح‌شناسی اجتماعی، بین توسعۀ علمی و توسعۀ اصطلاح‌شناختی رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. بررسی تاریخ اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی در هریک از دو کشور ایران و تاجیکستان نشان می‌دهد که اصطلاح‌شناسی در این دو کشور همواره با تحولات علمی همگام بوده است. در تاجیکستان نیز، مانند ایران، جریان واژه‌گزینی با فراز و فرودهایی روبه‌رو بوده است؛ بدین ترتیب که از بخش «لغت‌سازی و لغت‌شناسی» در «انستیتو زبان و ادبیات رودکی» در آکادمی علوم آغاز شده و سپس به تأسیس «کمیتۀ اصطلاحات» در دهۀ 60 و در نهایت، پس از تصویب قانون زبان، به تصویب مجدد «کمیتۀ اصطلاحات» در سال 1989م انجامیده است.

در سال 2014م، به‌منظور عملی کردن همکاری‌های اصطلاح‌شناختی ایران و تاجیکستان، یادداشت تفاهمی بین کمیتۀ زبان و اصطلاحات تاجیکستان و فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران به امضا رسید که انتشار فرهنگ‌ها و واژه‌نامه‌های علمی چندزبانه بخشی از مفاد آن بود.

اکنون همزمان با روز پزشک در تاجیکستان (27 مرداد)، نخستین جلد از فرهنگ هزارواژۀ پزشکی فرهنگستان از سوی پژوهشگاه فرهنگ فارسی ــ تاجیکی منتشر شد.

گوهر شراف‌زاده، رئیس کمیتۀ زبان و اصطلاحات حکومت جمهوری تاجیکستان، در سرسخن خود بر این فرهنگ چهارزبانه می‌نویسد: «باعث خوشنودی است که طبق سازشنامۀ یادداشت تفاهم بین کمیتۀ زبان و اصطلاحات نزد حکومت جمهوری تاجیکستان و فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران، عاید به همکاری در بخش زبان و اصطلاحات، که از دهم سپتامبر سال 2014 به امضا رسیده است، کمیته با فرهنگستان همکاری‌ها را تقویت می‌دهد. هم‌زمان، باعث تذکّر است که مطابق زیربندهای هفت و هشت بند سه یادداشت تفاهم، جانب‌ها تصمیم گرفته بودند که با جلب متخصصان ورزیدۀ زبان‌شناس و اعضای شورای همگون‌سازی اصطلاحات کمیته، کتاب هزارواژۀ پزشکی فرهنگستان را، با تفسیرهای علاوگی اصطلاحات، بـه‌زبان‌های تاجـیکی و روسی تهیه و به نشر آماده سازند. اینک مواد هزارواژۀ پزشکی (کتاب یکم) به نشر آماده گردیده است و کمیته برای نشر آن را توصیه می‌دهد.

ما زبان‌شناسان تاجیک در این مسئله آنها را دستگیری نموده، در همکاری و هم‌بستگی می‌توانیم واژه‌نامه‌هایی را در رشته‌های مختلف علم، سیاست، اقتصادیات تهیه نماییم که استعمال و استفادۀ آنها در محیط علمی ــ فرهنگی و ادبی حوزه‌های فارسی‌زبان و منطقه‌هایی که ساکنان آن با این زبان گفتگو می‌کنند، دارای هماهنگی و قابل قبول باشند.

این اقدام در همگون‌سازی اصطلاحات ساحَوی و رشد و گسترش زبان ادبی کشورهای هم‌زبان یک قدم نیک بوده، در برابر دانش‌اندوزانِ ساحوی را از دستاوردهای علمی هر دو کشور آشنا کردن، این‌چنین (= همچنین) دوستی و رفاقت و همدلی و وحدت را میان این کشورها مستحکم خواهد نمود و من‌بعد نیز در برگزاری انجمن و کنفرانس‌ها و همایش‌های علمی ــ عملی عالمان و دانشمندان ساحوی در سطح بین‌المللیِ من‌بعده نیز تطبیق خواهد گردید».

فرهنگ حاضر که در جهت اجرای برنامه‌های یادشده تدوین شده، بر اساس جلد اول کتاب هزارواژۀ پزشکی فرهنگستان زبان و ادب فارسی (منتشرشده در 1389ش/ 2010م) شکل گرفته است. هدف از تألیف این فرهنگ آشنا ساختن متخصصان حوزه‌های پزشکی در هر دو کشور با شیوه‌های واژه‌گزینی یکدیگر و مواد و روش‌های گوناگون واژه‌سازی برای اصطلاحات علمی اروپایی (عمدتاً انگلیسی و روسی) است. در تألیف این فرهنگ، به‌منظور ایجاد سهولت استفاده برای مخاطبان تاجیک، علاوه بر معادل فارسی و لاتینی کلمات، بخش‌های دیگری نیز به آن افزوده شده است که عبارت‌اند از: نویسه‌گردانی تعریف‌های فارسی به‌خط سیریلیک؛ ارائۀ معادل‌ها و تعریف‌های تاجیکی؛ ارائۀ معادل‌های روسی. این مجموعه شامل واژه‌های پزشکی، علوم پایۀ پزشکی، دندان‌پزشکی، شنوایی‌شناسی، علوم سلامت و دام‌پزشکی است.

کتاب هزارواژۀ پزشکی (روسی ــ تاجیکی ــ انگلیسی ــ فارسی) به‌کوشش گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کمیتۀ زبان و اصطلاحات تاجیکستان، و به‌پیشنهاد و با پیگیری پژوهشگاه فرهنگ فارسی ــ تاجیکی و با پشتیبانی بیمارستان بین‌المللی ابن‌سینا در تاجیکستان در 544 صفحه تهیه و منتشر شده است.

انتهای پیام/