۱۰۰ روز عملیات در موصل؛ غرب دجله سخت‌تر از شرق آن خواهد بود

به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، 17 اکتبر(26 مهر ماه) بود که عملیات بازپس گیری شهر موصل از داعش از سوی ارتش عراق و با دستور حیدر العبادی نخست وزیر این کشور آغاز شد.

شهر موصل، مرکز بخش عراقی قلمرو سازمان تروریستی داعش است. این شهر با مناطق اطرافش در زمان اشغال توسط داعش، بیش از 2 میلیون جمعیت داشت و عمده اهالی آن را «اعراب اهل تسنن» تشکیل می‌دهند. رود دجله از وسط این شهر می‌گذرد و در بخش شرقی این رودخانه، سه قوم بزرگ «کرد»، «ترکمان» و «شبک» در کنار اعراب زندگی می‌کردند. مرکز اصلی تجمع دو قومیت «ایزدی» و «آشوری» در عراق نیز در استان نینوا قرار دارد و تبعاً بخشی از فرزندان آنان در شهر موصل (مرکز استان نینوا) زندگی می‌کردند.

حیدر العبادی، نخست وزیر عراق این عملیات را "قادمون یا نینوی"(به سوی تو می‌آییم نینوا) نامگذاری کرد(این نامگذاری در پاسخ به حمله داعش به بغداد بود که نام آن را قادمون یا بغداد گذاشته بودند)؛ عملیاتی که تا کنون و پس از گذشت 100 روز، 6 مرحله را پشت سر گذاشته است.

نقشه موصل پیش از عملیات آزاد سازی آن در ماه اکتبر(مهر ماه)

برنامه عملیاتی به دلیل جغرافیای موصل به گونه‌ای است که دو مرحله اصلی را شامل می‌شود. اول آزاد سازی شرق موصل که به لحاظ بافت جغرافیایی بازتر و آزاد سازی آن آسانتر است و بعد غرب موصل که بافت شهری قدیمی و سنتی دارد و از نظر نظامی، عملیات در این منطقه بسیار دشوار است.

مجموع نیروهای حاضر در عملیات را حدوداً 100 هزار نفر برآورد کرده‌اند که 40 هزار نفر آنها را پیشمرگه و 54 هزار نفر را ارتش عراق اعم از  ارتش، حشد شعبی، یگان ویژه نیروی انتظامی، پلیس اتحادیه و پلیس محلی تشکیل می‌دهند؛ البته این آمار مربوط به رسانه‌های غربی بوده و رسانه‌های عربی رقمی در حدود نصف ارائه داده‌اند. ارتش عراق نیز از ارائه آمار خودداری کرده و این موضوع را محرمانه خوانده‌اند؛ رقم اعلام شده بین 35 هزار تا 100 هزار نفر را در بر می‌گیرد.

این عملیات از 6 محور در شمال، جنوب و شرق آغاز شد که 5 محور آن در اختیار نیروهای پیشمرگه بود و برای اولین بار نیروهای پیشمرگه و ارتش عراق در یک عملیات مشترک به مبارزه با تروریسم پرداختند. هر چند بر سر حضور یا عدم حضور پیشمرگه در مناطقی که آزاد می‌کند حرف و حدیثهایی مطرح بود ولی سرانجام در سفر مسعود بارزانی به بغداد و دیدارش با حیدر العبادی، طرفین به تفاهم رسیدند که پیشمرگه از مناطقی که آزاد می‌کند عقب نشینی کند.

درباره تعداد نیروهای داعشی نیز نمی‌توان رقم دقیقی را عنوان کرد زیرا بافت شهر موصل در حال حاضر یک میلیون جمعیت دارد که به دلیل ساختار فرهنگی و مذهبی آن باید گفت که بخشی از مردم نیز همراه داعش هستند.

نیروهای ویژه عراق در عملیات موصل

عملیات با محاصره شهر آغاز شد. در ابتدا دو رویکرد در قبال این عملیات وجود داشت. جریانی معتقد بود که باید راهی برای فرار تروریست‌ها به سوریه در غرب موصل وجود داشته باشد تا با تلفات کمتر بتوانند این شهر را آزاد کنند. رویکرد دیگر این بود که این تروریست‌ها به هر جا بروند نا امنی و خرابی را خواهند برد و هیچ تضمینی برای عدم بازگشت آنها به عراق وجود ندارد، پس باید با محاصره کامل شهر، همه تروریست‌ها را در همین منطقه نابود کرد که البته این رویکرد مبارزه با تروریست‌ها را دشوارتر می‌کرد؛ هر چند پذیرفته و پیاده شد.

حضور یا عدم حضور نیروهای حشد شعبی در عملیات نیز موضوعی بود که روی آن ماهها بحث شده بود. بخشی از مقامات سنی عراق و کشورهای عرب همسایه و نیز ترکیه و آمریکا مخالف حضور و نقش آفرینی حشد در عملیات بودند. علت ظاهری امر حضور نیروی نظامی شیعی در بافت سنی و احتمال افزایش اختلافات و درگیری‌ها بود اما در واقع می‌توان گفت که نگرانی این طیف ناشی از افزایش حضور و نفوذ جمهوری اسلامی در عملیات موصل و بخش سنی نشین عراق بود.

این اختلافات ادامه یافت تا سرانجام بر این موضوع توافق شد که حشد در اطراف شهر حضور داشته باشد و محاصره موصل و عملیات‌های پاکسازی اطراف با این جریان باشد. بر این اساس بود که حشد از غرب وارد شده و عملیات‌ها و پیش روی‌های خوبی داشت.

ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به رهبری آمریکا هم که وظیف بمباران و پشتیبانی هوایی از ارتش عراق را داشت گاهی سهواً! نیروهای ارتش را بمباران می‌کرد.

این عملیات گرچه در آغاز با سرعت پیش رفت اما با نزدیک شدن به مرکز شهر و تجمیع بافت شهری و ساختمان‌ها با مقاومت بیشتر تروریست‌ها و سنگر گیری آنها در مناطق مسکونی روبرو بودند که با استفاده از تله‌های انفجاری و نیز سپر انسانی کار را برای نیروهای نظامی عراق سختتر می‌کردند. پیشروی در این مرحله با کندی روبرو شد به طوریکه در زمانی به نظر رسید ارتش عراق برای بازبینی عملیات متوقف شده است، اما مقامات رسمی اعلام کردند که عملیات طبق برنامه پیش می‌رود.

دانشگاه موصل

عملیات آزاد سازی شرق موصل مرحله به مرحله پیش رفت که آزاد سازی مناطق مهم همچون دانشگاه موصل یا مسجدی که ابوبکر بغدادی در آن خطبه خواند. سرانجام «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق در روز پنجم بهمن ماه رسماً اعلام کرد که شرق موصل از دست داعش آزاد شده است.

شرق موصل به طور کامل پاکسازی شده و عملیات برای آزادسازی غرب آن آغاز شده است

به دنبال آن، نیروهای حشد شعبی عملیات جدیدی علیه نیروهای تروریستی داعش در شمال تکریت و در مسیر ارتباطی این شهر به موصل مرکز استان نینوی آغاز کردند.

با تصرف هر منطقه که البته با سختی‌هایی همراه بود، مشخص می‌شد که وضعیت برای داعش سخت‌تر می‌شود. در این مرحله شاهد بودیم که تنها پل باقی مانده از 5 پل متصل کننده شرق به غرب موصل از سوی داعش منفجر شد تا راه برای ورود نیروهای نظامی به غرب موصل بسته شود.

وضعیت برای داعش به گونه‌ای شده است که سن انتحاری‌های داعش به شدت پایین آمده و اکنون نوجوانان را برای عملیات‌های انتحاری آماده می‌کنند. همینطور طبق اعلام رسانه‌های غربی، این گروه تروریستی کلیه منابع درامدی خود در موصل را از دست داده و اینک برای پرداخت هزینه‌ نیروهای تروریستی خود با مشکل روبرو شده است.

طبق این گزارش، شبه‌نظامیان داعش معمولاً ماهانه دستمزدی معادل 350 دلار دریافت می‌کنند اما ظاهراً در هفته‌های اخیر، این گروه تروریستی پرداخت حقوق به این شبه‌نظامیان را متوقف کرده است و این امر نمایانگر آن است که این گروه تروریستی احتمالاً‌ با کمبود بودجه مواجه شده است.

غرب موصل نبردهای سختی رو طی روزهای آینده شاهد خواهد بود. چندی پیش نیچروان بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان عراق در خصوص عملیات آزاد سازی موصل با اشاره به حضور و نقش پیشمرگه در این عملیات اعلام کرد، بافت شهری و انسانی غرب موصل طوری است که مرحله بعدی عملیات بسیار دشوارتر از مراحل قبل خواهد بود اما پیشمرگه همچنان نقش آفرین خواهد بود.

صدمین روز عملیات آزاد سازی موصل در حالی پشت سر گذاشته شده که غرب آن به زودی شاهد حضور نیروهای نظامی عراق برای پاکسازی خاک این کشور از لوث وجود تروریست‌ها خواهد بود.

گزارش از علی حیدری

انتهای پیام/