تداوم چند دهه حکمرانی بد، عامل افراط‌گرایی در خاورمیانه است
ناکامی در اعمال حکمرانی خوب، طی چندین دهه در منطقه خاورمیانه و وجود دولت‌های فاسد و ناکارآمد به بحران‌های زیادی از جمله افراط‌گرایی انجامیده است.
«دیوید شَنزِر»1 استاد و مدیر مرکز مطالعات تروریسم و امنیت داخلی در دانشگاه دوک آمریکا در گفتگو با خبرنگار بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، تداوم حکمرانی بد، فقدان دموکراسی و عدالت و وجود فساد و ناکارآمدی را از علل اصلی شکل‌گیری بحران‌های متعدد از جمله افراط‌گرایی در خاورمیانه می‌داند. متن این گفتگو در ادامه آورده شده است:
تسنیم: ریشه‌ها و علل این حمله تروریستی چه چیزی می‌تواند باشد؟ آیا عوامل خارجی در این ماجرا نقش‌آفرینی داشته‌اند؟
شَنزِر: ما منتظر هستیم تا اطلاعات بیشتری به دست آید، طبق آنچه که گفته می‌شود فرد مهاجم بمب‌گذار، به لیبی سفر کرده بود، جایی که خانواده وی آنجا را پیشتر ترک کرده و به انگلیس آمده بودند، به خاطر اینکه مخالف رژیم قذافی بودند، و جالب اینجاست که انگلیس و آمریکا در سرنگون کردن قذافی مشارکت داشته‌اند و احتمال می‌رود که وی طی سفر به لیبی و احتمالا به سوریه با عناصر تندرویی که با داعش یا گروه‌های دیگر مرتبط بودند، ارتباط برقرار کرده است. و به نظر می‌رسد که این منبع رادیکالیزه‌شدن وی بوده است.
تسنیم: طی سال‌های اخیر مشاهده می‌کنیم که این اقدامات تروریستی و کشتن غیرنظامیان بی‌گناه نه تنها در خاورمیانه بلکه در کشورهای دیگر از جمله جوامع غربی نیز رخ می‌دهد، در این شرایط، راه‌حل این مشکل و بحران را در چه می‌دانید؟ برخی اوقات به مبارزه عملی با تروریسم به عنوان راه‌حلی میان‌مدت اشاره می‌شود، اما در یک افق بلند‌مدت چه کاری بایستی انجام داد؟
شَنزِر: این نوع از تروریسم به شیوه‌های مختلف و در مکان‌های مختلف ظاهر می‌شود. من بر این باور هستم که در خاورمیانه این سازمان‌ها به عنوان یک بازگیر غیردولتی، بخشی اساسی از یک جنبش سیاسی است که اعتبار نهادِ دولت-ملت و رژیم‌های مستقر را در سرتاسر خاورمیانه به چالش می‌کشد و یک نسخه کاملا متفاوت از نوع حکمرانی را دارد. به دنبال یک نوع حکمرانی دیگر است. و فکر می‌کنم که این دولت‌ها و کشورها باید به صورت مستقیم با این سازمان‌ها مقابله کنند. اما به منظور جلوگیری از فعالیت و رشد آن‌ها، باید به نارضایتی‌هایی که زمینه رشد این جنبش‌های اعتراضی و براندازنه هستند، رسیدگی شود، مواردی همچون مسائل امنیتی، توسعه اقتصادی، انصاف و عدالت که باید از سوی دولت‌ها مورد رسیدگی قرار بگیرند. واقعیت این است که در این منطقه برای چندین دهه، توسعه و استقرار یک حکمرانی کارآمدتر و دموکراتیک‌تر با ناکامی مواجه شده و در مقابل با استبداد و فساد مواجه بوده است. من فکر می‌کنم تا زمانی که اصلاحات بیشتری نداشته باشیم، شاهد این جنبش‌های مخالف‌آمیر و تداوم تروریسم خواهیم بود.
اما در غرب، یک پدیده متفاوت وجود دارد، زیرا اقدامات تروریستی رخ داده، بخشی از یک جنبش سیاسی سازماندهی‌شده نیستند، بلکه افرادی منفردی هستند که براساس ایده‌های خود دست به حمله می‌زنند و به خاطر یک یا چند دلیل تصمیم می‌گیرند تا دست به اقدامات فردی تروریستی بزنند. گاهی اوقات این اقدامات با کمک گروه‌ها یا سازمان‌های خارجی بوده و در برخی موارد خیر. برای مثال بمبگذاری در ماراتن شهر بوستون هیچ نشانه‌ای از ارتباط یا کمک از سوی یک گروه خارجی وجود ندارد. اما درباره منچستر هنوز مشخص نیست که آیا کسی وجود داشته است که به عامل حمله برای ساخت بمب و طرح‌ریزی این حمله کمک کرده است یا خیر. در چنین مواردی مجال بیشتری برای بررسی عوامل فردی وجود دارد، اینکه چرا افراد ساکن در غرب، منزوی شده، اینکه چرا احساس می‌کنند که باید به عضویت گروهی بزرگتر از خودشان در بیایند، اینکه چرا از جامعه خود بیگانه شده‌اند. در این شرایط، برای جلوگیری از این موارد باید به احساس بیگانگی پرداخته شده و آن را حل کرد، اعتمادسازی کرد و سازوکاری در درون جوامع برای تشخیص این افراد و زیر نظر گرفتن آن‌ها از سوی نهادهای انتظامی و اطلاعاتی ایجاد کرد، و یا با به دنبال اعمال درمان‌هایی برای غیررادیکالیزه کردن آن‌ها تا حد ممکن باشیم.
تسنیم: گاهی اوقات گفته می‌شود که این اعمال تروریستی به مثابه ابراز خشم علیه یک سیاست، یا جستجوی هویت یا به خاطر پیروی از یک ایدئولوژی است، به نظر شما ریشه این اقدامات در چه چیزی است؟
شَنزِر: فکر می‌کنم که گاهی اوقات نمی‌توان جواب قطعی برای این پرسش پیدا کرد. گاهی اوقات تنها می‌توان حدس زد. خاصه که در بسیاری از موارد افراد مهاجم کشته می‌شوند و به همین خاطر در برخی موارد چیزی به دست نمی‌آید و به گمانه‌زنی روی می‌آوریم. اما نکات شما درست هستند که عوامل مختلفی در تبیین چرایی رادیکالیزه شدن افراد وجود دارد، که شامل اعتراض‌ها و نارضایتی‌های خیلی شخصی و منفرد نسبت به یک سیاست یا یک موضوع، هویت‌یابی و بیگانگی و یا به علل سیاسی و یا ترکیبی از آن‌ها باشد. در حال حاضر هرگونه قضاوت درباره ماجرای منچستر زودهنگام است.
تسنیم: برای مقابله با افراط‌گرایی چه کاری می‌توان انجام داد؟
شَنزِر: من کاملا موافق این موضوع هستم که دولت‌های منطقه از جمله ایران و عربستان، باید فعالیت بیشتری برای جلوگیری از صدور ایده‌های رادیکال انجام دهند. و ایالات متحده باید مراقب افزایش تنش‌های فرقه‌ای باشد، تنش‌هایی که موجب رشد افکار افراطی می‌شوند.
تسنیم:درباره پدیده افراطی‌گرایی که در حال بروز و ظهور در بسیاری از کشورهای جهان است چه نظری دارید؟
شَنزِر: در واقع امر، ناکامی در ایجاد یک حکمرانی خوب ریشه بنیادین افراط‌گرایی است. حکمرانی که نمایندگی مردم را داشته و به صورت کارا و بدون فساد بر مردم حکمرانی کند، به نظر من مشکل در اینجا است و ناکامی در حکمرانی خوب طی چندین دهه در منطقه خاورمیانه به بحران‌های زیادی که هم‌اکنون با آن مواجه هستند انجامیده است، از جمله افراط‌گرایی. بهبود و ایجاد یک حکمرانی دموکراتیک‌تر، با انصاف‌تر و کارآمدتر در کشورهای منطقه می‌تواند توان ما را برای رسیدگی و حل مشکل افراطی‌گرایی بهبود بخشد.
تسنیم: آیا می‌توان مشابهت‌هایی را بین حمله منچستر با حملات تروریستی پیشین در اروپا مشاهده کرد؟
شَنزِر: من فکر می‌کنم که الان در مراحل اولیه تحقیقات هستیم و به اندازه کافی درباره ارتباط فرد مهاجم و سازمان‌های اطلاعی نداریم. به نظر من اظهار نظر در این موضوع زودهنگام است.
=============
پانویس:
1. David H. Schanzer, Associate Professor of the Practice in the Sanford School of Public Policy & Director of the Triangle Center on Terrorism and Homeland Security at Duke University.
انتهای پیام/
