"پلپلاسی و پنجکه" در سیستان نوید روزهای با طراوت و شاد نوروز را می‌دهند+ فیلم و تصاویر
فرا رسیدن نوروز در منطقه سیستان با آداب و رسوم ویژه‌ای همراه است و در این ایام در سرزمین سیستان حضور پرستوها و وزش ۲ باد به نام‌های "پلپلاسی و پنجکه" نوید روزهای با طراوت و شاد نوروز را می‌دهند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، هنگامی که شب‌های بلند و سرد زمستانی به پایان می‌رسد و طبیعت دستخوش تغییرات می‌شود و نرم نرم شکوفه‌های درختان جلوه‌گری می‌کنند در سرزمین سیستان حضور پرستوها و وزش 2 باد به نام‌های "پلپلاسی و پنجکه" نوید روزهای با طراوت و شاد نوروز را می‌دهند.
در منطقه سیستان مردمان غیور سیستانی مطابق فرهنگ و آداب و رسوم خود آیین‌های نوروزی را برپا می‌دارند. مردم در ایام نوروز لباس نو می‌پوشند و به دیدار یکدیگر می‌روند. بسیاری از مردم منطقه سیستان روز عید به "کوه خواجه" می‌روند و در بزرگداشت جشن نوروز شادی می‌کنند، خصومت‌ها را در روزهای عید نادیده می‌گیرند و صلح و آشتی را سرلوحه قرار می‌دهند.
با نزدیک شدن فصل بهار تحولات زیادی در سیستان رخ می‌دهد و مردم منطقه طبق آداب و رسوم و سنت‌ها اقداماتی را انجام می‌دهند که برخی از سنت‌ها مربوط به قبل از عید نوروز و برخی متعلق به ایام نوروز است.
خانه تکانی به معنای تمام و عیارش
یکی از سنت‌هایی که مانند سایر مناطق کشور در ایام پایان سال در خانه‌های مردم سیستان انجام می‌شود، سنت خانه تکانی است که در پی این رسم زنان و مردان سیستانی به کمک فرزندان خود به تمیز کردن و نظافت منزل پرداخته و خانه‌های خود را برای سال جدید و همچنین پذیرایی از میهمانان در ایام عید محیا می‌کنند.
خانه تکانی در سیستان به معنای واقعی کلمه انجام می‌شود، تمام وسایل قابل شستشو، قالیچه‌ها، قالی‌ها و پتوها شسته شده و در روزهای آخر اسفندماه فرش‌های آویزان از دیوار منازل و بندهای مخصوص آویز فرش، صحنه بسیار رنگارنگ و زیبایی را ایجاد می‌کند که نویدبخش سالی پاکیزه و به دور از هرگونه آلودگی است.
پخت "چلبک" و زیارت اهل قبور
سنت زیارت اهل قبور یکی از سنت‌های دیرینه و بسیار پرمعنا در این منطقه است. خانواده‌ها در آخرین پنجشنبه سال به زیارت اهل قبور رفته و با ذکر فاتحه‌ای یادی از گذشتگان می‌کنند. آن‌ها همچنین برای درگذشتگان، نان روغنی و "چلبک" و "قتلمه" که نوعی نان کوچک پخته شده در روغن حیوانی است، می‌پزند و میان افراد مستحق تقسیم می‌کنند؛ علاوه بر آن به صورت نقدی نیز نذرهایی پرداخت می‌شود.
همچنین قبل از آغاز سال جدید به دیدار خانواده‌های داغدار و تازه عزیز از دست داده می‌روند و یاد تازه درگذشته را در آخر سال گرامی می‌دارند و با دلجویی، از این خانواده‌ها درخواست می‌کنند تا سال جدید را به دور از غم و اندوه درگذشتگان آغاز کنند.
«کاسه شکستن» سنتی قدیمی با مبنای علمی
در سپیده دم تحویل سال نو بر اساس یک سنت قدیمی سیستانی‌ها تمامی ظروف سفالی که در عرض یک سال از آن‌ها بهره‌برداری شده(کاسه و کوزه) می‌شکنند و تکه پاره‌های آن‌ها را در پشت بام جای می‌دهند و یا بالای بام برده و می‌شکنند.
از نظر سیستانی‌ها این کار تقدس دارد زیرا معتقدند اگر این کار صورت نگیرد ارواح پلید که درون آن‌ها جای گرفته‌اند، خانواده و اعضای آن‌ها را ناخوش و زرد موی می‌کنند. البته این کار پایه و اساس علمی هم دارد. زیرا ظروف سفالی که به مدت زیادی استفاده شوند محل تجمع میکروب و باکتری بوده که برای سلامت انسان مضر است و سبب بیماری می‌شود. این سنت در حال حاضر بسیار کمرنگ شده است.
"علفه" نوید سالی پربار به همراه دارد
روز قبل از نوروز در سیستان روز "علفه" نامیده می‌شود و سنتی که در این روز اجرا می‌شود، سنت علفه نام دارد. در این سنت گیاهانی از گونه غلات مانند جو یا گندم سبز، از کشتزارها پیش کشت و پیش رس می‌شوند و دسته‌ای را که پربارتر و شادمان‌ترند با گِل و ریشه درآورده و با همان گل به پیشانی در خانه‌ها چسبانده می‌شود تا با این کار سال جدید، سالی پربار و سرشار از غله و خوراکی‌ها باشد.
کلوچه سیستان، تجگی و لندو پیشکش میهمانان نوروزی
یکی از کارهای بسیار لذت‌بخش که در سیستان اکثراً به صورت دسته جمعی و با تقسیم کار میان همسایگان انجام می‌شود، پخت کلوچه است. کلوچه خرمایی و بدون خرما و سمنوی خاص سیستان که در زبان محلی سیستان به آن "تجگی" گفته می‌شود، "لندو" که ترکیبی بسیار خوشمزه و مقوی از خرما و کنجد و گندم بوداده است، شیرینی‌های پذیرایی از میهمانان نوروزی سیستانی‌ها است که قبل از عید توسط زنان و دختران هنرمند سیستانی پخته می‌شود.
«بی‌بی گل افروز» به جای بابا نوروز
بر خلاف سایر شهرهای ایران که نوروز را در شکل و شمایل یک مرد کهن سال و خمیده به نام «بابا نوروز» تصور می‌کنند، در سیستان، نوروز را در سیمای زنی مهربان و با تجربه به نام بی‌بی نوروز(بی‌بی گل افروز) تصور می‌کنند که هر سال در روز نوروز به دیدن وابستگان خود می‌آید و به هر خانه سرمی‌زند تا ببیند برای استقبال از او چه کرده‌اند؟ خانه تمیز و پاکیزه است؟ لباس نو دارند؟ نان سال را پخته‌اند؟ جلوی اتاق‌ها علف چسبانده‌اند؟ دخترکان دستهایشان را حنا بسته‌اند؟ از خانه بوی کلوچه می‌آید؟
بی‌بی با خاموش شدن آخرین تنور به خانه‌اش می‌رود؛ او هم فردا وقتی می‌آید باید شسته و تمیز باشد و به ابر دستور باریدن می‌دهد. وقتی در شب‌های عید و روزهای قبل از آن باران ببارد حتی یک نم نم، می‌گویند بی‌بی نوروز سرش را می‌شوید. همچنین این باران نشانه‌ای است از وضعیت مالی خوب و کمی اندوه و گرفتاری برای مردم چون بی‌بی مردمش را بسیار دوست می‌دارد.
موقع باران در ایام عید به ویژه روز قبل و 3 روز اول خانم‌ها و دختر خانم‌ها آب باران را می‌گیرند و با آن موهایشان را می‌شویند و بر این اعتقادند که آب باران موهایشان را رشد می‌دهد.
رقص محلی سیستانی در نخستین روز سال
از اول صبح نوروز در تمامی زیارتگاه‌ها دهل و سرنا نواخته می‌شود و مردان برای رقص محلی سیستانی آماده هستند. در گذشته شب عید دختران به کنار تالاب بین‌المللس "هامون" می‌رفتند و آواز می‌خواندند.
همه اعضای خانواده در موقع تحویل سال نو، در خانه خود در کنار سفره سفید رنگ هفت سین که نماد گستردگی جهان، پاکی و سفید بختی است و معمولاً آن را روی فرش پهن می‌کنند، جمع می‌شوند. این سفره در بیشتر خانه‌ها تا روز 13 فروردین گسترده است. در حالی که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها بر بالای سفره نشسته‌اند، پدر کلام خداوند می‌خواند، بی‌بی نوروز از این خانواده می‌گذرد و کودکان که شهریاران خردسال این سزمین محسوب می‌شوند، با لباس نو از دست بزرگترها عیدی می‌گیرند.
دیدار با بزرگان و خویشاوندان
سیستانی‌ها بعد از تحویل سال در حالی که لباس‌های نو بر تن دارند همراه با تمام اعضای خانواده به صورت دسته جمعی به دیدار سپیدمویان و سالخوردگان و خویشاوندان می‌شتابند و با رفتن به گلستان شهدا و کسانی که عزیزی از دست داده‌اند، صله رحم را به جای می‌آورند. ریش سفیدان و بزرگان فامیل در منطقه سیستان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند.
آخرین جشن نوروز، مراسم سیزده به در است. سیستانی‌ها برای بزرگداشت نوروز در روز 13 به "کوه خواجه" رفته و جشن می‌گیرند و شادی می‌کنند. در گذشته در این روز گره زدن سبزه به این شکل بـود کـه دختران دسته جمعی و با هم سبزه‌ها را گره می‌زدند و جلو می‌رفتند و به یکی از دختران دستور می‌دادند تا هنگامی که آن‌ها دور شدند گره سبزه‌ها را باز کند و این نوعی بخت‌گشایی در سیستان بوده است. در آخر نیز سبزه عید را در آب روان می‌اندازند.
انتهای پیام/
