نگاهی به مناسبات ایران و کویت

به گزارش گروه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، سخنگوی وزارت امور خارجه از سفر وزیر امور خارجه کویت به ایران خبر داد. وی گفت که این فرستاده حامل پیامی از جانب امیر کویت برای رئیس جمهور ایران است. در این مطلب تلاش شده که ابتدا اقتصاد کویت به صورت اجمالی بررسی شود و در قسمت بعدی به وضعیت مناسبات دو کشور و زمینه‌های آن بپردازد. این گزارش به شرح ذیل است: 

کویت با جمعیتی بالغ بر 5/3 میلیون نفر و منابع نفتی غنی یکی از اقتصادهای نفتی جهان با جمعیتی اندک است.کشور کویت در سال1899 با امضای پیمانی مستعمره انگلستان شد و با پایان جنگ جهانی اول، تسلط امپراتوری عثمانی برکویت پایان یافت. در 19 ژوئن 1961 این کشور با موافقت انگلستان استقلال رسمی یافت و در جولای همان سال به اتحادیه عرب پیوست. کویت در سال 1963 به عضویت سازمان ملل درآمد و همان سال نیز نخستین انتخابات قانون‌گذاری در این کشور انجام شد. شیخ عبدالله، امیر کویت نخستین مجلس ملی را در 29 فوریه 1963 برپا کرد.

 * منبع در آمد کویت

کویت با نزدیک به 100 میلیارد بشکه ذخیره نفت خام، بیش از 8 درصد از ذخایر نفت خام جهان را در اختیار دارد. در منطقه بی‌طرف میان عربستان و کویت نیز نزدیک به 5 میلیارد بشکه ذخیره نفت وجود دارد که نیمی از آن متعلق به کویت است. بخش عمده ذخایر نفت این کشور در حوزه عظیم بورغان قرار دارد. این حوزه که میدان‌های بورغان مگوا و احمدی را در بر می‌گیرد، حدود 70 میلیارد بشکه نفت خام را در خود جای داده است.

در آخرین سهمیه بندی تولید نفت، سهم کویت 167/2 میلیون بشکه در روز تعیین شده است که این کشور می‌کوشد ظرفیت تولید خود را به 5/3 میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
عمده درآمد مالی کویت از راه نفت و فرآورده‌های وابسته به آن است که اقتصاد این کشور را شدیداً به خود وابسته کرده است، حتی می‌شود گفت که ثبات اجتماعی کویت در گرو فروش نفت و اخذ در آمد از آن است.

* اقتصاد کویت

کشور کویت با یک اقتصاد تک بعدی به عنوان یک جامعه مصرفی با تولید داخلی غیر نفتی اندک، یکی از کم تولیدترین (تولیدات غیرنفتی) و در عین حال مصرف‌کننده‌ترین جوامع در منطقه خلیج فارس است. در زمینه تولیدات غیر نفتی، کویت بیشتر سعی خود را بر سرمایه‌گذاری در بانک‌ها و صنایع کشورهای دیگر گذاشته که با سرمایه‌گذاری حدود 444 میلیون دلار، جایگاه دوم سرمایه گذاری عربی در خارج از خاک خود را در اختیار دارد.

اما اتفاق جدیدی که در مورد اقتصادهای عربی رخ داده، این است که آنها اخیراً به دنبال بازگشت سرمایه هستند. در سایه بحران‌های شدید اقتصادی که کشورهای عربی از آن رنج می‌برند، اقتصاد این کشورها به بازگشت سرمایه‌های خویش و یا حداقل بازگشت بخشی از آنها به‌ شدت نیازمندند. کشورهای عربی از نظر جذب سرمایه‌های خارجی در رتبه‌های بسیار پایین و از نظر خروج سرمایه در رتبه‌های بالاتر قرار دارند کویت نیز از این دایره خارج نیست.

 * کاهش بهای نفت و تبعات آن برای دولت شهر کویت                                                                                                                                                                                              

کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی تأثیر منفی بر صنایع پتروشیمی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس داشته و منجر به کاهش فروش این محصول طی دو سال اخیر شده است. سازمان بورس کویت اخیراً از خسارتی 800 میلیون دلاری طی یک هفته خبر داد که دلیل آن مشکلات ناشی از شرایط اقتصادی حکم‌فرما بر این کشور است.

آمارهای موجود در کویت نیز حاکی از آن است که فروش خودرو در این کشور در سال  2016 بر خلاف رویه معمول، 27 درصد کاهش پیدا کرده و شاخص اعتماد مردم به نظام اقتصادی در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد. البته کمک‌های مالی کویت به جبهه جنگی عربستان علیه یمن نیز در تشدید این روند اثرگذار بوده است.

* بحران اقتصادی و اقتصاد بدهکاری

خروجی فروش نفت در دولت کویت به دلیل پرداخت‌های زیاد توسط دولت به مردم و کارمندان و سرمایه‌گذاری‌ها، دچار یک مشکل بودجه شده که در مواردی هم با تذکر صندوق بین‌المللی پول همراه بوده است، مثلاً در سال 2011 صندوق بین‌المللی پول به 6 کشور عربی خطر کاهش ارزش ارز این کشورها در سالهای 2017 تا 2020 را هشدار می‌دهد. در ازای این تذکر، کویت به دنبال چاره‌اندیشی برای این بحران، طرح وام 10 میلیارد دلاری را مورد رایزنی قرار داده است.

با توجه به اینکه تحقق این شرایط دشوار مالی برای کویت در حالی است که این کشور برای حفظ ثبات اقتصادی و جلوگیری از کاهش شدید ارزش واحد پول خود برای سال‌های پیش‌رو، بودجه انقباضی 63 میلیارد دلاری را مد نظر قرار داده است.

* تاثیر فرهنگ رایج در جامعه کویت بر اقتصاد آن 

مردم کویت به دلیل دریافت حقوق و یارانه‌های زیاد از دولت خود، جزء مرفه‌ترین مردمان منطقه خلیج فارس به شمار می‌روند و در وضعیت مالی مناسبی هستند. مردم کویت از سوی دولت این کشور خدمات مختلفی دریافت می‌کنند.

در ادامه آن چیزی که تبدیل به آفت این جامعه شده است، تجمل‌گرایی و فخر‌فروشی رایج در این جامعه نسبت به دیگر جوامع است.

به عنوان نمونه شاهد راه اندازی دفاتر دلالی کارگر منزل در این کشور هستیم. ترانزیت خدمه و کارگرهای خانگی عمدتاً از کشورهای مسلمان مثل مالزی، اندونزی، هند و مصر صورت می‌گیرد. اسراف‌گرایی، حجم بالای مسافرت‌های تفریحی و بالا بودن رشد خرافه‌گرایی از دیگر مشکلات فرهنگی حاکم بر کویت است.

* نگاهی به مناسبات ایران و کویت

روابط کویت و ایران از زمان گذشته نشاط و پویایی داشت زیرا علاوه بر تجارت در بنادر کویت، خرمشهر، بوشهر و بندرعباس، شاهد مهاجرت ایرانیان به کویت و بالعکس بودیم.

بعد از استقلال حکومت کویت در سال 1961 میلادی، روابط کویت و ایران پیشرفت چشمگیری داشت و ایران در این سال حکومت کویت را به رسمیت شناخت، در سال 1962 سفارت ایران در کویت افتتاح شد.

علاوه بر آن نخست‌وزیر ایران در آن زمان اعلام کرد که ایران اجازه هیچ تغییرات جغرافیایی و سیاسی در منطقه را نخواهد داد و بعد از انقلاب اسلامی ایران در سال 1979، کویت جزء اولین کشورهایی بود که جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت و شیخ صباح الاحمد، معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه کویت، اولین مقام عالی‌رتبه در منطقه بود که بعد از انقلاب اسلامی به ایران رفت. لازم به ذکر است که روابط ایران و کویت در سه دهه اخیر نسبت به دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس پویاتر بوده است.

بعدها با فهم بیشتر اشتراکات امنیتی، دو طرف در سال 1998 تفاهم‌نامه توسعه همکاری‌های امنیتی و مبارزه با قاچاق مواد مخدر امضا کردند. در اکتبر سال 2000 وزیر کشور ایران و کویت انجمن مشترک مبارزه با قاچاق مواد مخدر را تشکیل دادند و در رابطه با امنیت خارجی در سال 2002 وزرای دفاع تفاهم‌نامه دفاعی امضا کردند.

روابط ایران و کویت در حال حاضر طبق سیاست حسن همجواری در شرایطی کاملاً پویا و رو به پیشرفت به سر می‌برد. مبادلات گازی و تبادل تجاری بین دو کشور نشان‌دهنده  میزان علاقه و تعامل دو کشور به یکدیگر است.

موضوع دیگری که روابط دو کشور را در عرصه‌های مختلف تقویت می‌کند، علقه و پیوند دو ملت با یکدیگر است. جمعیت قابل توجهی از مردم کویت دارای رگه اصیل  ایرانی هستند که در دوران مهاجرت‌ها وارد این کشور شده‌اند.

روابط ایران و کویت در حال حاضر شرایطی خاص دارد، چرا که ایران به عنوان یک کشور مولد مواد غذایی می‌تواند با تجارت غذای سالم بر کاستن مقدار رشد سرطان حاصل از واردات غذا در کویت تاثیر بگذارد و از مصرف محصولات مشکوک به استفاده از روغن خوک مانند مک دونالد بکاهد.

مسئله دیگر اینکه نزدیکی مرزهای دو کشور توانسته بر نظام سلامت کویت و بازار طبابت ایران  تاثیر بگذارد و امروز شاهد حضور مردم کویت در کلینیک‌های ایرانی هستیم که خود نشان دهنده ظرفیت‌های عظیم تبادل زائر و تور‌های درمانی میان دو کشور است.

کشور کویت می‌تواند یک الگو در منطقه برای روابط با ایران باشد، چرا که با حدود 30 درصد جمعیت سلفی با گرایشات رادیکال، از تنش‌ها به دور بوده است و این برآمده از نوع مدیریت هوشمند حاکمان و روحیات غیر‌بحرانی مردم این کشور است.

اگرچه در برخی مواقع عوامل عربستان سعودی، دولت و پارلمان این کشور را با تنش مواجه کرده‌اند، اما هیچگاه این تنش‌ها بر روابط دو کشور اثر نداشته و این خود نشان از استحکام سیاست خارجی حسن همجواری در برنامه‌های این کشور است.

گزارش از حسین محمدی اصل

انتهای پیام/