انتخابات اصیل، پاسدار جمهوریت

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، «فقط یک جا بنده دخالت می‌کنم و آن جایی است که کسانی بخواهند در مقابل رأی مردم و انتخاب مردم بِایستند و با مزاحمت در مقابل رأی مردم، رأی مردم را بشکنند. هرکس بخواهد با نتیجه آرای ملت دربیفتد، بنده در مقابلش می‌‌ایستم. در سال‌های گذشته و انتخابات‌های گذشته هم همین‌جور بوده؛ در سال 76 در سال 84 در سال 88 در سال 92؛ بعضی مقابل چشم مردم بوده و مردم مطلع شده‌اند؛ بعضی را هم مردم مطلع نشده‌اند اما این حقیر در جریان قرار گرفته‌ام.» این بخش از سخنان رهبری در حرم مطهر رضوی، آن‌گاه که از پاسداری از آرای عمومی طی هفتمین انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 1376 و یازدهمین دوره این انتخابات در سال 1392 سخن می‌گویند برای بسیاری از مخاطبان، شگفت‌آور و بدیع می‌نمود.

به واقع، پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در دوم خرداد 76، یکی از رهبران جناح راست سنتی و از حامیان رقیب اصلی منتخب مردم طی دیدار با رهبری خواستار ابطال انتخابات می‌شود که رهبری به صراحت و قاطعیت با این درخواست مخالفت نموده و آن را نافی ذات جمهوری اسلامی قلمداد می‌کنند.

همچنین پس از برگزاری یازدهمین دوره انتخابات در 24 خرداد 92، بعضی مخالفان منتخب اکثریت مردم به واسطه رأی شکننده و کمتر از 51 درصدی او خواستار آن می‌شوند که انتخابات به دور دوم برود که رهبری انقلاب طبق نص قانون با این درخواست مخالفت می‌ورزند. پیش از این نیز در سال 1384 در جریان نهمین انتخابات ریاست‌جمهوری، دو تن از نامزدهای اصلاح‌طلب در دور اول و سپس نیز نامزد شکست‌خورده دور دوم مدعی خدشه بر سلامت انتخاباتی می‌شوند که از قضا مجری آن دولت اصلاحات بود ولی رهبری با دفاع از فرآیند اجرایی و نظارتی در همه دستگاه‌ها اعم از وزارت کشور و شورای نگهبان، از نتیجه آرای ملت صیانت می‌کنند. دفاع همه‌جانبه ایشان از سیستم انتخابات و فرآیند گردش قدرت در دهمین انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 1388 نیز اظهرمن‌الشمس است. در این یادداشت به استناد بیانات ایشان در موارد گوناگون در ادوار مختلف انتخابات، مؤلفه‌های اصلی انتخابات از منظر اندیشه سیاسی رهبری معظم انقلاب را بیان می‌کنیم.

         
مشارکت

اولین و مهم‌ترین مفهوم انتخابات در نظر رهبری، مشارکت در این امر سیاسی است. اساس انتخابات بر شرکت گسترده آحاد ملت در زمینه انتخاب زمامداران کشور استوار است. مفهوم انتخاب دو جزء جدایی‌ناپذیر منتخب و انتخاب‌گر دارد که لازم و ملزوم یکدیگر هستند و بدون یکی از این دو، این مفهوم از درون تهی می‌شود. مشارکت عمومی در انتخابات حس مسئولیت‌پذیری را تقویت می‌کند. جامعه هنگامی که فرد حاکم را منتخب خویش بداند در قبال عملکرد وی و به تبع انتخاب خود، احساس مسئولیت می‌کند. رهبری با اشاره به این نکته در آستانه دوم خرداد 1376 فرمودند: «شور و شوق انتخابات، همه‌جا را فرا گرفته است و همه احساس می‌کنند که در این امر بزرگ، سهیم و شریک هستند. ملت احساس می‌کند که آینده امور اجرایی کشور در دستان اوست؛ زیرا یک نفر را در رأس قوه مجریه می‌فرستد.

آینده سازندگی کشور، اداره کشور، روابط کشور، فرهنگ کشور، اقتصاد کشور، مسائل اجتماعی، مسائل انسانی، همه و همه از همین جا آغاز می‌شود. یک دوره دیگر به دنبال دوره‌های گذشته در پیش است. مردم احساس می‌کنند که در این قضایا سهیم هستند. این، درست همان چیزی است که ما آن را از خدای متعال می‌خواستیم و دشمن مایل نبود و در دل از آن ناراحت بود و می‌خواست این‌گونه نباشد. دشمن می‌خواست که انتخابات در ایران با استقبال عمومی مواجه نشود؛ اما امروز عکس آنچه که دشمن می‌خواهد، در صحنه مشهود است» به نظر رهبری «این شرکت می‌تواند روح نشاط و احساس مسئولیت را همیشه در جامعه زنده نگه دارد.»

از سوی دیگر ادواری بودن انتخابات این فرصت را به اقشار و اصناف مختلف مردم می‌دهد که از گزینش‌های پیشین درس بیاموزد و به این ترتیب دانش سیاسی و اجتماعی فرد فرد انتخاب‌گران از مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و امثالهم به مرور زمان افزایش می‌یابد. آیت‌الله خامنه‌ای در آستانه نهمین انتخابات ریاست‌جمهوری بر «حضور آگاهانه در انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخاب هوشمندانه از سوی آحاد مردم» تأکید می‌کنند و در روز اول فروردین می‌فرمایند: «از همین حالا به فکر روز بیست و هفتم خرداد که روز انتخابات است باشید و از الان جست‌وجو و تفحص خودتان را آغاز کنید.» البته باید در نظر داشت که افکار عمومی در هر شرایط زمانی و تاریخی خاص مطابق با عقلانیت متناظر به نیازمندی‌های اساسی جامعه، تصمیم قابل دفاعی است.

به همین جهت رهبران انقلاب اسلامی همواره از این انتخاب‌های متفاوت دفاع کرده و به این نتیجه احترام گذاشته‌اند. برای مثال ایشان پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری نهم و در حالی که حتی نامزدها مشخص نبودند، فرمود: «رأی سهمگین و اراده مستحکم و عزم راسخ این ملت بروز خواهد کرد و شکل خواهد گرفت؛ و این همان چیزی است که برای ایجاد زمینه مساعد برای آبادی کشور و برای دفع دشمنان می‌تواند مؤثر باشد.» بنابراین برخلاف جریان مرتجع که اعتقادی به رأی عمومی ندارد و همچنین دشمنان نظام که خواستار تحریم انتخابات و کاهش مشارکت هستند، رهبری بارها در ادوار مختلف بر مشارکت گسترده اکثریت مردم تأکید داشته‌اند.

رقابت

یکی دیگر از مهم‌ترین مؤلفه‌های انتخابات از زاویه نگاه رهبری، رقابت میان نامزدها در راستای جلب نظر اکثریت است. بعضی دولت‌ها از جمله در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا، تنها نام جمهوری را یدک می‌کشیدند و انتخابات در آنها وجهی صوری و تشریفاتی داشت. از این میان می‌توان به عراق در دوره حاکمیت حزب بعث، مصر در دوران حُسنی‌مبارک یا لیبی تحت حکومت قذافی اشاره کرد. اما در جمهوری اسلامی رقابت جزئی مهم و اساسی از انتخابات است. این چالش و تنش میان جریان‌های سیاسی ملتزم به قانون اساسی و بر مبنای اهداف و برنامه‌های بلندمدت نظام تلقی می‌گردد. البته در مواردی نیز رقابت‌ها کمرنگ و نتیجه تا حد زیادی مشخص بوده که دلیل آن، پایگاه اجتماعی گسترده یک نامزد در میان توده‌های مردم بوده است. برای مثال می‌توان به ادوار دوم تا پنجم ریاست‌جمهوری اشاره داشت.

ولی در دیگر موارد، همواره حدی از رقابت مورد نیاز برای انگیزه‌یابی شهروندان در انتخابات وجود داشته است. اگر رقابتی میان نامزدهای حائز شرایط شکل نگیرد و این احساس به وجود بیاید که همگی یک برنامه و رویکرد مشابهی دارند، رغبتی برای حضور در انتخابات نخواهد بود. چنان‌چه رهبری در این باره می‌گویند: «انتخابات می‌تواند مایه اتحاد باشد؛ می‌تواند تشجیع‌کننده به سرعت عمل و پیشرفت باشد؛ با رقابت مثبت. هر گروهی سعی کنند برای خدمتگزاری به این ملت، سهم متناسب با خودشان را که لایق خودشان می‌دانند، به دست بیاورند؛ هیچ اشکالی ندارد. این رقابت مثبت به جامعه نشاط می‌بخشد، ما را زنده‌دل می‌کند، روح جوانی را بر جامعه‌ ما حاکم می‌کند.»

ایشان در تحسین رقابت‌های جدی نامزدهای دهمین انتخابات ریاست‌جمهوری گفتند:‌«اما این رقابت‌ها که خیلی صریح بود، خیلی شفاف بود، خیلی جدی بود تو دهن آن کسانی زد که از بیرون تبلیغ می‌کردند که این رقابت‌ها نمایشی است، واقعیت ندارد. دیدند نخیر، واقعیت دارد؛ جدی در مقابل هم ایستاده‌اند، با هم بحث می‌کنند، با هم استدلال می‌کنند.» رقابت، مایه و محتوای اصلی انتخابات است. اگر رقابت جدی و واقعی میان جریان‌های درون نظام برای کسب قدرت و پیشبرد برنامه‌ها و اهدافی که در نظر دارند، وجود نداشته باشد بر عنصر پیشین یعنی مشارکت نیز تأثیر منفی می‌گذارد. وجود رقابت‌های چالش‌برانگیز مبین همان تحول و پویایی است که یک نظام سیاسی برای تداوم حیاتش بدان نیازمند است.

جامعه با مشاهده تفاوت میان گروه‌ها و احزاب مستقر در نظم سیاسی موجود، تنوع و گوناگونی گرایش‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه را در عرصه کلان نظام می‌بیند و به این نتیجه رهنمون می‌شود که صاحب و مالک کشور ملتی است که در عین تفاوت‌های قومی، مذهبی و امثال آن، یک تصمیم واحد را اتخاذ می‌نماید.

رهبری در تبیین این نکته به خوبی تفاوت رکود و ثبات را با توجه به مسئله انتخابات بیان می‌کنند: «این انتخابات‌ها یکی از بزرگ‌ترین محسناتش این است که از رکود جلوگیری می‌کند. بهترین شکل ادامه یک نظام اجتماعی این است که در عین ثبات، تحول داشته باشد. رکود بد است و ثبات خوب است. ثبات یعنی استقرار؛ یعنی این چارچوب، این هندسه، در جای خود محفوظ باشد، مستقر باشد، ریشه‌دار باشد؛ در عین حال در داخل این چارچوب، تحولات، مسابقات و رقابت‌ها وجود داشته باشد. این بهترین شکل است که کشتی نظام در دریاهای طوفانی بتواند بدون دغدغه حرکت کند. کشتی حرکت می‌کند، در بین امواج گوناگون هم هست؛ لیکن این امواج سهمگین نمی‌توانند استقرار او را از بین ببرند. این استقرار بایست وجود داشته باشد.

البته در درون این استقرار، در درون این چارچوب، تحول وجود دارد.» با توجه به همین نکته و اثرگذاری مثبت رقابت‌های انتخابات بر تحول و پیشرفت کشور است که ایشان در نهایت برنده انتخابات را نه یک فرد یا جریان بلکه عموم ملت ایران می‌داند: «انتخابات یک رقابت است، یک مسابقه ملی است بین آحاد کشور؛ اگر این مسابقه خوب و سالم و قوی برگزار شد، در بین این تیم‌های مختلف هر تیمی ببرد، افتخارش مال فدراسیون خواهد بود. در این رقابت، در واقع برد و باخت برای ملت مفهومی ندارد زیرا در هر صورت، ملت ایران برنده واقعی و نهایی است.» با این حال آن‌چه ضامن مشارکت و رقابت در عرصه کلان نظام و به تبع پیروزی ملت در این رقابت‌ها می‌باشد، سلامت انتخابات است.

سلامت

ضامن حضور فزاینده مردم در انتخابات و شکل‌گیری رقابت‌های واقعی در این زمینه، وجود حد متعارف و تضمین‌شده‌ای از سلامت در سیستم انتخابات است که فرآیند گردش قدرت میان نخبگان را به کار اندازد. در صورتی که فرآیند برگزاری انتخابات از سلامت لازم برخوردار نباشد، از یک سو اقشار اجتماعی اطمینانی به مشارکت در این پروسه نخواهند داشت و از حضور فعال در آن سر باز خواهند زد و از سوی دیگر خواص و شخصیت‌های برجسته کشور نیز تمایلی به فعالیت در این زمینه نشان نمی‌دهند و عطای آن را به لقایش می‌بخشند زیرا به هر حال حضور در رقابت‌ها هزینه‌های مالی، سیاسی و در مواردی حیثیتی فراوانی برای آنها در پی دارد که وقتی امیدی به نتیجه‌بخش بودن آن نداشته باشند، چنین هزینه‌هایی را صرف انتخابات نخواهند کرد.

به همین دلیل دشمنان نظام که از یک طرف به تجربه دریافته‌اند با شعار تحریم نمی‌توانند اکثریت مردم را مجاب به عدم مشارکت نمایند(همه انتخابات ادوار ریاست‌جمهوری با مشارکت بالای 50 درصد و در مواردی بیش از 70 درصد بوده است) و از سوی دیگر تنوع و تمایزهای برجسته گروه‌های سیاسی و اجتماعی فعال در انتخابات انکارناشدنی است و نمی‌توانند این رقابت‌ها را صوری و نمایشی بخوانند، در آخرین مرحله تصمیم می‌گیرند سلامت انتخابات را مورد خدشه قرار دهند. با توجه به همین مسئله، دفاع از سلامت دستگاه‌های اجرایی و نظارتی یکی از مهم‌ترین بخش‌های مواضع رهبری در خصوص انتخابات بوده است.

ایشان در آستانه انتخابات سال 1376 که شایعه تقلب در افواه عمومی پیچیده بود، فرمود: «مگر ممکن است در انتخابات جمهوری اسلامی، کسی به خود حق بدهد یا جرأت بدهد که در آرای مردم دستکاری کند؟ اولاً شورای محترم نگهبان. . . ثانیاً وزیر محترم کشور... خود من هم مواظبم و اجازه نخواهم داد که کسی به خود حق بدهد، تقلب در انتخابات را که یک عملِ هم خلاف شرع و هم خلاف اخلاق سیاسی و اجتماعی است، انجام دهد.» پس از برگزاری انتخابات سال 1388 که شائبه تقلب از سوی نامزدهای شکست‌خورده به صراحت مطرح شد، رهبری طی استدلالی عُقلایی در خطبه‌های نماز جمعه، چرایی رد درخواست ابطال انتخابات و اثر منفی آن بر سلامت انتخابات در همه ادوار را تبیین کردند: «امروز اگر چارچوب‌های قانونی شکسته شد، در آینده هیچ انتخاباتی دیگر مصونیت نخواهد داشت.

بالاخره در هر انتخاباتی بعضی برنده‌اند، بعضی برنده نیستند. هیچ انتخاباتی دیگر مورد اعتماد قرار نخواهد گرفت و مصونیت پیدا نخواهد کرد.» نامزدهای شکست‌خورده به این استدلال منطقی توجه نکردند که اگر امروز بتوان با اردوکشی خیابانی به نظام فشار آورده و موجب ابطال انتخابات شوند و بر فرض در انتخاب مجدد به پیروزی برسند، آن‌گاه طرف مقابل‌شان نیز می‌تواند با شبهاتی مشابه و با اقدام به تحریک هواداران و حامیانش خواستار ابطال انتخاباتی شود که آنها پیروز آن بوده‌اند و در صورت تکرار این روند، در همه ادوار بعدی، بازندگان امید خواهند داشت تا با چنین اقداماتی نتیجه را به نفع خویش تغییر دهند. بنابراین دفاع از سلامت انتخابات دقیقاً در راستای دفاع از فرآیندی است که ضامن مشارکت و رقابت سیاسی و اجتماعی است و انتخابات را به عاملی جهت بهبود و تغییرات رو به جلوی جامعه ایران قرار داده است.

پانویس:
1-  بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با ایثارگران مورخ 31/2/1376
2-  بیانات مقام معظم رهبری در حرم مطهر رضوی مورخ 1/1/1384
3-  بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان نظام در عید فطر مورخ 21/7/1386
4-  بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه مورخ 29/3/1388
5-  بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری مورخ 6/12/1388
6-  بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با دست‌اندرکاران انتخابات مورخ 30/10/1394
7-  بیانات مقام معظم رهبری در حرم مطهر رضوی مورخ 1/1/1396

منبع: جوان

انتهای پیام/