شنای خلاف جهت «پدر» خوانده کشاورزی در محیط‌زیست

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، پیش از این در قالب پرونده ویژه «مزرعه پدری»، عملکرد وزرای حوزه کشاورزی پس از انقلاب به روایت آمار و ارقام بررسی شد. (اینجا و اینجا را ببینید) آمارها نشان می‌دهد در میان وزرای این حوزه، عملکرد «عیسی کلانتری» یکی از ضعیفترین عملکردها بوده است (بررسی فنی این موضوع را اینجا ببینید).

او نماد یک جریان است که از ابتدای انقلاب بر کشاورزی کشور تأثیرات قابل ملاحظه‌ای گذاشته‌ است؛ حتی در گفتگوهای سیاسی از سوی حزب کارگزاران سازندگی تلاش می‌شود کلانتری به‌عنوان «پدر کشاورزی ایران» معرفی شود. خط فکری این جریان، خط "تولید بر اساس «مزیت نسبی»" است. این جریان بارها حتی در حوزه اقلام اساسی اعلام کرده واردات دارای مزیت ( ِ اقتصادی) را بر تولید بی‌مزیت ( ِ اقتصادی) ترجیح می‌دهد.

در همین راستا کلانتری معتقد است با توجه به محدودیتهای زیست‌بوم کشور (خصوصاً محدودیت در منابع آب) تولید کشاورزی در ایران مزیت ندارد و باید با واردات جایگزین شود. این جریان همچنین بر طرحهایی چون «نکاشت»، «کشت فراسرزمین» و «تراریخت» اعتقاد راسخ دارد.

با توجه به این خط فکری، او در زمان طولانی تصدی وزارت کشاورزی حتی رشد شتابان و دو برابری تولید گندم در خلال سالهای جنگ را متوقف کرد. البته رسیدن به این نکته در نمایه‌ها دور از انتظار نبود، چراکه کلانتری ــ با تأکید همیشگی بر عدم اعتقاد به تولید داخل و حتی «مزخرف» دانستن «خودکفایی» ــ طبیعتاً نمی‌توانسته عملکرد موفقی داشته باشد.

نمونه‌هایی از اظهارات وی را ببینید:

• امروز صحبت از خودکفایی نادرست است. کشور کشاورزی نیستیم. یعنی برای توسعه اقتصادی نباید روی کشاورزی برنامه‌ریزی کنیم (سخنرانی در بنیاد امور ایرانیان94/02/07).
• این‌که صحبت از خودکفایی غلات و پروتئین حیوانی می‌شود، حرف‌های غیرمنطقی و غیرعلمی است. خودکفایی در کالاهای اساسی امکان‌پذیر نیست. هر کسی هم بگوید من ایکس کالا را خودکفا می‌کنم، دروغ می‌گوید (خبرگزاری خبرآنلاین- 93/11/06).
• باید به دنبال راه‌حلی جایگزین برای تامین نیازهای غذایی کشور بود. درحال حاضر گزینه پیش رو، تجارت آزاد محصولات کشاورزی است(روزنامه دنیای اقتصاد- 93/4/9).
• اگر کشور ما روی کشاورزی متمرکز شود فقیر می‌شویم و منابع را از دست می‌دهیم چون ایران کشور کشاورزی نیست. راه توسعه کشور، راهی غیر از توسعه کشاورزی است(نشست هم‌اندیشی بررسی بحران آب – 93/5/13).
• نویسندگان سند[چشم انداز 20ساله] توسعه کشاورزی از امکانات کشور بی خبرند(مصاحبه با سایت جماران، 92/08/06).
• ادامه تولید[کشاورزی] با وضعیت موجود یعنی نابودی کشور(مصاحبه با سایت جماران، 92/08/06).
• برای نوشتن برنامه ششم دوباره موضوع خودکفایی را به میان کشیدند که من برگشتم به آقای نوبخت گفتم تو را به دین و ایمانت بگو این «مزخرفات» را کنار بریزند( سخنرانی در بنیاد امور ایرانیان94/02/07).
• اگر به همین وضع ادامه دهیم حدود 70 ‌درصد ایرانیان یعنی جمعیتی معادل  50 میلیون نفر برای زنده ماندن ناچار به مهاجرت از کشور هستند. (94/02/07)

نکته فنی و بااهمیت این است که هیچیک از وزرای بعد از انقلاب در حوزه کشاورزی این گفتمان را قبول ندارند.(اینجا را ببینید) آراء کارشناسان ــ از سطح راهبردی مانند بیانات حضرت امام و رهبر معظم انقلاب تا سطح وزرا، و تا سطح کارشناسان ــ در بخشهای قبلی پرونده «مزرعه پدری» بررسی شد. این افراد با وجود محدودیتهایی مانند منابع آب، بر وجود ظرفیت داخلی برای تأمین غذا، حداقل برای 200 تا 300 میلیون نفر تأکید و اتفاق نظر دارند.

آنها معتقدند با مدیریت منابع آب و همچنین توجه به ارتقاء بهره‌وری در سایر منابع، مانند بسیاری از کشورهای همتراز (همچون مصر) می‌توان تولیدات داخلی را لااقل تا دو برابر افزایش داد، و تأکید می‌کنند ایده کاهش تولید به بهانه محدودیت ظرفیتهای داخلی، ناشی از کم‌اطلاعی یا سوء‌نیت است. (برای مثال بیانات محمود حجتی را که از نظر سیاسی به کلانتری نزدیکتر است را اینجا ببینید) به این ترتیب از زاویه فنی و کارشناسانه، ایستادگی این جریان در برابر خودکفایی و تولید در بخش کشاورزی ناشی از دیدگاههای نادرست، افراطی و مغرضانه این جریان به بخش کشاورزی است.

حال زمزمه انتصاب کلانتری بر کرسی معاونت رئیس جمهور و ریاست سازمان محیط زیست به گوش می‌رسد. به فرض صحت این خبر، به نظر می‌رسد تسلط این جریان بر سازمان محیط‌زیست که با افراط و بزرگنمایی محدودیتهای زیست محیطی، جلوی تولید داخل در بخش کشاورزی ایستاده‌اند، برای بخش کشاورزی کشور نویدبخش نباشد.

+ از کل پرونده ویژه «مزرعه پدری» اینجا (+) دیدن کنید.

انتهای پیام/*