جنگ عربستان و امارات علیه قطر/ بسته‌شدن صفحه آشتی و بازشدن دفتر دشمنی بی‌سابقه
اختلاف شدید عربستان و امارات با قطر بر سر اظهارات منسوب به امیر قطر در حالی است که تنش دو طرف به‌سمتی پیش می‌رود که چه‌بسا با اختلافات سابق متفاوت بوده، صفحه آشتی را بسته و در دشمنی بی سابقه را باز کند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه الاخبار، اختلاف شدید عربستان و امارات متحده عربی با قطر بر سر اظهارات منسوب به امیر قطر و مضمون آن از جمله انتقاد از دشمنی با ایران به‌گونه‌ای است که می‌توان گفت چه‌بسا این اختلافات به‌سمت نقطه‌ای بی‌بازگشت در حرکت است.
تنش بی‌سابقه در تاریخ روابط عربی ــ قطری
تاریخ روز 24 می 2017 (چهارشنبه، سوم خرداد) را به‌عنوان روزی جدید در روند کشمکش‌های عرب‌های خلیج فارس ثبت خواهد کرد. دو سال و نیم پس از آشتی اجباری و با اکراه قطر در چارچوب «آشتی خلیجی» که در پی بحران فراخواندن سفیران در مارس 2014 رخ داد، چهارشنبه روابط قطر با متحدان عرب به‌سمت تنش بی‌سابقه‌ای حرکت کرد که تا این لحظه موضع عربستان سعودی به‌مثابه هشداری به این است که چه‌بسا این تنش به‌سمت نقطه‌ای بی‌بازگشت پیش خواهد رفت.
تهدید قطر و تلاش برای جدایی از آن
این موضوع که تا این لحظه به‌مثابه «جنگ باز» و لجبازی و کله‌شقی برای گشودن پرونده‌های گذشته است، این بار بر سر اظهارات منسوب به تمیم بن حمد امیر قطر آغاز شده است تا دوحه به‌عنوان خاری در پهلوی عرب، از آن جدا و تهدید شود که بهای «خیانتش» را خواهد پرداخت.
در شدیدترین کشمکش‌های قطری ــ خلیجی همواره روند امور به این شکل بوده است که پیش از اینکه پرونده‌های مورد اختلاف حل و فصل شود، زیر شن‌های متحرک مدفون می‌شد.
تلاش عربستان برای اجماع عربی ــ اسلامی چه می‌شود؟
این بار نیز کشمکش کنونی از سفر ترامپ به عربستان که روزنامه‌های هوادار قطر از آن تحت عنوان «جشنواره» یاد کردند، جدا نیست، در نتیجه باید پرسید؛ آیا زورآزمایی تازه عربستان و امارات با قطر شکافی را بین عرب‌ها ایجاد خواهد کرد آن هم در حالی که ریاض در تلاش برای تحقق اجماع عربی ــ اسلامی برای مبارزه با ایران تحت سرپرستی واشنگتن و تل‌آویو است؟
سؤال دیگر اینکه؛ آیا حمله شدید عرب‌های خلیج فارس به دوحه را می‌توان نشانه تغییرات قریب الوقوع منطقه پس از سفر ترامپ دانست؟
نارضایتی قطر و ترکیه از رهبری عربستان بر جهان عرب و اسلام
برای قطر و ترکیه که پایگاه اصلی طرح اخوانی به شمار می‌آیند، قابل هضم نیست که عربستان میزبان مرد جدید و شماره یک کاخ سفید و سران کشورهای عربی و اسلامی باشد زیرا این میزبانی به این معنی است که ریاض شایسته رهبری طرح «خلیجی ــ عربی ــ اسلامی» در منطقه است.
رویارویی قطر با عربستان در سوریه، عراق و یمن
این در حالی است که قطر تمام تلاش خود را به کار گرفت و پول زیادی هزینه کرد تا این رهبری از هم فروپاشیده شود به این ترتیب که در سوریه این کار را با حمایت از گروههای وابسته به خود انجام داد تا دشمنان خود را که هوادار عربستان بودند، تحت فشار قرار دهد و عرصه را بر آنان تنگ کند و یا در عراق سخت کوشید مشروعیت اهل سنت و رهبرانشان را سلب کند اما در یمن نقشه قطر پیچیده‌تر است زیرا به‌آرامی بر اساس اصل «عربستان را رها کن هرکاری می‌خواهد انجام دهد، رهایش کن، شکست می‌خورد» صورت گرفت، در لیبی نیز هنوز حمایت قطر از طرف‌های حامی خود در جنگ داخلی این کشور ادامه دارد و در مصر نیز جنگ قطر با نظام حاکم به حال خود باقی است.
نکته ثابت تا این لحظه ائتلاف قطر با عربستان و امارات بود هرچند قطر این ائتلاف و آشتی را به توقف حملات رسانهای علیه دوحه مشروط کرده بود.
جنگ رسانهای مقدمه‌ای برای گام‌های گسترده‌تر علیه قطر و اخوان المسلمین
آنچه اوضاع را بدتر کرد، تصمیم ترامپ در قبال اخوان المسلمین و صحبت‌های پی‌درپی در خصوص تصمیم واشنگتن به قرار دادن نام این گروه در فهرست گروههای تروریستی بود که احتمال اتخاذ گام‌های هرچه جسارت‌آمیزتر علیه آن را در مناطق فعالیت آنان به‌دنبال خواهد داشت در نتیجه سکوت و رضایت قطر به «جشنواره عربستان» برای ترامپ یعنی تیراندازی به خود؛ به این ترتیب قطر لجباز چه کرد؟
بازی قطر در استفاده از امپراتوری رسانهای
قطر سطح مشارکت خود را مانند ترکیه در نشست ریاض پایین نیاورد زیرا رجب طیب اردوغان به‌منظور بیان «برتری سلطانی» بر آنچه در عربستان جریان یافت، وزیر خارجه خود را راهی ریاض کرد اما قطر بازی همیشگی خود یا همان استفاده از امپراتوری رسانهای را در پیش گرفت تا پیام‌های سیاسی خود را ارسال کند، به‌ویژه اینکه ملک سلمان میزبان نشست ریاض به‌عمد در ادامه سخنان تند عبدالفتاح السیسی علیه ترکیه و قطر اظهار داشت: اظهارات شما را تأیید می‌کنیم و از شما حمایت خواهیم کرد.
از پیش از سفر ترامپ به عربستان تا سفر او به فلسطین اشغالی رسانه‌های مکتوب و صوتی و تصویری قطر بر یک ساز نواختند: به تمسخر گرفتن ریاض که در طول چند روز به کارگاهی استثنایی تبدیل شد تا برای استقبال از ترامپ آماده شود و اینکه این رسانه‌ها در نتایج این سفر که فراتر از اظهارات شیرین نخواهد بود به‌دیده تردید نگریستند.
اظهارات منسوب به امیر قطر بهانه به دست عربستان داد
خشم عربستان از قطر و حمله آن به سفر ترامپ به عربستان و نتایج حاصل از آن همچنان تا چهارشنبه سربه‌مهر باقی ماند تا اینکه بیانیه منسوب به امیر قطر در انتقاد از عربستان و دولت جدید آمریکا و حمایت از ایران عنوان شد تا به‌مثابه دستمایه‌ای برای حمله به قطر استفاده شود.
در این میان با وجود اینکه عبدالرحمن بن حمد آل ثانی اظهارات منسوب به امیر قطر را تکذیب کرده و سیف بن احمد آل ثانی مدیر دفتر ارتباطات دولتی صحت اظهارات منسوب به تمیم را تکذیب کرد و همچنین تأکید کرد خبرگزاری رسمی قطر (قنا) هک شده است، رسانه‌های سعودی و اماراتی به‌عمد به پوشش مستقیم اظهارات امیر قطر و واکنش به آن اقدام کردند.
در این میان دو عامل به این وضعیت کمک کرد:
اول: تکذیب اظهارات تمیم پس از یک ساعت و نیم از انتشار گسترده خبر این اظهارات صورت گرفت به‌اضافه اینکه نه از سوی دیوان امیر قطر یا وزارت خارجه بلکه از سوی یک کارمند رسانه دولتی تکذیب شد.
دوم: بخشی از اظهارات منسوب به امیر قطر مربوط به سفر ترامپ به عربستان می‌شد از جمله این اظهارات: کسی حق ندارد به‌دلیل اینکه اخوان المسلمین یک گروه تروریستی عنوان شده است، ما را به تروریسم متهم کند»، و یا اینکه «با وجود رویکردهای منفی دولت آمریکا، روابط با آن قوی و مستحکم است».
اما بخش دیگری از اظهارات فرضی و احتمالی امیر قطر اظهاراتی است که در جریان سفر ترامپ ایراد کرد از جمله اینکه «حمله ظالمانه به قطر با سفر ترامپ به منطقه همزمان شده است و هدف از آن این است که قطر را به تروریسم مرتبط کنند و تلاش‌های آن در راستای تحقق ثبات را خدشه‌دار سازند که ما عوامل آن را پیگیری خواهیم کرد».
بخش سوم اظهارات احتمالی منسوب به امیر قطر شامل خط‌مشی راهبردی معروف قطر است از جمله اینکه: «شدت مواضع در قبال ایران به‌دور از تدبیر است به‌ویژه اینکه ایران کشوری بزرگ است که در صورت همکاری با آن ضامن ثبات منطقه خواهد بود و قطر مایل است بین حماس به‌عنوان نماینده مشروع ملیت فلسطین و اسرائیل صلح عادلانه برقرار شود».
نکته جدید در اظهارات منسوب به امیر قطر، حمله به عربستان با این عنوان بود که «این کشور نسخه افراطی اسلام را که به‌دور از واقعیت روح تسامح آن است، در پیش گرفته است و زیاده‌روی در معاملات تسلیحاتی آن موجب شدت یافتن تنش در منطقه می‌شود و اینکه پایگاه العدید آمریکا در قطر به‌مثابه دژی برای حفظ قطر در برابر زیاده‌خواهی‌های برخی کشورهای همسایه است» که منظور از آن به‌طور غیرمستقیم عربستان و امارات بود.
در این میان رسانه‌های ریاض و ابوظبی از اظهارات منسوب به امیر قطر با اشتهای فراوان استقبال کردند و در فاصله سه‌شنبه و چهارشنبه میزبان کارشناسان مصری، سعودی و بحرینی بودند و مجال گسترده‌ای را برای حمله به قطر و سیاست‌های آن فراهم کردند.
اما آنچه اوضاع را بدتر کرد، خبری بود که در صفحه خبرگزاری رسمی قطر در توئیتر منتشر شد با این مضمون که دوحه سفیران ریاض، کویت، بحرین و امارات و نیز قاهره را اخراج کرده است.
به‌دنبال انتشار این خبر محمد بن عبدالرحمن آل ثانی با دستپاچگی آن را تکذیب و اظهار کرد: او اخراج سفیران را مطرح نکرده است و صحبت‌هایش از چارچوب اصلی‌اش خارج شده است حال آنکه خبرگزاری قنا اعلام کرد، صفحه توئیتر آن هک شده است و تلاش برای اصلاح آن ادامه دارد که این تناقض‌گویی نامفهوم است.
شیطنت العربیه در دعوای سعودی، اماراتی با قطر
از این فراتر العربیه از نوارهای صوتی منسوب به امیر سابق قطر کمک گرفت که حاکی از توطئه او با معمر قذافی برای سرنگونی پادشاه سعودی بود و همزمان با آن العربیه گزارشی را منتشر کرد که در آن دوحه به استفاده از امکانات خود در طول سال‌های طولانی اشاره کرده که هدف از آن این بود به بلندگوی گروههای افراطی تبدیل شود، العربیه قطر را به برهم زدن اوضاع منطقه در پی انقلاب‌های عربی متهم کرد.
در همین ارتباط روزنامه عکاظ عربستان اظهارات منسوب به امیر قطر را با این عنوان منتشر کرد: «نفرت‌انگیزی و چالش‌طلبی اراده بین المللی؛ قطر در صف شکاف ایجاد کرده و حامی دشمنان امت است».
محدودیت عربستان و امارات علیه رسانه‌های قطری
همچنین پس از اینکه هیئت ارتباطات امارات به فیلتر کردن پایگاه الجزیره قطر متوسل شد، طرف‌های دست‌اندرکار در عربستان به فیلتر کردن پایگاههای خبری قطر از جمله الجزیره، قنا، روزنامه‌های الوطن، العرب، الرایه و الشرق اقدام کردند.
رسانه‌های قطری نیز در واکنش به این اقدامات آن را «گمراهی رسانهای» از سوی رسانه‌های ریاض و ابوظبی برشمردند و از توهین به قطر صحبت کردند.
ادامه کشمکش تا کجا؟
چه اظهارات منسوب به امیر قطر واقعیت و در راستای اقدامات سیاستمداران عرب برای پی بردن به نیت‌های طرف مقابل بوده و یا ساختگی باشد، فضایی که در چند روز اخیر بین دوحه و ریاض ایجاد شده است نشان می‌دهد صفحه آشتی بسته خواهد شد تا در ادامه صفحه کشمکش گشوده شود که چه‌بسا به حد و مرز سال‌های گذشته محدود نخواهد ماند.
نکته قابل توجه اینکه هرچند عربستان صدرنشین حمله به قطر بوده است اما امارات نیز از صحنه این اختلافات و حملات دور نماند، بلکه در جنگ رسانهای علیه قطر بر عربستان پیشی گرفت زیرا ابوظبی به‌عمد پایگاه الجزیره را حتی پیش از انتشار اظهارات منسوب به امیر قطر فیلتر کرد و پس از آن نیز شبکه‌های اماراتی و پیش از همه اسکای نیوز عربی به پوشش گسترده اظهارات منسوب به امیر قطر پرداختند.
انتهای پیام/*
