ترکمنستان، دولتی ثروتمند با مردمی فقیر
ترکمنستان کشوری است که منابع سرشار نفت و گاز را در اختیار دارد، اما اکثر مردم آن در فقر به سر می‌برند و حتی به فناوری‌های ابتدایی هم دسترسی ندارند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ترکمنستان از معدود کشورهای استقلال یافته بود که توانست با تکیه بر منابع سرشار نفت و گاز خود از بحران اقتصادی به وجود آمده در منطقه عبور کند.
ترکمنستان نسبت به سایر کشورهای تازه استقلال یافته کمتر با مشکل اقتصادی مواجه شد، این موضوع قدرت سیاسی حکومت عشق آباد را افزایش می‌داد، اما این قدرت سیاسی تنها در سطح حکومت و و نخبگان باقی ماند.
ترکمنستان به واسطه درآمدهای به دست آمده از منابع انرژی وابستگی کمتری نسبت به ساختار اقتصادی قبلی و کشورهایی مانند روسیه داشتند که در نتیجه انتقال پول ملی از روبل به "منات" تقریباً به آسانی صورت گرفت، در حالی که کشورهایی مانند تاجیکستان سال‌ها به روبل روسیه وابسته بودند.
بیشتر کشورهای آسیای مرکزی در ابتدای استقلال خود روند دولت سازی و ملت سازی را دنبال کردند که در برخی کشورها با چالش روبرو بود، در حالی که ترکمنستان با وجود اقتدارگرایی گسترده دولتی و شکاف زیاد میان جامعه و حکومت، فرایند ملت سازی و به دنبال آن ایجاد دولتی مقتدر، دردسری جدی برای حکومت تازه استقلال یافته تلقی نمی‌شد.
اکنون ترکمنستان کشوری با اقتصاد مبتنی کشاورزی است که مردم آن نیز در فقر اقتصادی گسترده‌ای به سر می‌برند، این در حالی است که دولت عشق آباد به واسطه فروش منابع نفت و گاز درآمد زیادی دارد و در واقع دولتی ثروتمند است.
به همین دلیل، بر اساس گزارش مؤسسه مدیریت منابع طبیعی "NRGI"، کشور ترکمنستان رتبه 88 را از میان 89 کشور در شاخص‌های مدیریت منابع را دارد. طبق آمار این مؤسسه ترکمنستان در تمام زمینه‌های مدیریت منابع ضعیف است.
این مؤسسه در مجموع 89 کشور را انتخاب کرده و 150 پژوهشگر با توجه به حدود 10 هزار سند به 149 پرسش پایه‌ای پاسخ دادند. در نتیجه امتیاز کشور ترکمنستان 11 از 100 امتیاز شده است و در جمع 10 کشور با وضعیت "بسیار بد" قرار گرفت.
زیر مجموعه‌های در نظر گرفته شده برای تعیین امتیازات این مؤسسه نشان می‌دهد که کشور ترکمنستان در رابطه با محیط زیست، حقوق سیاسی، ارائه اطلاعات شفاف، تقسیم درآمد، کنترل فساد، کیفیت مقرراتی و نفوذ قانون برای همه اقشار بسیار ضعیف عمل کرده است.
*ضعف در توزیع درآمد ترکمنستان از دریچه جامعه شناسی سیاسی
بیشتر مردم ترکمنستان مسلمان و سنی مذهب اند، در فرهنگ این کشور رویکردهای خاصی وجود دارد که برگرفته از قومیت ترکمنی است که وحدت ویژه‌ای را به آنها می‌دهد، اما آنچه در این بخش مورد توجه است، ارتباط مردم با سیاست و حکومت می‌باشد.
اگرچه در قانون ترکمنستان روند آزادی عقیده، بیان و تظاهرات پیش بینی شده است، اما رویکرد سیاسی مردم این کشور در سطحی نیست که بتواند بنیان‌های اصلی تعیین سرنوشت سیاسی را پی‌ریزی کند. در این کشور مردم باید از اقتدار سیاسی حاکم تبعیت کنند و به مردم به عنوان منبع اقتدار نگریسته نمی‌شود.
مردم برای تعیین رئیس جمهور در انتخابات شرکت می‌کنند، اما فرایند رقابت‌ها، توانایی رقیبان، نتایج اعلام شده و به طور کلی وضعیت انتخابات طبیعی نیست و وجود "منابع هدایت نتایج" کاملاً مشهود است.
ترکمن قومیت یک دست جامعه را تشکیل نمی‌دهد و مانند سایر کشورهای این منطقه، بخش قابل توجهی از ملیت ترکمنستان قومیت‌های غیرترکمنی است، بنابراین این مورد سازگاری حاکم و ملت با تکیه بر قومیت مشترک را دشوار می‌کند.
دولت عشق آباد شیوه سنتی حکومت همانند کویت را برگزیده است، اما به صورت کامل قابل قیاس با آن نیست، چراکه وضعیت جامعه شناسی سیاسی این دو کشور متفاوت می‌باشد. ترکمنستان به یک جامعه سیاسی" بسته سنتی" شبیه است که در مقابل جامعه سیاسی تکثرگرا قرار می‌گیرد.
در این نوع جوامع، جامعه مدنی، نهادها و مؤسسات آن هنوز تکامل نیافته است، حتی تصور وجود حوزه‌های خصوصی به عنوان عرصه حقوق فردی و گروهی مجزا از قدرت عمومی دشوار است.
اساساً بحران سلطه در این کشورها وجود ندارد، چون هنوز گروهی شکل نگرفته که بخواهد موجودیت حکومت حاضر را به خطر بیندازد یا آنکه حکومت به سرکوب این گروه اقدام کند. در نتیجه منابع در دست گروهی مشخص از حکومت می‌ماند.
استقلال مالی دولت از ملت در ترکمنستان این حکومت را در تصمیمات کاملاً مستقل از جامعه کرده است. وضعیت شخص اول حکومت بر مبنای کیش شخصیت است تا صلاحیت. مثلاً صفر مراد نیازوف از این مورد برای تثبیت هرچه بیشتر حکومت خود استفاده که در ظاهر، هنوز حمایت مردم از حکومت بر اساس همین فرایند ادامه دارد.
در نهایت، در توصیف وضع توزیع درآمد در ترکمنستان باید گفت، مردمی که به مشاغل روستایی می‌پردازند و در فقر شدیدی به سر می‌برند، اما در کشوری مملو از ذخایر طبیعی زندگی می‌کنند.
مردمی با لباس‌های کهنه و شیوه زندگی ابتدایی که از کنار مجسمه‌های طلایی صفرمراد نیازوف با میدان‌های پر زرق و برق می‌گذرند، اما از شرایط ساختن جامعه‌ای با وضعیت اقتصادی خوب اطلاعی ندارند. رسانه‌ها و کسب اطلاع از واقعیت‌های جهان و زندگی امروز بشر کمی برای آنها نا آشناست.
نتیجه آن است که کشوری مانند ترکمنستان با در اختیار داشتن منابع انرژی فراوان و مردمی فقیر، یکی از بدترین کشورها در مدیریت منابع و توزیع ثروت است که تحقق این شاخص‌ها نیاز به آگاهی و توسعه سایر شاخص‌های انسانی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی در این کشور دارد.
گزارش از میکائیل مدیرروستا
انتهای پیام/
