سرنگونی جنگنده سوری و امکان بحران جدید در روابط روسیه و آمریکا

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «کامرسانت»، چاپ مسکو در تحلیلی نوشته است: در جریان مناقشه نظامی در سوریه حادثه‌ای رخ داده که می تواند روابط دچار مشکل روسیه و آمریکا را دشوارتر از قبل کند: ائتلاف بین المللی به اصطلاح ضدتروریستی به سرکردگی آمریکا یک جنگنده سوخوی-22 ارتش سوریه را سرنگون کرد.

مقامات دمشق این اقدام را «نقض آشکار حاکمیت سوریه» نامیدند. وزارت دفاع روسیه نیز به نوبه خویش از توقف همکاریها با آمریکا در چارچوب تفاهمنامه دوجانبه تامین امنیت پروازها در آسمان سوریه خبر داد.

سرنگونی جنگنده سوری، دومین حمله مستقیم آمریکا به ارتش سوریه بعد از حمله موشکی به پایگاه «الشعیرات» است که بعد از تغییر دولت در ایالات متحده رخ داده است. ضمن اینکه ائتلاف آمریکایی یکبارهم به نیروهای متحد دولت سوریه در منطقه «التنف» حمله کرده است.

دام آمریکایی-کرد برای نیروهای دولتی سوریه

فرماندهی نظامی ائتلاف ضد داعش آمریکایی مدعی شده است که هواپیمای ارتش سوریه گویا منطقه نزدیک مقر مخالفان، یعنی «نیروهای دموکراتیک سوریه» را بمباران کرده بود. این حادثه روز یکشنبه، 18 ژوئن، حدود ساعت 19 به وقت محلی در 40 کیلومتری جنوب شهر رقه رخ داد. جنگنده سوخوی-22 سوریه توسط یک جنگنده بمب افکن اف-18 آمریکایی و با شلیک موشک هوا به هوا سرنگون شد، البته خوشبختانه خلبان هواپیمای سوری توانست بیرون بپرد. روز دوشنبه خبر داده شد که وی پیدا شده و به نیروهای دولتی سوریه تحویل داده شده است.

در ستاد فرماندهی نیروهای ائتلاف آمریکایی ادعا شده که اقدام هواپیمای آمریکایی، «کاملا قانونی و تدافعی» بوده و ائتلاف مجبور بوده به حمله نظامیان رژیم سوریه به نیروهای متحد خویش واکنش نشان دهد. 

حادثه حمله به جنگنده سوری در بسیاری از موارد اوضاع نظامی-راهبردی در استان رقه را تغییر خواهد داد. نیروهای دولتی سوریه هرچقدر به سمت مناطق جنوبی و یه سمت شهر رقه (پایتخت داعش در سوریه)، پیشروی کنند، امکان درگیری آنها با شبه نظامیان کرد یا با نظامیان آمریکایی که حضور نظامی خود در خاک سوریه را افزایش داده و از نیروهای دموکراتیک سوریه حمایت می کنند، افزایش پیدا خواهد یافت. 

در عین حال به عقیده کارشناسان نظامی، گروه تروریستی داعش عمدا از مقابله با دشمن خود خودداری کرده و بدون درگیری مناطق اشغالی خود را تسلیم ارتش سوریه می کند تا آنها را در «دام نیروهای آمریکایی-کرد» بیاندازد. بعید نیست که نیروی هوایی سوریه واقعا هم مواضع داعش را بمباران کرده باشد، همانطور که دمشق گفته است، ولی به اشتباه نیروهای کرد نیز هدف این حمله قرار گرفته اند.

مسکو اقدام آمریکا را نقض حاکمیت سوریه می‌داند

مقامات مسکو بطور بی سابقه‌ای به حادثه سرنگونی هواپیمای سوری توسط آمریکا واکنش شدیدالحن نشان دادند. وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که از تاریخ 19 ژوئن توافقات با طرف آمریکایی در چارچوب تفاهمنامه دوجانبه مربوط به ممانعت از حوادث هوایی و تامین امنیت پرواز در جریان عملیات در آسمان سوریه را متوقف کرده است. در بیانیه وزارت دفاع روسیه تاکید شده است: «سرنگونی هواپیمای نیروی هوایی سوریه توسط جنگنده آمریکایی در آسمان کشور سوریه، نقض آشکار حاکمیت این کشور محسوب می شود.» مقامات نظامی روسیه معتقدند که اقدامات مکرر نیروی هوایی آمریکا علیه نیروهای دولتی و قانونی سوریه که تحت لوای مبارزه با تروریسم انجام می شود، نقض شدید ضوابط بین الملل بوده و عملا یک تجاوز نظامی محسوب می شود.

در وزارت دفاع روسیه علت توقف همکاری با آمریکا در زمینه تامین امنیت هوایی در آسمان سوریه را اینگونه توضیح داده اند که در زمان حمله جنگنده آمریکایی به هواپیمای نیروی هوایی سوریه، هواپیماهای نیروی هوایی روسیه نیز در آسمان سوریه در حال پرواز بودند، ولی نیروهای ائتلاف آمریایی از کانال موجود ارتباطی برای مطلع کردن و هشدار به فرماندهی نیروهای نظامی روسیه، واقع در پایگاه هوایی حمیمیم استفاده نکردند.

این در حالی است که فرماندهی نیروهای ائتلاف آمریکایی در سوریه مدعی شده که در تاریخ 18 ژوئن بارها از طریق کانال ویژه ارتباطی با نظامیان روس تماس گرفته شده که به عقیده آنها، «این اقدام تاثیر خود را ثابت کرده» است.

هشدارهای خطرناک روس‌ها به آمریکا و تعیین خط قرمز 

وزارت دفاع روسیه از طرف آمریکایی خواسته تا «تحقیقات دقیقی با ارائه نتیجه گیری مقتضی انجام داده و اقدامات لازم در این خصوص را انجام دهد» و در عین حال هشدار داده است: «در مناطقی که نیروی هوایی روسیه در حال انجام وظایف نظامی خود در آسمان سوریه است، هر نوع هدف هوایی، از جمله هواپیماها و پهپادهای نیروهای ائتلاف بین المللی که در کرانه باختری رود فرات دیده شوند، از سوی سامانه های دفاع ضدهوایی روسیه بعنوان هدف در نظر گرفته خواهند شد.» یعنی به بیان دیگر مسکو «خط قرمزی» مشخص کرده که نیروی هوایی آمریکا و متحدانش در ائتلاف بین المللی نباید از آن عبور کنند.  

"ولادیمیر سوتنیکوف" کارشناس ارشد موسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه در گفتگو با خبرنگار «کامرسانت» گفته است: «مهمترین خطر اوضاع کنونی در سوریه آن است که می تواند به مناقشه و حتی درگیری نظامی جدی بین روسیه و آمریکا تبدیل شود.»

وی افزوده است: «متاسفانه هر چه می گذرد، به چنین سناریویی نزدیکتر می شویم. نابودی جنگنده سوری توسط آمریکا با واکنش شدید مقامات مسکو مواجه شد. برخی سیاستمداران و نظامیان روس حتی از اقدام تلافی جویانه علیه نیروی هوایی آمریکا صحبت و به وجود سامانه دفاع ضد هوایی اس-300 و اس-400 روسیه در خاک سوریه اشاره کرده اند. چنین اظهاراتی می تواند بسیار خطرناک باشد. البته مسلما کرملین، وزارت امور خارجه و حتی وزارت دفاع روسیه مایل به چنین اقدامی نیستند. در واقع لازم است تا عواقب منفی این حادثه را کنترل نمود، نه آنکه آنها را افزایش داده و تشدید نمود.» 

اکنون امکان بروز هر حادثه‌ای دور از ذهن نیست

با وجود تلاش طرف آمریکایی برای توجیه اقدام خویش در سرنگونی جنگنده سوخوی -22 ارتش سوریه و کاهش عواقب این حادثه، کارشناسان امکان تشدید وخامت اوضاع در سوریه در پی این اقدام را بعید نمی دانند.

"گردون هان" کارشناس مستقل آمریکایی در زمینه مسائل خاورمیانه معتقد است: «هشدار وزارت دفاع روسیه به آمریکا و متحدانش در مورد هدف هوایی تلقی شدن وجود هر نوع دستگاه پرنده در کرانه باختری رود فرات، به منزله آن است که نیروی هوایی روسیه از این به بعد از هواپیماهای ارتش سوریه محافظت خواهد کرد و این مسئله خطر درگیری نظامی احتمالی بین روسیه و آمریکا در آسمان سوریه را بسیار جدی خواهد کرد.»

البته "آندری پایوسف" سرهنگ بازنشسته و کارشناس نظامی روس یادآور شده است: «خارج شدن روسیه از تفاهمنامه امنیت پرواز در آسمان سوریه به منزله آن خواهد بود که اکنون دیگر همه طرفین کاملا با احتیاط عمل خواهند نمود و احتمالا این وظیفه به همه نیروها گوشزد خواهد شد که هیچ شئی پرنده ای مورد هدف هوایی قرار نگیرد.»

این مقام سابق نظامی یادآور شد که جنگنده-بمب افکن سوخوی-22 که نمونه صادراتی جنگنده سوخوی-17 ساخت دهه 60 شوروی است، وظایف محدود و اهداف سبک زمینی را اجرا می کند و به همین دلیل هیچ تهدیدی از لحاظ نظامی برای دستگاههای پرنده نیروهای ائتلاف در آسمان سوریه بشمار نمی رفته است.

خبرگزاری «رویترز» نوشته است که حادثه سرنگونی جنگنده سوخو، نخستین حادثه نابودی هواپیماهای ارتش سوریه توسط آمریکا از زمان آغاز مناقشه در این کشور در سال 2011 به اینطرف بوده است.  

"میخائیل رمیزوف" رئیس موسسه راهکار ملی روسیه توضیح داده است: «احساس می شود که دولت جدید آمریکا اجازه حمله به نیروهای نظامی دولت سوریه و متحدان آن از زمین و هوا را در صورت ضرورت به فرماندهی نیروهای نظامی این کشور در سوریه داده است، در صورتیکه دولت سابق آمریکا بشدت از سوق یافتن اوضاع به چنین سمتی پرهیز می کرد.»

به عقیده وی، البته ظاهرا مقامات مسکو فعلا قصد ندارند پاسخ قاطعی به این حادثه بدهند و خود را در منطقه خاورمیانه با آمریکا درگیر کنند. در واقع طرف روسی به دادن هشدارهای لازم در این زمینه بسنده خواهد کرد.

انتهای پیام/