از تلاش برای توسعه همکاری‌های فرهنگی تا حضور در تلویزیون کلیسای ارتدوکس
گرجستان و شهرهای تفلیس و مارنئولی مقصد سفری بود که توسط «ابوذر ابراهیمی ترکمان» عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به‌منظور توسعه و تحکیم روابط فرهنگی به اجرا درآمد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، گرجستان و شهرهای تفلیس و مارنئولی مقصد سفری بود که توسط دکتر «ابوذر ابراهیمی» ترکمان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به‌منظور توسعه و تحکیم روابط فرهنگی، بحث و بررسی در خصوص امضای برنامه مبادلات فرهنگی، دیدار با مقامات عالی و بازدید از برخی مراکز، پیش‌بینی برنامه‌های متنوع فرهنگی از جمله برگزاری هفته‌های فرهنگی و فیلم، تعاملات سینمایی، ترجمه و انتشار آثار ادبی فاخر دو طرف، توسعه همکاری‌های دانشگاهی و علمی و غیره از تاریخ 6 تا 10 فروردین 1396 به اجرا درآمد.
وی این سفر را به‌دعوت رسمی وزیر علوم آغاز کرد و در فرودگاه بین‌المللی تفلیس مورد استقبال سفیر، رایزن فرهنگی، رئیس جامعة المصطفی(ص) العالمیه، نمایندگان وزارت علوم و تعدادی از مقامات محلی قرار گرفت و بعد از آن در جلسه‌ای که با حضور قوام شهیدی سفیر کشورمان و کامران‌فرد رایزن فرهنگی برگزار شد شرکت و در خصوص آخرین وضعیت همکاری‌ها و دریافت گزارش‌های تکمیلی اقدام کرد.
نکته قابل توجه در این سفر تلاش فراوانی بود که کامران‌فرد رایزن فرهنگی و همکاران رایزنی با بهره‌مندی از ظرفیت‌هایی که از گذشته در این کشور فراهم شده بود برای تعامل با بخش‌های مختلف و بسط و گسترش قابل توجه فعالیت‌های فرهنگی به‌لحاظ کمیت و کیفیت به‌عمل آوردند و البته برای برنامه‌های این سفر نیز تلاش فراوانی به کار بستند که می‌توان نتایج این سفر و مذاکرات انجام‌شده را مثبت و تأثیر گذار توصیف کرد.
گرجستان مقصد سفری برای تحکیم روابط فرهنگی
گرجستان (نام محلی ساکارتولو) یکی از کشورهای مهم و با جایگاه ویژه میان کشورهای تازه استقلال یافته شوروی سابق است که توانسته روند استقرار و توسعه ساختارهای سیاسی را به‌نحو مطلوبی پیگیری نماید. حدود 4 میلیون و 700 هزار نفر جمعیت با دین رسمی مسیحیت ارتدوکس دارد و به‌گفته رئیس آژانس دولتی ادیان این کشور، مسلمانان نیز دومین اقلیت دینی محسوب می‌شوند و از جمله کشورهایی است که با حمایت از فعالیت‌های دینی توانسته فضای مناسبی را در ارتباط مسالمت‌آمیز ادیان در این کشور فراهم کند و امروزه با اتخاذ همین سیاست نیز به‌خلاف برخی از کشورهای منطقه، از حضور برخی جریانات افراطی و تکفیری در امان است.
تفلیس پایتخت این کشور و کوتایسی، باتومی، تلاوی، بندرپوتی، متسختا، زوگدیدی، روستاوی، گوری، مارنئولی، گاردابانی و سیغناغی نیز از جمله شهرهای مهم محسوب می‌شود و مارنئولی با حدود 160 هزار نفر بیشترین جمعیت مسلمان آذری را در خود جای داده است.
سه منطقه خودمختار آجارستان، آبخازیا و اوستیای جنوبی نیز در این جمهوری قرار داشته هرچند که در جریان جنگ سال 2008 روسیه دو منطقه اوستیای جنوبی و آبخازیای جنوبی از گرجستان جدا شد و در اختیار روسها قرار گرفت هرچند گرجستان همچنان در نقشه‌های خود نام این دو منطقه جداشده را به‌عنوان بخش اصلی خاک خود درج می‌کند.
زبان و خط گرجی در این کشور رسمیت داشته اما استفاده از زبان روسی در سنین بزرگسال و انگلیسی در جوانان نیز رایج است.
در مورد تاریخچه هم باید گفت که بخش اعظم سرزمین قفقاز در سالهای متمادی، از دوره هخامنشیان و ساسانیان تا قاجاریه زیر نظر حکومت مرکزی ایران اداره می‌شد و خراج خود را به ایران پرداخت می‌کردند. در برخی مقاطع تاریخی، حکّام محلی که از طرف ایران منصوب می‌شدند، اداره امور را به‌عهده داشتند و البته در برهه‌هایی نیز حکومت‌های محلی، مستقل عمل می‌کردند و سیطره حکومت ایران و بعضاً عثمانی در قفقاز در دوره‌های مختلف تاریخی نیز شدت و ضعف داشته است.
اوایل دوره صفویه، اوج اقتدار ایران بر منطقه قفقاز بود، در این دوره مرزهای شمال غربی ایران بسیاری از قلمروی کنونی قفقاز جنوبی و داغستان را در بر می‌گرفت. در دوره جنگ‌های ایران و عثمانی، ایران و روسیه و روسیه و عثمانی، قفقاز میدان مبارزه سه دولت مقتدر آن زمان بود. در دوره قاجاریه رفته رفته از اقتدار ایران کاسته شد و پس از امضای معاهده‌های گلستان و ترکمنچای، مرزهای ایران و روسیه به مرزهای کنونی رسید و قفقاز پس از آن از ایران جدا شد.
به‌دنبال اعلام استقلال گرجستان در سال 1918، ایران این کشور را مورد شناسایی قرار داد و به‌دنبال فروپاشی شوروی در سال 1991 نیز کشورمان استقلال گرجستان را به رسمیت شناخت و پس از گذشت چند ماه از استقلال گرجستان، روابط دیپلماتیک بین دو کشور برقرار شد و دو کشور ایران و گرجستان با درک ضرورتهای دنیای معاصر که منطقه‌گرایی از شاخص‌های مهم آن است همکاری‌های هرچه بیشتر منطقه‌ای و بسط و تعمیق مناسبات فی‌مابین را در دستور کار قرار دادند.
مردم گرجستان دارای ریشه نژادی گرجی از شاخه قفقازی هستند. گرجستان تاریخ و فرهنگ بسیار غنی و کهنی دارد و پادشاهان، شاعران، نویسندگان، دانشمندان، ادیبان و سرداران جنگی نامدار بسیاری دارد. پادشاهان گرجی در دوره‌های باستانی، یعنی ایبریا در شرق کشور و اگریسی در غرب، از نخستین کشورهایی بودند که به‌ترتیب در سالهای 317 و 523 میلادی، مسیحیت را دین رسمی خود اعلام کردند.
نکته مهم این که ایران و گرجستان دارای روابط طولانی، تاریخی و مثبت بوده‌اند که به قبل از دوره هخامنشیان بازمی‌گردد و علاقه فراوان مردم آن به فرهنگ ایرانی و زبان فارسی موجب شده که ایران‌شناسان بنام و مهمی را در خود بپروراند و برخی از سرداران گرجی دوره صفویه نیز افرادی همچون اللّه‌وردی‌خان، امام‌قلی‌خان و رستم‌خان آقاسی هستند.
پیشینه زبان و ادبیات فارسی در این کشور به تأسیس دانشگاه دولتی تفلیس در سال 1918 بازمی‌گردد هرچند که برخی معتقدند مردم گرجستان با ترجمه آثار فارسی قبل از آن هم آشنایی داشتند (مانند ترجمه‌های ویس و رامین اثر فخرالدین اسعدگرگانی) که در سفر ریاست سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز این مهم و تقویت آن مورد توجه قرار گرفت.
جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر دارای رایزنی فرهنگی فعال در این کشور می‌باشد و موضوعات متنوع فرهنگی را با همکاری بخش‌های مختلف دنبال می‌کند.
ملاقات‌های فرهنگی و عزم جدی برای توسعه همکاری‌ها
روز دوشنبه 7 فروردین‌ماه کنار برنامه‌های مختلف بازدید از رایزنی، ملاقات با برخی مسئولان محلی و ... سه دیدار قابل توجه با مقامات عالی از جمله وزیر آموزش و علوم، وزیر فرهنگ و حفظ آثار فرهنگی و تاریخی و رئیس دانشگاه دولتی تفلیس برنامه‌ریزی شد و در هرکدام به‌تناسب، موضوعات مورد علاقه گفت‌وگو شد.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در اولین برنامه به دیدار میزبان رسمی خود یعنی آلکساندر ججلاوا، وزیر آموزش و علوم رفت و در جلسه‌ای صمیمی بر داشته‌های فرهنگی ایران و گرجستان به‌عنوان زیربنای روابط دو ملت تأکید کرد و از جایگاه بسیاری از ایران‌شناسان گرجی که در این کشور پرورش یافته بودند و بسیاری از ظرفیت‌های علمی و تاریخی را در اختیار قرار داده‌اند تجلیل کرد و البته از جایگاه مهم و تأثیرگذار گرجستان میان دیگر کشورهای منطقه و استقلال یافته از شوروی سابق هم گفت و وزیر نیز که از این سخنان استقبال کرده بود بر ضرورت توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی تأکید کرد و دو طرف برخی از زمینه‌های همکاری را بررسی کردند و مورد توافق قرار دادند.
ابراهیمی به وضعیت نه‌چندان مطلوب جهان امروز و موضوع مدرک‌گرایی به‌جای علم‌آموزی و مادی‌گرایی به‌جای معنویت اشاره کرد که باید همه و به‌ویژه کشورهای با داشته‌های فرهنگی و تاریخی ارزشمند، همکاری‌های جدی را برای توجه به علم‌آموزی و معنویت داشته باشند.
ملاقات بعدی با میخائیل گیور گادزه وزیر فرهنگ و میراث فرهنگی این کشور برنامه‌ریزی شده بود که بر اجرای برنامه‌های متنوع و توسعه همکاری‌های فرهنگی به‌ویژه با تهیه و امضای برنامه مبادلات فرهنگی تأکید شد و دکتر ابراهیمی هم با یادآوری این‌که زبان فرهنگ مهمترین نقش را در ارتباطات ملت‌ها به‌عهده دارد، به‌درستی یادآوری کرد که "گذشتگان ما بدون در اختیار داشتن امکانات و تجهیزات امروزی توانستند آثار و ارتباطات ماندگارتری را به‌جای گذارند و این وظیفه متولیان فرهنگی است که با رشد تکنولوژی و امکانات ارتباطاتی در جهت توسعه روابط گام بردارند و با همکاری و توسعه روابط، معنویت و زبان فرهنگ را در جهان تسری بخشند".
وزیر هم ضمن خوش آمدگویی بر وجود زمینه‌های مناسب برای همکاری‌های فرهنگی تأکید کرد و در ادامه برخی موضوعات از جمله برگزاری هفته‌های فرهنگی و فیلم، تبادلات هنری، سینمایی، تئاتر، ترجمه و انتشار آثار فاخر ادبی دو طرف، گسترش توریسم فرهنگی و ... مورد بحث قرار گرفت.
آخرین دیدار رسمی این روز هم ملاقات با رئیس دانشگاه دولتی تفلیس، مهمترین دانشگاه این کشور بود که کرسی زبان و ادبیات فارسی و ایران‌شناسی را در خود جای داده و حمایت از این گونه برنامه‌ها، اجرای برنامه‌های دانش‌افزایی استاد و دانشجو، تبادل هیئت‌های علمی، شرکت در برنامه‌های علمی مشترک و ... در این ملاقات مورد توجه قرار گرفت و البته کنار رئیس، مدیر حوزه شرق‌شناسی و همچنین رئیس بخش ایران‌شناسی نیز به‌صورت جداگانه گزارشی از اقدامات خود ارائه کردند.
بسترسازی برای آغاز گفتگوی ادیان، زمینه‌ای برای شناخت بهتر و دقیق‌تر
روز چهارشنبه 9 فروردین‌ماه در برنامه‌های سفر، دیدار با زازا واشاقمادزه، مشاور نخست‌وزیر و رییس آژانس دولتی ادیان گرجستان برنامه‌ریزی شده بود و دکتر ابراهیمی در جلسه‌ای که قوام شهیدی سفیر کشورمان که از حدود یک ماه قبل در این کشور مستقر شده است، به‌خوبی در خصوص جایگاه این کشور در منطقه در ارتباط با همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان، توجه دولت در حمایت از فعالیت‌های دینی و به‌ویژه اقلیت‌ها اشاره و نتیجه‌گیری کرد که به‌دلیل سیاست‌های درست اتخاذشده مشکلاتی که افراط‌گرایی و جریانات انحرافی دینی برخی کشورها را درگیر کرده در این کشور وجود ندارد.
دکتر ابراهیمی که ریاست شورای سیاستگذاری ادیان را هم به‌عهده دارد به تجربیات فراوان ایران با محوریت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اشاره کرد، گفت‌وگوی ادیان را زمینه‌ساز صلح و امنیت پایدار دانست و آمادگی خود را برای برنامه‌ریزی و اجرای نشست‌های دینی با گرجستان اعلام کرد که مورد استقبال قرار گرفت و مقرر شد رایزن فرهنگی کشورمان و مرکز گفتگوی ادیان سازمان در این زمینه اقدامات و زمینه‌های لازم را فراهم نمایند.
بی‌تردید در جهان امروز و با عنایت به تنش‌ها و چالش‌های جدی موجود، گفتگوی ادیان و آموزش‌های دقیق در این زمینه و معرفی چهره واقعی دین از ضرورتهای انکارناپذیر است که ریاست سازمان تلاش کرد در ادامه مباحث این مهم را مورد واکاوی قرار داده و وظیفه مسئولین، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران را مورد تأکید قرار دهد.
مشاور نخست‌وزیر و رئیس آژانس دولتی امور ادیان گرجستان هم از این مباحث استقبال کرد و در ارتباط با فعالیت‌های دینی به‌طور کلی و مسلمانان به‌طور خاص گزارشی را ارائه کرد.
جامعة المصطفی(ص) العالمیه مرکزی برای معرفی چهره‌ای ناب و درست از اسلام واقعی
دکتر ابراهیمی که به‌عنوان عضو هیئت امنای جامعة المصطفی(ص) العالمیه، در سفر به کشورها معمولاً با رؤسای مراکز وابسته به این مجموعه ارزشمند نیز دیدار می‌کند، در سفر به گرجستان نیز روز سه‌شنبه 8 فروردین با حضور در دفتر مرکزی این نهاد در سوغان‌لو در نزدیکی تفلیس با حجت‌الاسلام زارع و تعدادی از مدیران و طلاب دیدار کرد و در خصوص فعالیت‌های آموزشی به بحث نشست و البته توصیه‌هایی هم برای توسعه همکاری‌های علمی با مراکز دانشگاهی و ضرورت این مهم در تبادل بهتر دیدگاه‌ها ارائه کرد.
البته با توجه به این‌که مجموعه دیگری هم در شهر مارنئولی با نام مبارک امام رضا(ع) متعلق به این مرکز فعالیت می‌کند، در جلسه‌ای جداگانه از مرکز مزبور نیز با حضور حجت الاسلام زارع بازدید کرد.
سفر به مارنئولی، شهری با اکثریت آذری‌زبان
دکتر ابراهیمی روز سه‌شنبه 8 فروردین‌ماه را برای سفر به مارنئولی شهری در نزدیکی تفلیس با جمعیتی که بخش عمده‌ای از آنان را آذری‌زبانان تشکیل می‌دهند اختصاص داد و از مساجد امام حسین(ع)، امام علی(ع) و امام‌زاده سیدلر بازدید کرد و بعد از آن هم به مرکز امام رضا(ع) وابسته به جامعة المصطفی(ص) العالمیه رفت و با رئیس، مسئولان و تعدادی از طلاب ملاقات نمود.
از جمله برنامه‌های دیگر در این سفر کوتاه یک‌روزه هم حضور در دفتر مجمع اهل بیت(ع) در این شهر و دیدار با رئیس، مدیران و تعدادی از طلاب این مرکز بود و توصیه‌ها و پیشنهاداتی که رئیس سازمان برای ارتقاء جایگاه معنوی، دینی و علمی ارائه کرد.
در مسیر بازگشت هم از متسختا پایتخت حدود چهارصد سال قبل گرجستان دیدن کرد.
در امام‌زاده سیدلر که با حمایت جمهوری اسلامی ایران بازسازی شده بود، سیده خانمی 90ساله به‌همراه فرزندش از نوادگان سادات مدفون در این مجموعه که بسیار مورد احترام اهالی شهر هستند از رئیس سازمان استقبال و پذیرایی کردند و دعای خیر نمودند.
مسجد جمعه تفلیس نمادی از وحدت مسلمانان
در تفلیس و برای اقامه نماز به مسجد جمعه این شهر رفتیم که نمونه‌ای بی‌نظیر در جهان است و دارای دو محراب مستقل و جداگانه برای شیعیان و اهل سنت است که سابقه آن به زمانی بازمی‌گردد که در زمان شوروی سابق و به‌بهانه احداث جاده مسجد شیعیان در ابتدای همین خیابان را تخریب کردند و شیعیان و اهل سنت توافق کردند که حیاط در اختیار مسجد اهل سنت به شیعیان واگذار گردد تا برای خود و در ادامه مسجد قبلی مجموعه‌ای را بسازند و امروز این مجموعه دارای دو محراب است و نام ائمه بزرگوار اهل بیت (علیهم السلام) نیز در جای جای مسجد دیده می‌شود و شیعیان و اهل سنت کنار یکدیگر به انجام اعمال عبادی خود بدون هیچ مشکلی می‌پردازند.
شرکت در برنامه زنده تلویزیون
پایان‌بخش برنامه‌های دکتر ابراهیمی روز چهارشنبه 9 فروردین، دعوت تلویزیون پاتریاکی وابسته به اسقف اعظم و کلیسای ارتدوکس این کشور بود که در برنامه زنده گزارشی از برنامه‌ها، دیدارها و روند رو به رشد توسعه همکاری‌های فرهنگی ارائه کرد و بر عزم دو طرف بر گسترش همکاری‌ها تأکید نمود.
آنچه می‌توان در یک نگاه کلی به روابط ایران و گرجستان مورد توجه قرار داد آن که ظرفیت‌ها و داشته‌های فراوان فرهنگی میان دو کشور وجود دارد و شایسته است به‌نحو مطلوب‌تری مورد استفاده و فعال‌سازی قرار گیرد تا بتوان با گسترش تعاملات فرهنگی، همکاری در دیگر زمینه‌ها را فراهم کرد و در جهت تحکیم و تعمیق همه‌جانبه گام برداشت که البته این مهم مورد توجه مقامات دو کشور نیز قرار دارد.
انتهای پیام/*
