بررسی تحرکات نظامی در جنوب سوریه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، تحرکات گسترده نظامی آمریکا و انگلیس و اردن در خاک اردن مقابل مرزهای سوریه طی روزهای اخیر نشان از برنامه‌های ویژه‌ای از سوی ائتلاف غربی برای اقدامات نظامی ضد سوریه دارد، در همین رابطه برخی مناطق پایگاه خبری شبکه المیادین اعلام کردند که نیروهای آمریکایی و انگلیسی و اردنی تحرکات گسترده‌ای را در نقطه صفر مرزی اردن و سوریه دنبال می‌کنند. این منابع از وجود نزدیک به 4000 فرد مسلح در منطقه التنف در داخل مرزهای سوریه خبر می‌دهند که همگی آنها در اردن آموزش دیده‌اند. براساس این گزارش پوشش آتش از سوی نیروهای اردن برای ورود قریب‌الوقوع آنها به داخل خاک سوریه از طریق تانک‌های سنگین و سکوهای پرتاب موشک آمریکایی از نوع هیرماس تدارک دیده شده است.

براساس این گزارش تحرکات مذکور مقابل استان‌های السویداء و درعا و منطقه تل شهاب تا گذرگاه نصیب و منطقه المرثا و در نهایت خربة عوان دیده می‌شود و یگان‌های تانک‌های انگلیسی سنگین از نوع چلنجر نیز در این مناطق مستقر شده‌اند، علاوه بر اینکه تعدادی از بالگردهای کبرا و بلک هاوک نیز به‌علاوه 2300 نیروی نظامی در این منطقه مشاهده شده است.

سیگنال‌های آغاز جنگ در جنوب سوریه

اطلاعات موجود نشان می‌دهد که تأمین پوشش هوایی و هلی‌برن این نیروها از طریق مجموعه نیروهای هوایی آمریکا مستقر در پایگاه الازرق یا هلی‌برن از طریق هواپیماهای هلندی و بحرینی صورت می‌گیرد تا حرکت نیروهای پیاده را تحت پوشش قرار دهد. منابع مطلع می‌افزایند که سوریه و تمامی متحدانش این تحرکات و اهداف آمریکا از حضور در مرزهای اردن را به‌خوبی رصد می‌کنند.

گرچه این روزها مانور سالیانه شیر در کمین برگزارمی‌شود، اما منابع آگاه، رزمایش آمریکا و همپیمانانش در اردن را مشکوک و پوششی برای لشکرکشی به سوریه و اشغال اراضی این کشور به‌بهانه مقابله با داعش قلمداد کردند. رزمایش اردن با نام "شیر در کمین" با مشارکت 7 هزار و 400 نظامی از 21 کشور و مشارکت 2 بمب‌افکن نیروی هوایی آمریکا، از روز یکشنبه در مرزهای سوریه آغاز شده است.

ولید معلم وزیر خارجه سوریه چندی پیش با صدور بیانیه‌ای از اولویت‌های دمشق برای مبارزات موجود در صحرای سوریه خبر داد و به اردن نسبت به تجاوز زمینی به اراضی سوریه هشدار داد، این در حالی بود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا نیز از عزم خود برای هماهنگی با اسرائیل در جهت فعالیت بر ضد تهدیدات ایران و متحدانش در منطقه خبر داد.

در همین رابطه روزنامه تایمز آف اسرائیل امروز به نقل از بیانیه ارتش رژیم صهیونیستی گزارش داد که جوزف دانفورد، رئیس ستاد ارتش آمریکا ضمن سفر به سرزمین‌های اشغالی با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، آویگدور لیبرمن، وزیر جنگ و گادی آیزنکوت، رئیس ستاد ارتش و تعدادی دیگر از فرماندهان نظامی این رژیم دیدار خواهد کرد. این سومین سفر دانفورد به اراضی اشغالی از زمان به‌عهده گرفتن پست ریاست ستاد ارتش در اکتبر 2015 است. سفر دانفورد به اسرائیل کمی پیش از سفر قریب‌الوقوع دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به سرزمین‌های اشغالی در راستای سفرش به خاورمیانه صورت می‌گیرد.

از دیگر سیگنال‌هایی که احتمال حمله زمینی چندجانبه به خاک سوریه از مرزهای جنوب این کشور را تقویت می‌کند، موضع‌گیری اخیر دولت اردن است که اعلام کرده اگر نیاز باشد، از داخل خاک سوریه از مرزهایش با این کشور دفاع خواهد کرد. محمد مؤمنی،‌ وزیر اطلاع‌رسانی و سخنگوی دولت اردن در گفتگویی تلویزیونی با اشاره به این مطلب تأکید کرد که سیاست اردن همچنان بر ابقای بحران سوریه در داخل مرزهای کشور همسایه است.

به همین علت بود که چندی پیش بشار اسد رئیس جمهور سوریه در گفت‌وگو با خبرگزاری اسپوتنیک روسیه گفت که کشورش اطلاعاتی درخصوص طرح‌های اردن برای اعزام نیرو به جنوب سوریه با هماهنگی آمریکا دارد. وی تأکید کرد: اردن در هر صورت بخشی از طرح آمریکا از زمان آغاز جنگ در سوریه است. اردن به هر حال یک کشور مستقل نیست. هرچه آمریکایی‌ها از این کشور می‌خواهند، اتفاق خواهد افتاد.

بشار اسد افزود: اگر بخواهند از بخش شمالی اردن علیه سوریه استفاده کنند، از آن استفاده خواهند کرد. مسئله مربوط به اردن نیست. ما درخصوص اردن به‌عنوان یک کشور بحث نمی‌کنیم بلکه ما در این مورد از آن به‌عنوان یک سرزمین بحث می‌کنیم زیرا این آمریکا است که نقشه‌ها و طرح‌ها را تعیین و بازیگران را مشخص می‌کند. این آمریکا است که درباره هرچیزی که از اردن وارد سوریه می‌شود، تصمیم‌گیری می‌کند. بسیاری از تروریست‌ها از روز اول جنگ در سوریه، از اردن و البته از ترکیه وارد می‌شوند.

روزنامه الاخبار لبنان در این رابطه می‌نویسد منطقه جنوب و جنوب شرقی سوریه در برابر چالشی بزرگ و بی‌سابقه از زمان آغاز جنگ در این کشور قرار دارد. آمریکا نیروهای گسترده‌ای را در سرزمین اردن و در نزدیکی مرزهای سوریه بسیج کرده و از سوی دیگر شورشیان مستقر در خاک سوریه نیز نیروهای خود را به‌صورت گسترده در صحرای سوریه مستقر کرده‌اند تا جلوی پیشروی ارتش سوریه و متحدانش برای رسیدن به مرزهای عراق را بگیرند.

آمریکایی‌ها به‌دنبال ایجاد کمربند امنیتی در جنوب و شرق سوریه هستند تا بتوانند از تحولات میدانی آن در مذاکرات سیاسی آینده به‌عنوان اهرم فشاری ضد دمشق استفاده کنند و مانع از نتیجه‌بخشی پایداری میدانی محور مقاومت طی سال‌های گذشته شده و از سوی دیگر اجازه باز شدن مسیر زمینی دمشق به بغداد و در ورای آن مسیر تهران به بیروت را ندهند.

گرچه نیروهای آمریکایی به‌بهانه شرکت در مانور سالیانه شیر در کمین وارد اراضی اردن شده‌اند، اما نیروهای مقاومت با این دید به تحولات نگاه نمی‌کنند. جریان‌های وابسته به محور مقاومت و دولت سوریه اخیراً تصاویری هوایی را منتشر کردند که نشان دهنده حجم بالای نیروهای نظامی در داخل اراضی اردن است. منابع مرتبط با دولت سوریه مانور انجام‌شده در نزدیکی مرزهای اردن و سوریه را مشکوک ارزیابی می‌کنند و تأکید دارند که هدف از این مانور پوشش گذاشتن بر پروژه تجاوز و اشغال اراضی سوریه به‌بهانه مبارزه با داعش است که اصلاً وجود خارجی در این مرزها ندارد. آمریکایی‌ها و نیروهای غربی و رژیم‌های عربی در اردوگاه الزرقا نیروهای خود را مستقر کرده و از مدت‌ها پیش به آماده‌سازی و آموزش آنها جهت انجام این عملیات مشغول هستند تا بتواند کمربند امنیتی مذکور را در جبهه جنوبی سوریه برپا کنند.

نقش منشور حوران در تجاوز اردن به سوریه

نکته‌ای که نقش اردن در حمله نیروهای چندملیتی ــ با تأمین مالی عربستان سعودی ــ به سوریه را روشن کرد، علاوه بر فعالیت‌های نظامی مشکوک در مرزها، برملا شدن سند معروف به «حوران» از سوی برخی رسانه‌های سوری مبنی بر نقشه تشکیل منطقه خودمختار شامل درعا، سویداء و قنیطره در جنوب سوریه است. این سند بعدها از سوی مراکز مطالعاتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی مورد تأیید قرار گرفت و از نقش اردن و عربستان برای حضور در جنگ سوریه پرده برداشت.

بنحاس عینباری کارشناس صهیونیست مرکز مطالعات عمومی جروزالم در مقاله‌ای با اشاره به سند حوران و تأثیرات آن در راستای منافع منطقه‌ای رژیم صهیونیستی می‌گوید که این منشور باعث دور شدن حزب‌الله از مرزهای اسرائیل نیز خواهد شد.

شاید بتوان گفت اولین کسی که ساماندهی دقیقی به سناریوی آمریکایی در جنوب سوریه داد، نیکولاس هیراس تحلیلگر آمریکایی از مرکز امنیت جدید آمریکا و از تحلیلگران برجسته دانشکده دفاع ملی آمریکا بود. وی بعد از اینکه دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا رسید، در مقاله‌ای تأکید کرد که افزایش بهره‌برداری از جبهه جنوبی سوریه به دولت ترامپ فرصت تمرین تسلط بر برخی مناطق مهم سوریه را خواهد داد و از آنجا که جنگ داخلی در این کشور ممکن است فوراً به پایان نرسد و هنوز نیروهای کافی در اختیار ارتش سوریه و متحدانش برای بازپس‌گیری مناطق تحت سلطه گروه‌های مختلف فراهم نشده، سال 2017 شاهد تحولات بی‌سابقه در اوضاع مخالفان خواهد بود و همین موضوع باعث می‌شود دولت ترامپ بتواند این تحول را به‌عنوان دستاوردی جهت اهداف مطلوب خود سامان‌دهی کند.

وی از ترامپ خواست تا تحولات خود را در دو محور تجهیز گروه‌های معارض در این مناطق و تقویت ائتلاف گروه‌های مسلح سوریه با نام جبهه جنوبی که از حمایت و همکاری بهتر شرکای واشنگتن در خاورمیانه (یعنی اسرائیل و اردن) برخوردار است، دنبال کند.

این تحلیلگر آمریکایی ضمن تأکید بر ارزش بالای استراتژیک جبهه جنوبی سوریه برای آمریکا و رژیم صهیونیستی امتیازات و ویژگی‌های سناریوی مذکور را در موارد زیر برمی‌شمارد.

1. مبارزه با فعالیت‌های مستقیم ایران ضد اسرائیل.
2. تجهیز پادشاهی اردن به سپر حمایتی در طول مرزهای شمالی در مقابل اسلام‌گرایان افراطی.
3. تشکیل اهرم فشار شدید ضد دولت بشار اسد به‌هنگام ضرورت. این اقدام با تسلط گروه‌های مخالف ائتلاف در جبهه جنوبی شکل گرفته و این تسلط در منطقه‌ای ایجاد می‌شود که شبیه تنگه استراتژیک در فاصله 70کیلومتری دمشق است.

این پژوهش می‌افزاید که جبهه جنوبی شاهد بزرگترین سامان‌دهی گروه‌های مخالف مسلح است وخصوصاً این ائتلاف طی سال 2016 به کانونی برای تلاش شرکای منطقه‌ای آمریکا نظیر اردن و امارات متحده عربی و عربستان و اسرائیل تبدیل شده است تا آنها بتوانند در مناطق استراتژیک جنوب سوریه تسلط داشته باشند و بتوانند ثبات این مناطق در چارچوب حمایت از امنیت متحدان خود و ایجاد منطقه‌ای امن جهت اسکان دادن به آوارگان سوری به‌ویژه آوارگانی را که در اردن هستند، فراهم کند. دولت ترامپ انگیزه بالای خود برای فعالیت با شرکای منطقه‌ای در خاورمیانه و با واسطه آنها را نشان داده است، چرا که فعالیت در جبهه جنوبی فواید زیادی برای آنها دارد و هزینه‌هایی که در این جبهه انجام می‌گیرد، به سرباری تنها برای آمریکا تبدیل نمی‌شود، علت آن هم این است که اردن نیز که حامی اصلی طرح جبهه جنوبی سوریه است، همکاری گسترده‌ای را با واشنگتن برای ایجاد این منطقه در سال 2014 داشت و اسرائیل نیز به‌شکل بی‌سابقه‌ای به حمایت‌های خود از ساکنان بومی منطقه تحت‌سلطه جبهه جنوبی افزایش داده است. اسرائیل و اردن متعهد هستند که ثبات این جبهه را تحت حاکمیت بومی مرتبط بدون حضور دولت بشار اسد و نفوذ قوی ایران و عناصر افراطی نظیر داعش و القاعده و اخوان المسلمین تأمین کنند.

این سناریو نمود عملی مواضعی است که ژنرال عاموس یادلین رئیس سابق سرویس‌ اطلاعات نظامی اسرائیل و مدیر آکادمی پژوهش‌های امنیت داخلی رژیم صهیونیستی در سال گذشته مطرح کرده و خواستار افزایش نقش تأثیرگذار اسرائیل برای شکست دادن سرسخت‌ترین دشمنان اسرائیل یعنی ایران و سوریه و متحدان این دو کشور در لبنان شد.

هدف استراتژیک بلندمدتی که از این طرح اسرائیلی آمریکایی مدنظر است، تشکیل دو رژیم سیاسی جدا از هم از لحاظ مذهبی برای اهل سنت و جماعت و پیروان مکتب دروزی است، رژیم‌هایی که برای هر کدام از این طوایف شبیه به دولت باشد. این دو رژیم سیاسی به نمونه‌ای برای حاکمیت سیاسی تبدیل خواهند شد که آمریکا و اسرائیل می‌خواهند آن را در سایر اراضی سوریه نیز ایجاد کرده و آن را راه حل نهایی آینده سیاسی و جغرافیایی کشور ملی‌گرای سوریه قرار دهند.

سرکردگان اسرائیل و آمریکا با پشتیبانی اردن هاشمی به‌دنبال مشارکت مستقیم و تبادل در این طرح و اجرای عملیات پایانی هستند. اردن به‌ویژه به‌بهانه رها شدن از مصیبت‌های یک میلیون آواره سوری در خاک خود و انتقال آنها به منطقه جنوبی سوریه وارد این طرح شده است و مشارکت خود را این‌گونه توجیه می‌کند، به این ترتیب منطقه جنوبی سوریه به منطقه‌ای حفاظت‌شده تبدیل می‌شود که مورد حمایت و پشتیبانی طرف‌های سه‌جانبه یعنی اسرائیل و آمریکا و اردن قرار خواهد داشت.

منشور حوران و توافق آستانه

مواضع آمریکا برای پیشبرد طرح و برنامه خود در جنوب سوریه منافاتی با مواضع این کشور در استقبال از توافق آستانه ندارد. آمریکایی‌ها به‌ویژه بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ در این کشور تلاش دارند نقش و نفوذ خود را در سوریه و عراق احیا کنند. البته نگرانی اصلی آمریکا این است که خلأ ناشی از کاهش قدرت و نفوذ آمریکا در این مناطق به توسعه دامنه نفوذ و نقش ایران در این کشورها تبدیل شده است، علاوه بر اینکه این حمایت تهران از سوریه در ابعاد سیاسی و مالی و نظامی در مبارزه با گروه‌های تروریستی باعث افزایش وزنه منطقه‌ای و بین‌المللی تهران بوده است.

به این ترتیب واشنگتن براساس سیاست تقابل با ایران و جلوگیری از رسیدن این کشور به سواحل شرقی دریای مدیترانه، به‌دنبال تجزیه عراق و سوریه بر اساس رژیم‌های کوچک قبیله‌ای، مذهبی و مردم‌شناختی است. اسرائیل نیز آمریکا را برای در پیش گرفتن این روند جهت مقابله با ایران و خالی کردن محتوای توافق هسته‌ای و ایجاد دولتچه‌های ناتوان در اطراف مرزهای سرزمین‌های اشغالی که قدرت تقابل با تجاوزهای این رژیم را نداشه باشند، تشویق می‌کند.

به نظر می‌رسد توافق صورت‌گرفته در زمینه کاهش مناطق تنش در مرکز و غرب سوریه در آستانه نیز گرچه در کاهش شدت درگیری‌ها در سوریه و ایجاد آتش‌بس در این کشور موفق است، اما مشکلی برای آمریکا در اجرای پروژه خود در جنوب و شرق این کشور ایجاد نمی‌کند. آمریکایی‌ها اعلام کردند که توافقات کاهش درگیری‌ها و تنش‌ها مانع از استفاده نیروی هوایی این کشور در آنچه موشک‌باران داعش نامیده است، نخواهد شد، این در حالی است که تعدادی از گروه‌های مسلح سوریه نیز این توافق را نپذیرفته و به درگیری با دولت این کشور ادامه می‌دهند.

به این ترتیب به نظر می‌رسد میدان جنوب و شرق سوریه طی روزهای آینده شاهد درگیری‌های گسترده باشد، برای پاسخ به این سؤال که "آیا درگیری‌های مذکور تحت سقف درگیری‌های عادی طی سال‌های اخیر در سوریه خواهد بود یا اینکه به درگیری‌های مستقیم فراملیتی میان محور مداخله‌جوی غربی ــ عربی با محور مقاومت تبدیل خواهد شد؟"، باید چند روز صبر کرد.

انتهای پیام/*