حریم شهدا، خط یک ما است/حقیقت ماجرای مادر شهیدی که رضایتنامه‌اش را پس گرفت + فیلم

مسئول فرهنگی گلزار شهدای تهران می‌گوید:به کارگر گفتم: «بیا اینجا را بکن» به یک لحد رسیدیم. وقتی لحد را بالا زدیم، دیدیم یک قبر خالی برای این شهید گذاشته‌اند. مادر شهید برگشت و به من گفت: «بچه! دیدی راست گفتم.»...

خبرگزاری تسنیم: پرونده «همه چیز درباره ساماندهی گلزارهای شهدا» تلاش دارد هم راوی حرف موافقان این طرح باشد و هم نقل کننده بخش‌هایی از حرف مخالفان و منتقدان. نظرات کارشناسی مسئولین سازمان‌‌های مرتبط با حوزه دفاع مقدس با کارکرد فرهنگی، اعلام نقطه نظرات تشکل‌های بزرگ خانواده شهدا و ایثارگران و میزگرد مخالفان طرح ساماندهی تا کنون منتشر شده است. در پی آن سوالات، ابهامات و نگرانی‌ها و دغدغه‌های مختلف خانواده شهدا در این زمینه طرح شده است و وقت آن فرارسیده که مجریان طرح ساماندهی گلزار شهدا و مسئولین بنیاد شهید و امور ایثارگران پاسخگوی سوالات و دغدغه‌های مطرح شده و به طور کلی پاسخگوی آنچه در گلزار شهدا اتفاق می‌افتد، باشند.

علیرضا اکبری مسئول فرهنگی گلزار شهدای بهشت زهرا(س) است. او 20 سال سابقه فعالیت در گلزار شهدای تهران دارد. به خاطر نوع شغل و مسئولیتی که در این گلزار دارد، شاید تنها مسئولی در بنیاد شهید است که به صورت روزمره و رودر رو با خانواده شهدایی که برای دیدار با شهیدشان به گلزار رفت و آمد دارند، در ارتباط است. او معتقد است دردهای این خانواده‌ها را می‌داند و برای بر طرف کردن نگرانی‌هایشان تلاش می‌کند. او با صراحت از آنچه در گلزارهای شهدای سایر شهرستان‌ها و در قطعه 44 گلزار شهدا به عنوان طرح یکسان سازی اتفاق افتاده است گلایه می‌کند و از اجرای اتفاقاتی می‌گوید که شباهتی با تخریب‌های صورت گرفته در سال‌های قبل ندارد. اکبری بارها در مقابل دوربین رسانه‌ها رضایت‌نامه‌هایی که خانواده شهدا آن را نوشته و امضا کرده‌اند را نشان داده است و لیست اسامی همه خانواده‌ها را با جزئیات اتفاقاتی که برای مزار شهیدشان افتاده است را رسانه‌ای می‌کند. هر چند که درباره بخشی از این رضایت‌نامه‌ها و نحوه تهیه آنان شبهات زیادی طرح شده است. بخش اول گفتگوی تفصیلی تسنیم با اکبری در اینجا قابل مشاهده است و بخش دوم آن را در ادامه می‌خوانید:

* تسنیم: به غیر از بحث لودرها در گلزار شهدا که در برخی عکس‌ها و فیلم‌ها آمده بود و مصنوعی بودن آن هم مشخص بود، باز هم موضوعی بود که اشاعه آن را خلاف واقعیت بدانید؟

بله؛ روی خروجی بعضی خبرگزاری‌ها زدند تخریب شبانه مزار شهید صرافی، و عکس مزار این شهید را هم نشان دادند، حالا نظر برادر شهید در فیلمی که ما از او گرفتیم مشخص است. او می‌گوید که هیچ تغییری در سنگ و ویترین و حالت مزار ایجاد نشده است. زیبا و تمیز و آبرومند شده است. تشکر هم می‌کند. فیلم نظر برادر این شهید در مورد تغییرات اعمال شده کاملا گویاست:

* تسنیم: کار مناسب‌سازی این قطعه شبانه انجام شد؟

چند روزی، کار بعدازظهر انجام شد. که دلیل آن هم گرمای خیلی زیاد تابستان در روز بود. گفته بودند بعدازظهر کار شود، گرما کمتر اذیت می‌کند. سه یا چهار روز کار اینطور انجام شد که من گفتم نباید کار بعداز ظهر باشد. هر کاری که هست صبح تا ظهر باشد که خانواده شهدا هم بتوانند بیایند و ببینند و نظر بدهند.

متاسفانه در انتخاب سنگ مزار شهدا یک فضایی هم بین خانواده‌ها پیش آمده مثلا یک نفر سنگ را 5 سانت بالا می‌آورد، آن یکی سنگ را با ارتفاع 10 سانت انتخاب می‌کند و یکی دیگر 20 سانت بالا می‌آورد. در این شرایط پیش آمده که مثلا مادر شهید می‌گوید مگر خون شهید من با خون آن شهید چه فرقی دارد که مزارش اینقدر متفاوت است؟ یا پدر شهیدی می‌آید و به ما می‌گوید: «چرا بین شهدا فرق می‌گذارید.» در انتخاب چینش مزار هم این مشکلات پیش می‌آید که خوب نیست.

بدانیم یک روزی مرگ یقه همه را می‌گیرد

* تسنیم: چرا این فیلم‌ها ساخته شد؟ متاسفانه از داستان ساماندهی گلزارهای شهدا خاطرات بدی در اذهان است که این فیلم‌ها آن‌ها را یادآوری می‌کند.

نمی‌دانم؛ فقط می‌خواهم تذکر بدهم به همه این کسانی که با این کارها فرافکنی می‌کنند. اینجا در بهشت زهرا(س) روزی حدود 200 نفر را غسل می‌دهند و دفن می‌کنند. اگر با افکار و احساسات خانواده شهدا بازی کردید، بدانید یک روزی مرگ هست و یقه همه ما را می‌گیرد. آخر سر می‌خواهیم چطور جواب پس بدهیم؟ این سخت است. هر کدام ما بدون استثنا باید جواب پس بدهیم. خیلی سخت است. همه در تهران در ریا و ربا و دروغ و گیر کرده‌ایم. خیلی چیزها برایمان عادی شده است. توصیه می‌کنم بیایید به غسال خانه سر بزنید.

حریم شهدا، خط یک ما است

* تسنیم: درباره خبرهایی که در مورد فروش قبور قطعات شهدا شنیده شد، ماجرا حقیقت داشت؟

یک دروغ دیگری که این وسط درآورده‌اند و آن را میان خانواده‌های شهدا عنوان می‌کنند این است که گلزار شهدا قبرهایش تمام شده و آمده هر قبر شهید را 200 میلیون تومان می‌فروشد. ما برای قطعات گلزار شهدا حریم قائل هستیم. حریم شهدا، خط یک ما است. خط یک، یعنی قطعات شهدا و در قطعات شهدا فقط جانبازان 70 درصد که به فیض شهدا نائل می‌شوند، شهدای مدافع حرم و شهدای دیگر دفن می‌‌شوند. حتی اجازه دفن خانواده شهدا را هم در این قطعات نمی‌دهیم. حتی برای شهدای مدافع حرم قطعات ویژه قائل هستیم و اگر می‌بینید مثلا شهید مدافع حرم را می‌برند و در قطعه 26 یا 40 دفن کردند به این علت است که مثلا عمویش آنجا بود و می‌خواستند کنار عمویش که جای خالی بین مزار داشته است، دفن شود. یا مثلا فلان جانباز شیمیایی وقتی شهید می‌شود را ممکن است کنار برادر شهیدش دفن ‌کنیم. ولی به هر حال حریم اول ما فقط متعلق به شهداست.

حریم دوم ما هم در گلزار شهدای بهشت زهرا(س)، حریم ایثارگران است. شامل قطعات 45 -232 -56-57- 55 که خانواده شهدا اعم از مادر، پدر، فرزند و همسر شهید و جانباز به خاک سپرده شده‌اند و پر شده است و الان هم قطعه 51 بالغ بر 8 هزار قبر است که توسط آقای قالیباف به ما واگذار شده است و قطعه ویژه ایثارگران شده است و الان هم پدر و مادر شهید و جانباز زیر 70 درصد را در کنار سالن دعای ندبه در قطعه 51 دفن می‌کنیم.

از سال 90 به بعد دفن اموات در قطعات شهدا ممنوع شده است/محال است قبری فروخته شود

اگر خوب نگاه کنید، می‌بینید که امواتی که در قطعه 24 دفن هستند مربوط به گذشته هستند از سال 90 به بعد دفن اموات در این قطعات ممنوع شده است. ظرفیت‌های خالی آن را هم برای شهدای آینده نگه داشته‌اند و محال است قبر به کسی فروخته شود.

در تجمع اعتراض آمیزی که برخی از خانواده‌های شهدا داشتند و فیلم آن هم در فضای مجازی منتشر شد، برخی از خانواده‌ها عنوان می‌کنند که مسئولی آمده و گفته که خانواده شهدا درکی ندارند. من هر چه جستجو کردم چنین نقلی را ندیدم. اصلا هیچ مسئولی جرأت می‌کند که چنین حرفی را بزند؟ این جملات حاصل تحرکات همان کسانی است که نیمه شب زنگ می‌زنند و به مادر شهید می‌گویند استخوان‌های فرزندت را بیرون ریخته‌اند. این‌ها با جملات و الفاظ خاصی سیستم خانواده را به‌هم می‌ریزند. بله واقعا بازی می‌شود. بحث لودر، بحث درک نداشتن، بحث حذف شدن ویترین، عوض شدن سنگ مزار و... همه جزو مواردی است که کسانی به دست گرفته‌اند و توسط آن با احساسات خانواده شهدا بازی می‌کنند. همه اینها در فیلمی که مادران شهدا از تلفن‌های مشکوک و نیمه شب سخن گفته‌اند، مشخص است:

یا مثلا برخی از این معترضین که دروغ پراکنی می‌کنند، در سایت خودشان نمونه قراردادی را گذاشته‌اند که در یک بند نوشته بود تأمین هزار عدد سنگ و آن را بهانه قرار دادند و گفتند این کارخانه سنگ متعلق به برادر یا عمویشان بوده و خواسته‌اند برای سودجویی با آن قرار داد ببندند و فلان و بهمان.

در قطعه 21 و 24 بالغ بر 8 هزار مزار شهید وجود دارد

موضوع سنگ‌های پیش بینی شده را هم در مثالی برایتان توضیح بدهم. در قطعه 21 و 24 که کار مناسب‌سازی انجام می‌شود، بالغ بر 8 هزار مزار شهید وجود دارد. اگر سنگ شهیدی که 35 سال از عمرش گذشته است ترک بردارد و شکستگی پیدا کند و پدر و مادر شهید بخواهند که سنگ مزار فرزندشان را عوض کنیم، آیا این کار را نباید انجام دهیم؟ هر چند که ما به آن‌ها می‌گوییم که سنگ جدید هم باید با همان جنس و رنگ باشد و همان مطلب و خط را روی آن بنویسیم، تا به لحاظ فرهنگی ارزش محتوای آن حفظ شود.

* تسنیم: با توجه به حرف و حدیث‌های پیش آمده، خانواده شهیدی هم در میان کسانی که رضایت نامه را امضا کردند، برای دریافت رضایتنامه و پس گرفتن امضایش مراجعه کرده است؟

بله؛ یک نفر را داشتیم. به او گفته بودند می‌خواهند مزار پسرت را 200 میلیون تومان بفروشند، آنقدر از شنیدن این حرف به هم ریخته بود که منتظر نماند تا برایش موضوع را توضیح دهیم. فقط گفت: «رضایتم را بدهید تا من بروم.»

داخل سایت‌ها عکسی از یک قبر با سنگ شکسته شده منتشر می‌شود و آن را منتسب به شهدا می‌کنند که تخریب انجام گرفته. اگر آن عکس را دیده باشید متوجه نصفه بودن عکس شده‌اید. آن سنگ قبر در همین قطعه 24 متعلق به یکی از امواتی است که سال‌ها پیش دفن شده است. منتها کلمه شادروان روی اسم را عکاس نگرفته است و با شکسته بودن سنگ قدیمی این مزار سعی کرده چنین القا کند که سنگ قبر شهید تخریب می‌شود.

قبری که در برخی سایت‌ها منتسب به شهدا معرفی شده است

متاسفانه وقتی میان قطعات شهدای بهشت زهرا(س) قدم می‌‌زنید، می‌بینید که تراکت‌هایی با چاپ رنگی و با کیفیت بدون هیج نام و نشان و آدرسی با اطلاعات دروغ داخل حجله‌های بالای سر قبور شهدا انداخته شده تا خانواده شهدا را نسبت به موضوعات دروغینی که خود ساخته‌اند تحریک کنند. یا مثلا باغچه‌ای که وسط این قطعه بوده را حذف کردیم تا عبور و مرور راحت تر شود و ویلچر بتواند به داخل قطعه بیاید. آن وقت همین را دوباره بهانه کرده و می‌گویند قرار است اینجا قبوری بسازند و به فروش برسانند.

تراکت‌های بی نام و نشان که در ویترین‌های شهدا انداخته شده است

به فرزند شهید هاشمی گفتم اگر هویت اصلی گلزار اهمیت دارد چرا سنگ و حجله پدر را عوض کردید؟

* تسنیم: خودتان هم دلیل اصلی کارهایی که در قطعات شهدا انجام شده است را برای خانواده‌ها شرح می‌دهید؟ در مورد صحت و سقم این سوالات مطرح شده میان خانواده‌ها سخن می‌گویید؟

فرزند شهید سید مجتبی هاشمی که نسبت به او ارادت داریم و شهیدش در قطعه 24 دفن شده، به من گفت که: «می‌خواهید میراث شهدا را به هم بریزید؟ می‌خواهید مزار شهدا را خراب کنید؟ با این کار هویت اصلی بهشت زهرا(س) از بین می‌رود.» به او گفتم: «اگر برای شما هویت اصلی بهشت زهرا(س) اهمیت داشت که دست نخورده باقی بماند چرا سنگ مزار پدر خود را عوض کردید؟ چرا حجله به آن زیبایی را بریدید و سنگ به این بزرگی برای مزار پدر نصب کردید؟» من حتی موقعی که سنگ نصب می‌کردند به کارگر گفتم: «سنگ زیری را بیرون نیاور. یک لایه ماسه روی آن بریز و سنگ را روی آن نصب کن که وقتی این از بین رفت، هویت اصلی و سنگ سابق شهید باشد.»

پدر شهید موحد دانش گفت: مادر بچه‌ها چند سال زمین گیر بود و نمی‌توانستم او را سر مزار فرزندم ببرم

چند وقت پیش سالگرد شهید موحد دانش فرمانده شهید دفاع مقدس در گلزار برپا بود. پدر ایشان را سرمزار بردیم. در مسیر وقتی به بخش مسطح شده و مناسب سازی شده رسیدیم، گفتم: «حاج آقا موحد راحت راه می‌روید؟» گفت: «چرا اینقدر دیر؟» محمدرضا و علیرضا موحد دانش یکی در عملیات بیت المقدس و یکی در عملیات والفجر شهید شدند و یکی قطعه 26 و یکی در قطعه 24 به خاک سپرده شدند. پدرشان می‌گفت: «حدود 5 یا 6 سال مادر بچه‌ها زمین‌گیر شده بود و من نمی‌توانستم این مادر را سر مزار بچه‌اش ببرم. وسط خیابان می‌ایستاد و من خودم تنها می‌رفتم فاتحه می‌فرستادم برای پسرم». می‌گفت: «چند سال من شرمنده مادر رضا شدم.» شهید موحد دانش یکی از فرماندهان جنگ بود که همه او را می‌شناسند و به اسمش مباهات می‌کنیم. نباید با تصمیمات نابجا مادر را از این حق اولیه محروم کنیم که نتواند سرمزار بچه‌اش برود.

مشکل آب شرب گلزار شهدا حل شده است/در تمام قطعات شهدا برج‌های نور گذاشته شده است

انصافا شهرداری هم در چهار و پنج سال گذشته خیلی زحمت کشیده است و به گلزار شهدا خدمات خوبی داده است. مدتی ما اینجا دغدغه این را داشتیم که پنج شنبه و جمعه بیش از 100 مادر و پدر شهید در قطعه‌ها می‌گفتند آب در بهشت زهرا(س) نیست. مشکلمان آب بود. لوله‌ها پوسیده بود و آب نمی‌آمد. اما الان مشکل آب درست شده و شما هر شیر را که باز کنید آب شرب تهران استفاده می‌کنید. حتی در اوج شلوغی بهشت زهرا(س) هم آب هست. مشکل دوم هم این بود که غروب پنج شنبه و جمعه که می‌شد اینجا ظلمات می‌شد و نور نبود به همین دلیل در تاریکی با دزدی کیف پدر و مادرها و مشکلاتی از این دست مواجه می‌شدیم. اما حالا در تمام قطعات شهدا برج‌های نور گذاشته شده است. خیابان‌ها هم سطح شده، معابر سنگ فرش شده است. فضای سبز خوبی به وجود آمده. صندلی‌هایی در قطعات تعبیه شده است.

آقا سیدمرتضی آوینی می‌گوید: «شهدا برای ما حمدی بخوانید که شما زنده‌اید و ما مرده.» وقتی به گلزار شهدا آمدم 19 ساله بودم و هنوز محاسن صورتم درنیامده بود. الان همه ریش‌ها وموهایم در حال سفید شدن است اما هنوز که نگاه می‌کنم عکس‌های شهدا همانطور مانند قبل، همان نگاه را به ما دارند. همان نگاه و همان حرف.

مادر شهید به من گفت: بچه! دیدی راست گفتم

یک روز جمعه وقتی دعای ندبه تمام شد، یک پدر شهید آمد دم در و به من گفت: «مادر نمی‌گذارد فرزندم را جای دیگری دفن کنیم. شما را می‌شناسد. شاید حرفت را قبول کرد. ببین چه می‌گوید؟» دیدم بچه‌های بسیجی در میدان قطعه 26 نشسته‌اند و عاشورا می‌خوانند. مادر شهید هم می‌گوید: «بچه‌ام وصیت کرده که مرا زیر پای فرمانده‌ام دفن کنید. گفته مادر! سالیان سال جنازه‌ام پیدا نمی‌شود. اگر پیدا شد من را زیر پای فرمانده‌ام دفن کنید.» گفتم: «حاج خانم! اینجا زیر پای فرمانده جا نیست.» گفت: «نه؛ تو نمی‌فهمی.» یک تکه کوچک زیر قبر فرمانده بود که مادر اصرار داشت باید همانجا باشد، به کارگر گفتم: «بیا اینجا را بکن» به یک لحد رسیدیم. وقتی لحد را بالا زدیم، دیدیم یک قبر خالی برای این شهید گذاشته‌اند. مادر برگشت و به من گفت: «بچه! دیدی راست گفتم.»

ما با حقایق زندگی این شهدا و خانواده‌هایشان در اینجا کار و زندگی می‌کنیم و دلخوش به همین نگاه‌هاییم.

فیلم گزیده این گفتگو در ادامه قابل مشاهده است:

----------------------------
گفت‌وگو از : نجمه‌ السادات مولایی
-----------------------------

سایر مطالب پرونده ویژه «همه‌چیز درباره ساماندهی گلزارهای شهدا‌»:

1- گزارش تسنیم از روال ساماندهی گلزارهای شهدای سراسر کشور: مزار شهدا؛ روحِ «میراثِ تزیینِ مردمی‌شده دفاع مقدس» در دست تغییر دولت‌ها؟

2- سیدمحمد جوزی/مسئول فرهنگی سابق گلزار شهدای تهران(بخش اول): بیایند، صاف کنند و سنگ‌فرش کنند که نشد بازسازی/سنگ مزار و ویترین‌ها دست نخورد/نظر خبرنگار فرانسوی درباره گلزار شهدا

3- سیدمحمد جوزی(بخش دوم): اعتراضات اخیر بوی منافع صنفی می‌دهد/روایت‌‌هایی از غربت مزار جهان آرا تا شهید بدون سنگ مزار

4- حمایت چهره‌های فرهنگی از اعتراض حجت الاسلام پژمانفر نسبت به روند ساماندهی گلزار شهدا

5- سردار باقرزاده(فرمانده کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح): بازسازی‌ها به سوابق تاریخی آسیب زد/ رئیس بنیاد شهید رودررو برای خانواده شهدا توضیح دهد

6- جعفر طهماسبی(موافق طرح ساماندهی): خبط و جفاکاری در گلزار شهدای شهرها وجود دارد / بهسازی و مناسب‌سازی شود، نه یکسان‌سازی

7- حسین عامریان(مدیرعامل کانون همبستگی فرزندان شاهد): نگرانیم، نان برخی در تحریک خانواده شهدا باشد/خاطره خوبی از یکسان‌سازی نداریم

8- اسماعیلی(دبیر کل جمعیت فرزندان شاهد و ایثارگر نواندیش خدمتگزار): اشتباه ساماندهی گلزارهای شهدا در پیچیدن یک نسخه برای همه جاست