پیوندی بین انقلاب اسلامی، اربعین حسینی و ظهور وجود دارد/ لزوم تدوین نظریات علمی حکومت اسلامی
مدیرگروه ارتباطات و دین مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام گفت: پیاده‌روی اربعین نمایانگر پیوند عمیق عاشورا با ظهور است، الگویی از جامعه آرمانی که خداوند وعده تحقق آن را داده است و مقدمات آن با انقلاب اسلامی ایران فراهم شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با وقوع انقلاب اسلامی ایران شاهد تحولات زیادی در سطح جهان بودیم. این تحولات از یک سو موجبات رشد معنوی، ایمانی و معرفتی ملت ایران را فراهم آورد و از دیگر سو الگویی را فرا روی ملت‌های آزادی‌خواه دنیا در مقابله با استکبار قرار دارد، تا جایی که همین امر سبب شد ایران به عنوان الگویی برای مبارزه با ظلم شناخته شود. به دنبال این ماجرا، عداوت دشمنان نسبت به ایران و جهان اسلام رو به فزونی گرفت؛ زیرا جبهه‌ی استکبار این نوع تحول را مساوی با شکستن اُبهت پوشالی خود می‌دانستند.
از این منظر می‌توان گفت وجه تمایزی بین ماجرای انقلاب اسلامی ایران نسبت به سایر انقلاب‌های جهان وجود دارد و باید این وجوه مورد مطالعه قرار گیرد، زیرا مطالعه دقیق اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی و آینده‌شناسی این ماجرای بزرگ، موجبات تطبیق و همراستا شدن با آن اهداف متعالی را فراهم می‌کند.
در این راستا به گفت‌وگو با محمدهادی همایون، مدیر گروه ارتباطات و دین مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع) نشستیم.
دکتر همایون از جمله کارشناس‌های حوزه مطالعات دینی ـ تمدنی کشورمان است که با تألیف کتاب «تاریخ تمدن و ملک مهدوی» در سال‌های اخیر بیش از گذشته وارد عرصه مطالعات تمدنی و بین‌الادیانی شد. وی از جمله اندیشمندانی است که در آثارش ماجرای انقلاب اسلامی را در راستای اهداف پیامبران الهی و امامان معصوم علیهم‌السلام برای تحقق حکومت عظیم الهی در آخرالزمان می‌داند، از این رو انقلاب اسلامی ایران را برنامه‌ای از جانب خداوند می‌داند که روز به روز بر اثرگذاری‌اش افزوده می‌شود.
خداوند به واسطه امام معصوم(ع) عالم را اداره می‌کند
تسنیم: شما در کتاب «تاریخ تمدن و ملک مهدوی» ماجرای انقلاب اسلامی را یک برنامه خداوندی معرفی کردید که قرار است تا ظهور امام زمان(عج) ادامه یابد. در ماجرای انقلاب اسلامی ایران و کلاً انقلاب‌های دینی جایگاه نصرت خداوند و جایگاه امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه به عنوان امام عالم و آدم و به عنوان وجود مقدسی که به اعتقاد شیعه مقدرات عالم را در شب قدر از جانب خداوند رقم میزند، چیست؟
ساز و کاری بر خلقت حاکم است ـ همان چیزی که ما به عنوان برهان نظم میشناسیم ـ که آن ساز و کار چیزی مبتنی بر حق است و در نهایت جریان خلقت را به سمت حق هدایت می‌کند. به میزانی که خودتان را با این ساز و کار منطبق میکنید، یعنی درست عمل میکنید بنابراین نصرت الهی شامل حال شما خواهد بود، یعنی جهان همراه شما خواهد بود. حتی کوچکترین مسائلی که ما تصور می‌کنیم به صورت اتفاقی رخ می‌دهد شامل چنین نصرتی هستند. ملائک الهی و تمام عواملی که در زندگی دنیایی پیرامون ما وجود دارند و برای ما خلق شدهاند و به تعبیر قرآن مسخر ما هستند، تا زمانی که مسیرمان را درست و بر مدار حق حرکت کنیم، در جهت همراهیِ با ما حرکت میکنند و زمانی که درست و بجا حرکت نکنیم، عکسالعمل مثبتی از نظام هستی نخواهیم دید. مثلاً وقتی اهل جهاد هستیم، عزیز هم هستیم؛ اما وقتی به جهاد پشت می‌کنیم و امر به معروف و نهی از منکر را فراموش می‌کنیم، عواقب آن را خواهیم دید. این ساز و کاری است که در خلقت وجود دارد و آن بر خواسته از وجود امام معصوم علیه‌السلام است. در واقع ما درون نظامی هستیم که خداوند به واسطه امام علیه‌السلام پیرامون ما قرار داده است و ما خود نیز جزوی از آن و در حال حرکت هستیم و هیچ چیز خارج از این چارچوب وجود ندارد.
بنابراین تا زمانی که در صراط‌المستقیم خداوند قرار بگیریم که مصداق عینی آن امام معصوم علیه‌السلام است، شامل محبتها و نصرتهای الهی میشویم و تا زمانی که در این صراط قرار نگیریم، مخالف سنت خداوند عمل کردهایم و مدام در معرض خطر شیاطین انسی و جنی هستیم.
تسنیم: اینکه گفته می‌شود انقلاب اسلامی ایران باید الگوی سایر جوامع مسلمان و حتی مستضعفان جهان باشد، به نظر شما این الگو بودن از چه منظری مدنظر است؟
این سؤال بسیار مهمی است تا جایی که معمولاً در تحلیل و رفتارهای خودمان به آن دقت نمیکنیم. ما در برابر الگوهای متعددی که برای پیشبرد انقلابمان به واسطه حضرت امام(ره) تا به امروز وجود داشته است، الگوی برخورداری از حکومت یعنی تشکیل حکومت را انتخاب کردیم؛ شما میبینید حزب‌الله لبنان این الگو را ندارد؛ نه اینکه اشتباه است بلکه به وقتش تحلیل خودش را دارد. ما در واقع ادعا کردیم اسلام میتواند تشکیل حکومت بدهد و میتواند در این زمینه موفق باشد؛ ما گاهی اوقات وقتی فکر می‌کنیم بعضی از امورمان در قالب حکومتی پیش نمیرود، بنابراین آن را رها می‌کنیم و تصور می‌کنیم رفتار درستی انجام میدهیم؛ یعنی از قالبهای حکومتی فاصله میگیریم و کار خودمان را انجام دهیم. این در حالی است که ما ادعا کردیم با حکومت میخواهیم آن نمونه عالی باشیم، آن چیزی میخواهیم باشیم که مردم جهان به آن توجه کنند و بدانند که انقلاب اسلامی در کشور ایران موفق بود و الگویی قابل تبعیت است. اگر موضوع حکومت را بخواهیم کنار بگذاریم، به نظر میرسد وظیفه و شعار اصلیمان را کاملاً از دست دادهایم. ما باید بتوانیم در حکومتداری موفق باشیم و این همان جنبه الگوییِ بسیار مهمی است. ما از اینکه حکومت و دولتمان اسلامی باشد، نباید دست برداریم و حتماً باید به این سمت حرکت کنیم و موفقیت ما در همین موضوع است.
نظریات علمی طرح حکومت اسلامی مطرح نشده است
تسنیم: آیا شما قائل به این موضوع هستید که طرح و اصول حکومت اسلامی پایه‌ریزی شده است یا در حد شعار باقی مانده است؟
واقعیت این است که طراحی دولت و حکومت اسلامی بخشی از ماجراست که متأسفانه حتی نظریات علمی آن مطرح نشده است. اینکه دولت و حکومت اسلامی آن هم در این مقطع زمانی چه کارکردی باید داشته باشد، به دست نیامده است. ممکن است شما مدل حکومتی امیرالمؤمنین علیه‌السلام را مدنظر قرار دهید که البته از ابتدای انقلاب اسلامی هم نصب‌العین ما بوده است و ما این موضوع را دیدیم و بر اساس همان هم حرکت کردیم، اما حقیقت این است که این موضوع در تاریخ شکل گرفته است و ما باید به این نتیجه برسیم که یک دولت اسلامی در این زمانه باید به چه شیوهای شکل بگیرد و مبنای آن بر چه اساسی باشد. بنابراین جا دارد که حوزه و دانشگاه به هر طریقی شده به مباحث نظری حکومت و دولت اسلامی دست یابند. گرچه کارهای زیادی صورت گرفته است، اما نیاز انقلاب اسلامی خیلی بیش از این است.
از نظر امام(ره)، انقلاب اسلامی سه مرحله دارد
تسنیم: در خاطره‌ای از مرحوم آقای عسگر اولادی خواندم که به امام خمینی(ره) گفت: مردم بعد از انقلاب همچنان در فقر هستند، اما امام(ره) فرمودند ما برای شکم مردم انقلاب نکردیم بلکه برای زمینهسازی ظهور امام زمان(عج) قیام کردیم. و بعد فرمودند: مبارزه ما برای تغییر یک قانون، تغییر یک وزیر حتی یک دولت نیست، ما برای فراهم کردن مقدمات ظهور ولی عصر(عج) مبارزه می‌کنیم؛ تحلیل شما در این باره چیست؟
استراتژی کلانی بر نحوه پیشبرد انقلاب اسلامی ما حاکم است که از روزهای اولیه مبارزه علیه باطل توسط امام خمینی(ره) پایه‌ریزی شده است. یعنی اولاً استقرار حاکمیت اسلامی در کشور ایران، بعد صدور این نوع ایده و رفتار و الگو به کشورهای اسلامی و در مرحله سوم به سایر کشورهای جهان. در ادامه همین خاطره‌ای که اشاره کردید، امام ادامه دادند: «انقلاب اسلامی ما سه مرحله دارد: مرحله اول اینکه کشور ایران را اسلامی کنید، مرحله دوم اینکه کشورهای مسلمان به طرف حاکمیت اسلام برده شوند و مرحله سوم اسلام را در سراسر دنیا گسترش دهید وجهانیان را با اسلام آشنا کنید، آنگاه در محضر امام زمان(عج) عرضه بداریم که مولا، جهان برای تشریف‌فرمایی شما آمادگی دارد.» به نظر میرسد ما در این همین خط سیر در حال حرکت هستیم. تقریباً 30 سال که از انقلاب اسلامی گذشت، جریان بیداری اسلامی یعنی مرحله دوم ورود ما به عرصه کشورهای اسلامی آغاز شد و اربعین را باید یکی از مهمترین ویژگیهای این دوره دوم در نظر گرفت.
انقلاب اسلامی، اربعین حسینی(ع) و جریان ظهور پیوند مشترکی دارند
تسنیم: چرا جریان اربعین حسینی(ع) را در راستای انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و در راستای ظهور امام زمان(عج) معرفی میکنید؟
واقعش این است که ماجرای پیاده‌روی حسینی(ع) اتفاق بسیار مهمی است. اساساً موضوع ظهور، پیوند خیلی جدی با امام حسین (علیه‌السلام) و جریان عاشورا دارد؛ یعنی اینطور باید فرض کنیم که عاشورا یک نمونه بسیار عالی از آن اتفاقی بود که قرار است در آخرالزمان رخ دهد. از پیوند بین امام و اصحابش و پیوند امام با امت. در واقع ماجرای قیام امام حسین(ع) و پیوند عمیق و معنوی حضرت با اصحاب بزرگوارشان که در یک مقطع محدودی از جهت زمانی و مکانی رخ داد، الگویی از آن چیزی است که قرار است در آخرالزمان اتفاق بیفتد؛ همچنین جنبه مربوط به تقابل حق و باطل ماجرای عاشورا در این مقطع زمانی در اوج بروز و ظهور خودش قرار می‌گیرد. اگر اینطور ببینیم، جریان ظهور به عاشورا پیوند میخورد. حال نیاز است ماهیت ماجرای عاشورا و درسهای معرفتی نهفته در آن مجدداً شناخته شود تا ما را قدم به قدم به ظهور نزدیک کند؛ شواهد حاکی از این است که این جریان بر عهده پدیده دیگری به نام پیاده‌روی اربعین است. تقریباً در این چند سال اخیر این ماجرا طوری ایجاد شد که با هیچ کدام از معیارهای عقلانی ما همخوانی ندارد. این بروز و ظهور درست در راستای همان مسألهای است که عرض کردیم، یعنی مسأله زمینهسازی ظهور امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه و نابودی کفر و ظلم که مقدمات آن با وقوع انقلاب اسلامی ایران آغاز شد.
جریان اربعینی نمونه جامعه وحدت‌زاست
تسنیم: چه شواهدی در ماجرای پیاده‌روی اربعین حسینی(ع) وجود دارد که آن را در راستای برپایی ظهور امام زمان معرفی می‌کنیم؟
شما در ماجرای پیاده‌روی اربعین، ویژگیهایی که در دوران ظهور امام زمان(عج) در آیات قرآن و روایات عترت(ع) بیان شده است را میبینید. از تجمع انسانها، حرکت جمعی به سمت امام معصوم(ع)، مواسات بین مردم و از آن مهم‌تر اینکه تمام ادیان دارند ذیل امام معصوم(ع) جمع میشوند و در واقع همان طلیعههای «و رأیت الناس یدخلون فی دین الله افواجا» است. بنابراین بسیار شبیه به جریانی است که بناست در آخرالزمان اتفاق بیفتد. شما میبینید در این جریان مرز بین شیعه و سنی و حتی مسلمان و مسیحی برداشته شده است تا جایی که پیاده‌روی اربعین امروزه موضوع بینالمللی تلقی می‌شود. در واقع جریان اربعین حسینی که در راستای جریان انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی و در وسعت بیشتری قرار داده شده است، به عنوان مقدمه واقعیتی است که در آخرالزمان بناست رخ دهد. ما در این مسیر در حال حرکت به سمت جلو هستیم. شاید در سال 57 یک لایه رقیقتری از ماجرای پیاده‌روی اربعین را مشاهده کردیم و حالا در سطح جهانِ اسلام خودش را نشان می‌دهد، به ویژه در وحدت بین دو ملت ایران و عراق که به نظر من یکی از راهبردیترین موضوعات برای رساندن ما به شرایط نزدیک به ظهور است. ما و ملت عراق از ابتدا با نام تمدن بینالنهرین یک تمدن را تشکیل می‌دادیم که این ماجرا در زمان حضرت نوح علیه‌السلام و پس از طوفان نوح شکل می‌گیرد و به بقیه جهان گسترش مییابد. جریان اربعینی، اتحادی است که با تمام مبانی اسلامی ذیل بحث وحدت کاملاً هماهنگ است.
انتهایپیام/
