تغییر نحوه استفاده اتحادیه اروپا از اوکراین علیه روسیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، اتحادیه اروپا در 11 ژوئیه سال جاری با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که توافقنامه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با اوکراین توسط اعضای این سازمان به تصویب نهایی رسید.

این بیانیه یک روز پس از سفر ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو به اوکراین اعلام شد. گفته می‌شود که هلند با برگزاری رفراندوم در کشور خود نظر مخالف مردم را نسبت به این توافقنامه دریافت کرد، اما اجباری در پذیرفتن نتایج همه پرسی توسط دولت هلند نبود و فرایند تصویب توافقنامه مذکور ادامه یافت.

در اردیبهشت ماه سال 94 (مه، 2015) بود که آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان اعلام کرد: "در حال حاضر اوکراین نمی‌تواند عضو اتحادیه اروپا شود"، وی مسئله لغو ویزا برای اتباع این کشور را رد کرد و گفت: "اوکراین باید به ارزش‌های اروپایی نزدیک شده و خود را با استانداردهای اتحادیه اروپا تطبیق دهد".

این جمله زمانی گفته شده که هنوز مدت زیادی از بحران اوکراین در سال 2014 میلادی نگذشته بود، این بار آلمان و سایر کشورهای مطرح اروپایی مانند فرانسه و ایتالیا نه اینکه بخواهند از رویکرد مقابله با روسیه دست بکشند، بلکه روند تقابلی خود را در قالب سیاست نرم دنبال می‌کنند.

در ژوئن سال 2017 یعنی در ماه گذشته اعلام شد که اتباع اوکراینی می‌توانند بدون روادید به اتحادیه اروپا سفر کنند. درباره شرایط آن مانند استثنا بودن انگلیس و ایرلند از این حوزه و بازه زمانی 90 روزه آن بحث‌های زیادی شده، اما آنچه اهمیت دارد عدم اجازه کار در این حوزه به اتباع اوکراین است.

به هر حال بعد از شکوه‌های پترو پوروشنکو، رئیس جمهور اوکراین در اوایل سال جاری، لغو روادید امید تازه‌ای را در میان افراد دولتی و مردم طرفدار رویکرد غرب گرای این کشور ایجاد کرد. این خوشحالی بدون آنکه از زبان مقامات یا مردم شنیده شود از چهره پر از شعف پروشنکو هنگام دیدار مرزی با رئیس جمهور اسلواکی و شادی طرفداران غرب گرایی اوکراین دیده می‌شد.

اما واقعاً تا چه حدودی می‌تواند این وضعیت ادامه داشته باشد؟ بر اساس گزارش‌ها حمایت از اوکراین در چارچوب "سیاست همسایگی اتحادیه اروپا" انجام می‌شود. هدف اصلی در این رویکرد ایجاد ثبات در مرزهای اتحادیه از طریق اروپایی ساختن کشورهای همسایه اتحادیه اروپا، "بدون اینکه به عضویت اتحادیه در آیند" می‌باشد.

کشور اوکراین در حال حاضر با موجی از جویندگان کار مواجه است که برای رفع آن با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی نیاز به دسترسی واحد به بازار دارد، اما ظرفیت تامین آن در داخل فراهم نیست و بر اساس شرایط لغو روادید هم حق کار به اتباع اوکراینی داده نشده است.

طرح مباحثی نظیر منوط کردن حمایت از اوکراین به وجود حکومت خوب هم شبیه بهانه‌ای بوده و هست که در آن مواردی نظیر حقوق بشر، مبارزه با فساد اداری و مدیریت مرزی نهفته است. در واقع حکومت خوب از نظر اروپا حکومت مؤثر است که در آن توجه زیادی به امنیت همه اوکراینی‌ها یا گسترش نهادهای حقوق بشری نشده است. اتحادیه اروپا حکومتی را می‌خواهد که وظیفه همسایه خوب و امن را دنبال کند و تهدیدی علیه بروکسل محسوب نشود.

علاوه بر آن اتحادیه اروپا مانند آمریکا، اوکراین را  ابزاری در بازی مقابله با روسیه در نظر می‌گیرد، در صورتی که واقعیت‌های بالقوه برای پیشرفت این کشور را انکار می‌کند، به عبارتی دیگر مسئله پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا با مانع و البته هزینه بزرگی روبروست و بروکسل هم می‌داند که اجرای سیاست تقابلی با روسیه در هر صورت به ضرر اوکراین است، افزون بر آن تحمل هزینه‌های آن برای بروکسل دشوار می‌باشد، اما این اتحادیه به واقعیت وجود مانع بزرگ و زیان‌های شدید آن برای اوکراین توجه اساسی ندارد و جهت کم کردن هزینه‌های خود از اوکراین استفاده می‌کند.

تولیدات اوکراین که صادرات 85 درصدی آنها مقصدی جز روسیه نداشته است، یا اینکه تامین نیاز نفتی حدود 65 درصدی این کشور از روسیه را شاید به سختی بتوان جایگزینی برای آن پیدا کرد، آن هم در حوزه اتحادیه اروپا که همه آنها کالاهای مشابه اوکراین با کیفیت بسیار بهتر و بالاتر را تولید می‌کنند و خود به دنبال بازار می‌گردند.

به گزارش خبرگزاری روسی "راشا تودی" (RUSSIA TODAY)، روسیه از توافقنامه تجاری و اقتصادی اتحادیه اروپا و اوکراین انتقاد کرده و آن را ناقض قوانین سازمان تجارت جهانی دانسته است. مسکو بر این نظر است که توافقنامه مذکور ناقض توافقنامه‌های امضا شده میان دولت اوکراین و کشورهای مستقل مشترک‌المنافع است.

درست است که اوکراین تلاش کرده تا وارد قراردادهای چند جانبه با کشورهای حوزه مستقل مشترک المنافع نشود و به دلیل تسریع فرایند پیوستن به اتحادیه اروپا از شرکت در همکاری‌های جمعی سیاسی و نظامی حوزه مشترک‌المنافع دوری کرده است، اما این کشور قراردادهایی با بلاروس، ارمنستان، گرجستان، مولداوی و ازبکستان به صورت دو جانبه بسته است.

البته این نوع واکنش‌های روسیه بیش از آنکه مبنای اقتصادی تام داشته باشد، بر اساس اهمیت نظامی و امنیتی اوکراین می‌باشد. مسکو تلاش می‌کند تا مانع پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا شود و از سیاست‌های بازی تقابلی بروکسل و واشنگتن جلوگیری کند.

بسیاری از پژوهشگران، اوکراین را عمق استراتژیک روسیه می‌دانند، این اهمیت ابتدا به هراس تاریخی روس‌ها بر می‌گردد و همین عامل بخشی قابل توجهی از رویکرد ژئوپلیتیک مسکو را شکل می‌دهد. گفته می‌شود که روس‌ها هیچگاه خاطره تلخ حملات ناپلئون و هیتلر از دروازه غربی کشور را فراموش نمی‌کنند.

اینکه روسیه بخواهد به دلیل ایجاد دیوار دفاعی یا منطقه‌ای حائل میان خود و انگلوساکسون‌ها، اقدامات تهاجمی خود را در قالب فعالیت‌های تدافعی پوشش دهد تا حد زیادی به این رویکرد یا نگرانی روس‌‌ها، حتی وضعیت روان شناختی آنها از این نگرانی‌ها مربوط می‌شود.

افزون بر آن، بزرگترین اقلیت روس‌تبار خارج از روسیه در اوکراین زندگی می‌کند که حدود 22 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. حتی یک نگاه تاریخی و اسطوره‌ای به این کشور یا دریای سیاه دارند.

در مجموع، امتیازهایی که امروز اتحادیه اروپا به اوکراین می‌دهد تنها بر مبنای حمایت از اوکراین نیست. اینکه گفته شود اوکراین خود را به استانداردهای لازم اروپایی رسانده و اینها هدیه بروکسل است، جهت دلخوشی دادن بی اساس به دولت کی‌یف می‌باشد، وگرنه این کشور هنوز هم به آن استانداردهای لازم نرسیده است.

مسئله کریمه و الحاق آن توسط روسیه به سرزمین‌های خود، ضربه محکمی را بر اتحادیه اروپا وارد کرد که گذر از آن برای مقامات اروپایی بسیار دشوار است. تحریم‌های اتحادیه اروپا، مقابله نرم، نفوذ در مناطق راهبردی روسیه و بسیاری دیگر از سیاست‌های بروکسل نتوانسته است انتظارات اروپایی‌ها را بر آورده کند، حتی این مسئله بعد از دیدار رؤسای جمهور روسیه و آمریکا نیز شدت پیدا می‌کند.

از این رو، پروژه جذب حداکثری اوکراین به ساختارهای اروپایی و وابسته کردن آن می‌تواند یک اهرم دیپلماسی مطلوب برای اتحادیه اروپا جهت افزایش قدرت چانه زنی در برابر روسیه یا حتی پیشرفت روند بازی با نظر بروکسل باشد.

مسکو هم به این قضیه واقف است، روس‌ها چه در دکترین سیاست خارجی خود جهت داشتن دیپلماسی قدرتمند و چه در رویکردهای اقتصادی، امنیتی و نظامی نمی‌توانند اهمیت اوکراین را فراموش کنند، بنابراین بیشترین مانع تراشی را جهت پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا یا به طور کلی ساختارهای غربی دارند و خواهند داشت.

انتهای پیام/