صف‌بندی عربستان و متحدانش مقابل قطر/ شدت تنش با قطر تا کجا پیش خواهد رفت؟
اختلاف عربستان، امارات متحده عربی، بحرین و مصر با قطر در حالی رو به شدت است که سؤال‌های زیادی به ذهن می‌رسد از جمله اینکه؛ سناریوی تغییر دولت قطر چقدر صحت دارد؟ چه‌کسانی در این شرایط کنار قطر می‌ایستند؟
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه رأی الیوم، عبدالباری عطوان سردبیر این روزنامه با اشاره به شدت اختلاف بین قطر از یک سو و عربستان، امارات متحده عربی، بحرین و مصر از سوی دیگر نوشت: این اختلافات حاکی از ناآرامی و دسته‌بندی فراگیر در منطقه عربی به‌ویژه بین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بوده و نشان می‌دهد هم‌پیمانی‌ها و ائتلاف‌ها بین آنان چقدر سست بوده و دستخوش فراز و نشیب است.
شدت اختلاف در شورای همکاری خلیج فارس غافلگیرکننده است
اعتراف می‌کنیم این اختلاف به هیچ وجه برای ما غیرمنتظره نبود اما آنچه غافلگیرمان کرد، شدت این اختلاف و شیوه بیان آن و نیز اقدامات و گام‌هایی بود که تحت تأثیر آن انجام شد، زیرا این چهار کشور در درجه نخست عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند و دوم اینکه عضو ائتلاف عربی هستند که با انصارالله و حزب کنگره یمن مبارزه می‌کنند.
علاوه بر این، چهار کشور مزبور یا دو کشور از آنان میلیاردها دلار و هزاران تن سلاح برای شعله‌ور کردن جنگ و درگیری در سوریه، لیبی و یمن هزینه کرده‌اند و همچنان نیز این روند ادامه دارد.
زخم‌های عربی که در حال سر باز کردن است
عطوان در ادامه یادآور شد، پیش از این نیز اعضای شورای همکاری خلیج فارس به‌ویژه عربستان و قطر با اختلافات و حتی جنگ‌های سیاسی و مرزی زیادی روبه‌رو شدند، اما آنچه اکنون بین آنان جریان دارد، چه‌بسا سر زخمی را باز کند که التیام بخشیدن به آن دشوار باشد و موجب دسته‌بندی‌هایی شود که دست‌کم تا آینده‌ای نزدیک سخت بتوان به آن پایان داد.
تنش جدید روابط از کجا کلید خورد؟
انفجار این بحران هنگامی آغاز شد که شبکه العربیه عربستان و اسکای نیوز عربی امارات اظهارات خطرناکی را که منسوب به تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر بود پخش کردند که گفته می‌شد در مراسم پایان خدمت گروهی از سربازان قطری ایراد شده بود و در آن به اختلاف با ایران اعتراض کرده اظهار داشت، دشمنی با آن به‌دور از تدبیر است و همچنین قرار دادن نام حزب‌الله و حماس به‌عنوان دو جنبش مقاومت در فهرست گروههای تروریستی را محکوم کرد.
اظهارات منسوب به امیر قطر چیست؟
در اظهارات منسوب به امیر قطر، وی همچنین عربستان، امارات و بحرین را به تحریک علیه کشورش و اتهام‌زنی به آن در خصوص حمایت از تروریسم و سازمان‌های تروریستی متهم کرد و با بیان اینکه «کشورهایی که مدعی مبارزه با تروریسم هستند از نظر مذهبی متعصب‌تر هستند» به عربستان اشاره داشت.
امیر قطر از این نیز فراتر رفته و از هزینه کردن صدها میلیارد دلار برای خرید سلاح به‌جای هزینه کردن این پول‌ها برای طرح‌های رشد و توسعه انتقاد کرد و پیش‌بینی کرد از روزهای ترامپ چیزی باقی نمانده است.
تمرکز العربیه و اسکای نیوز عربی بر انتقاد شدید از قطر
در این میان العربیه و اسکای نیوز عربی این اظهارات را گرفته و میزبان بسیاری از کارشناسان مصری و سعودی شدند که دولت قطر را هدف انتقاد و حمله قرار دادند و به‌زعم خود آن را به تروریسم و میزبانی از گروههای تروریستی به‌ویژه اخوان المسلمین متهم کردند.
در این میان شبکه العربیه یک نوار صوتی از شیخ حمد بن خلیفه پدر امیر قطر پخش کرد که در آن به عربستان حمله و در یک گفت‌وگوی تلفنی با معمر قذافی سقوط آل سعود را پیش‌بینی کرده بود.
این شبکه همچنین اظهارات قدیمی علی عبدالله رئیس جمهور سابق یمن را پخش کرد با این مضمون که در آن از امیر سابق قطر درخواست کرده بود برای حملات تخریبی در خاک عربستان به او کمک کند.
واکنش الجزیره چه بود؟
در این شرایط شبکه الجزیره قطر که امپراتور رسانه‌ای قطر به شمار می‌آید، در صدد توضیح و واکنش به این حملات برنیامد و پخش عادی برنامه‌های خود را ادامه داد و همین اقدام موجب شد انتقاد و حمله به قطر برای مدتی طولانی اعتبار پیدا کند و نخستین اظهار نظر یک مسئول قطری ساعت‌ها پس از اتهام‌زنی به این کشور ایراد شد که آن هم بسیار کوتاه بود به این ترتیب که اظهار داشت، خبرگزاری قطر از سوی طرف‌هایی نامعلوم هک شده است و اظهارات منسوب به امیر قطر ساختگی و جعلی است.
اما خبر فوری شبکه العربیه مبنی بر تأکید بر اینکه شیخ محمد بن عبدالرحمن وزیر خارجه قطر از سفیران مصر، بحرین، امارات و عربستان خواسته است ظرف 24 ساعت دوحه را ترک کنند، موجب ابهام بیشتر این وضعیت شد هرچند وزیر قطری این اظهارات را تکذیب کرد.
تصمیمات عجولانه عربستان، امارات و بحرین علیه قطر
نکته قابل توجه اینکه عربستان، امارات و بحرین با فیلتر کردن پایگاه خبری الجزیره و تمام روزنامه‌های قطری در پایگاههای اینترنتی، تصمیم عجولانه گرفتند و بعید نیست در پخش تلویزیون الجزیره نیز پارازیت ایجاد کنند به‌گونه‌ای که نشان می‌دهد اظهارات مسئولان قطری مبنی بر غیرواقعی بودن اظهارات منسوب به امیر قطر و تأکید بر هک شدن خبرگزاری این کشور برای سران سعودی، اماراتی و بحرینی قانع کننده نبوده و از شدت بحران نکاسته و حملات و انتقادها را متوقف نکرده است.
بحران روابط قطر در پی نشست ریاض و موج انتقاد رسانه‌های غربی از دوحه
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت اینکه بحران روابط قطر با امارات و عربستان در پی دو رخداد مهم بروز یافته است که باید در آن تأمل کرد:
اول: سفر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به ریاض و حضور او در سه نشست سران شامل نشست سعودی، عرب‌های خلیج فارس و کشورهای عربی و اسلامی که در آن موضوع مبارزه با تروریسم و متهم کردن ایران به حمایت از تروریسم و ایجاد بی‌ثباتی در منطقه محور قرار گرفت، به‌اضافه اینکه ترامپ در حاشیه نشست ریاض با امیر قطر نشست متشنجی داشت.
دوم: انتشار مقالات متعدد در روزنامه‌های آمریکایی و غربی که آخرین مورد آن مقاله مجله فارین پالیسی به‌قلم جان هانا مسئول سابق وزارت دفاع و خارجه آمریکا بود که در آن قطر به حمایت از تروریسم و تحریک برای کشتن آمریکایی‌ها در عراق و نیز استفاده گسترده از شبکه الجزیره برای تبدیل بهار عربی به زمستان اسلامی افراطی متهم شد.
اتهام دیگری که در این مقاله به قطر وارد شد، حمایت مالی و تسیلحاتی از گروههای اسلام‌گرا برای مبارزه در سوریه و پنهان کردن اقامت «خالد شیخ محمد»، طراح حملات 11 سپتامبر در دوحه و تسهیل فرار او به افغانستان پیش از دستگیری از سوی اطلاعات آمریکا بود.
اتهام‌ها علیه قطر به اینجا ختم نشد، بلکه این کشور به در پیش گرفتن سیاست دوگانه شامل میزبانی از پایگاه العیدید آمریکا برای حمله به عراق و در عین حال حمایت قطر از رژیم صدام متهم شد و جان هانا نویسنده آمریکایی این مقاله تأکید کرد، ترامپ از موضوع انتقال این پایگاه از قطر حمایت می‌کند و احتمالاً قرار است عربستان و یا امارات میزبان آن باشند.
وی همچنین مجازات دولت قطر در ارتباط با حمایت از تروریسم را خواستار شد.
استقبال سرد از امیر قطر در نشست ریاض
نکته دیگر اینکه امیر تمیم در نشست ریاض با استقبال سردی روبه‌رو شد و با فهد بن محمود معاون نخست وزیر عمان و رئیس هیئت عمانی در این نشست گفت‌وگویی نداشت همان‌طور که با امیر محمد بن نایف ولیعهد عربستان نیز صحبتی رد و بدل نشد.
بنابر اعلام منابعی که در داخل نشست ریاض حضور داشتند، امیر محمد بن زاید که با امیر قطر هیچ صحبتی نکرد و دست نداد، با شکستن پروتکل‌ها از کنار او گذشته و در یکی از عکس‌های یادگاری کنار ترامپ دیده می‌شود.
تلاش قطر برای مهار بحران و حفظ آرامش در مقابل شدت مواضع طرف مقابل
اکتفا کردن امپراتوری رسانه‌ای قطر یا همان شبکه الجزیره به توضیح این موضوع که صفحه خبرگزاری این کشور هک شده است و نیز تکذیب کردن اظهارات منسوب به امیر تمیم و عقبگرد از اخراج سفیران عربستان، امارات، مصر و بحرین حاکی از این است که قطر به‌خلاف عادت این بار تصمیم گرفته است آرامش را در پیش بگیرد و بحران را مهار کند.
تلاش برای سوق‌دادن قطر به شمشیرکشیدن به‌روی ایران
عطوان در ادامه مقاله خود نوشت: ما معتقدیم طرف مقابل همچنان روند شدت مواضع را ادامه خواهد داد تا قطر از حمایت اخوان المسلمین و بازورهای رسانه‌ای آن دست بردارد و به‌روی ایران شمشیر دشمنی بکشد و با سیاست‌های مثلث سعودی ــ اماراتی ــ مصری همراه شود.
در این میان منابع خلیج فارس از وجود سناریوی تغییر حاکم در قطر با چراغ سبز آمریکا خبر داده اعلام کردند، آنچه اکنون در جریان است، مقدمه همین کار است.
ما هیچ تأکیدی بر این سناریو ندیدیم هرچند با توجه به تلاش برای کودتای سال 1996 به‌منظور سرنگونی امیر سابق قطر و بازگرداندن پدرش به قدرت این سناریو را بعید نمی‌دانیم.
عجب اینکه سه کشور مزبور یا همان عربستان، امارات و مصر با پول و سلاح و سرباز در تلاش برای کودتای نافرجام قطر مشارکت داشتند.
آیا تاریخ دوباره تکرار می‌شود؟
برای این سؤال پاسخی نداریم اما بحران خطرناکی در جریان است و تحریم علیه قطر رو به شدت یافتن است در نتیجه با توجه به ائتلاف اماراتی ــ سعودی که در جنگ علیه یمن که دو سال از آن گذشته است تردید نکردند و اکنون نیز بر طبل جنگی دیگر علیه ایران می‌کوبند و تهدید می‌کنند که این جنگ را به داخل خاک ایران منتقل خواهند کرد، هیچ چیز بعید نیست.
چه کشورهایی از قطر حمایت خواهند کرد؟
سؤال دیگر اینکه چه‌کسی کنار قطر خواهد ایستاد و از آن دفاع خواهد کرد؟
آیا ایران که با قطر و گروههای همپیمان آن در سوریه و با شدت کمتری در عراق مبارزه کرد یا ترکیه که با تمام همسایگان خود و نیز آمریکا و بیشتر کشورهای اروپایی در نوعی دشمنی به سر می‌برد؟ یا پایگاه العیدید آمریکا که سربازان و هواپیماهای مستقر در آن از خاک قطر منتقل خواهند شد؟
در این شرایط فقط همین سؤال‌ها باقی است و اعتراف به اینکه قطر در وضعیت متشنج و بی‌سابقه‌ای به سر می‌برد و در مقابل دشمنان سرسخت و تعداد بسیار اندکی متحد قرار دارد آن هم در زمانه‌ای که عقل و تدبیر کنار گذاشته شده است.
انتهای پیام/*
