کمبود محیط‌بان و زیستگاههای حفاظت یوز /حیات وحش برای سازمان محیط زیست اولویت ندارد
کمبود محیط‌بان زبده و نبود زیستگاههای مناسب برای حفاظت، مشکلات پیش‌روی محیط‌بانان، مسائل مرتبط با بودجه پروژه حفاظت از یوز، فنس کشی جاده مشهد، حفظ جمعیت یوزها و برخی نقاط ضعف و قوت پروژه یوز در بخش پایانی نشست کارشناسی پروژه حفاظت بررسی شد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ یوزپلنگ آسیایی یا یوزپلنگ ایرانی یا تیز‌پای آسیایی با نام علمی Acinonyx jubatus venaticus یک زیرگونهٔ به‌شدّت در معرض خطر انقراض از یوزپلنگ است که اکنون تنها تعداد کمی از قلاده‌های آن در ایران یافت می‌شود.
این جانور در مناطق بیابانی کشور زندگی می‌کند و سال‌هاست که نسل آنها در معرض نابودی کلی قرار دارد؛ درگذشته این جانور را پلنگ شکاری می‌نامیدند که به سبب شباهت زیاد آن به پلنگ و روش شکار منحصر به فرد آن بوده است.
این روزها اوضاع یوزپلنگ‌های آسیایی ساکن در ایران نامناسب است و تعداد اندکی از آنها در زیستگاهها وجود دارند که برای جلوگیری از انقراض آنها همه مسئولان ذیربط و جوامع محلی باید دست به دست هم دهند و مانع از منقزض شدن چنین موجود ارزشمندی شوند.
به همین منظور پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی از سالها قبل در ایران کلید خورد تا جلوی انقراض این گونه ارزشمند گرفته شود و به همین منظور تمامی مجامع بین‌المللی مرتبط و کارشناسان داخلی و خارجی ورود پیدا کردند.
پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، با هدف حفاظت از یک جمعیت قابل دوام و پایدار از یوزپلنگ آسیایی در ایران، فعالیت خود را به صورت رسمی از شهریور 1380 در قالب تلاش مشترک سازمان حفاظت محیط زیست کشور و برنامه توسعه سازمان ملل متحد آغاز کرد.
اما نگرانیهای ایجاد شده در سالهای اخیر نسبت به وضعیت بازماندگان یوزپلنگ آسیایی در کشور، که با کشته شدن یک ماده یوز با ضربات سنگ و چوب و کشته شدن ماده یوزی دیگر که پس از تصادف در جاده عباس‌آباد، توله‌ای سرگردان به جا گذاشت، با اعلام خبر باقی ماندن تنها دو ماده یوز در سطح کشور توسط انجمن یوزپلنگ آسیایی به اوج خود رسید؛ هرچند که خبر وجود تنها دو ماده یوز در سطح کشور، ساعاتی بعد تکذیب و به شناسایی دو ماده یوز تغییر یافت اما از حساسیت ایجاد شده نسبت به لزوم بازنگری در شیوه حفاظت از این گونه ارزشمند و در خطر انقراض جانوری که تنها میزبان آن کشور ما محسوب می‌شود، نکاسته است.
انتقادات گسترده فعالان محیط زیست نسبت به عملکرد پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی که در حال حاضر تنها متولی حفاظت از یوز شناخته می‌شود و برنامه‌های انجام گرفته در این حوزه، خبرگزاری تسنیم را بر آن داشت تا با برگزاری نشستی با حضورمهدی کامیاب رئیس بخش محیط‌زیست و انرژی و سوانح دفتر عمران سازمان ملل متحد(UNDP) ، هومن جوکار، مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، علیرضا جورابچیان نخستین مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و محمدعلی الله‌قلی، کارشناس حیات وحش و مدیر انجمن محیط‌بانبه چالشهای پیش رو و راهکارهای پیشنهادی در راستای حفاظت از بازماندگان یوز پلنگ آسیایی پاسخ داده شود.
بخش نخست کارشناسی نشست پروژه یوز با تیتر«پروژه حفاظت از یوز واقعا «بدبخت» است/ حتی موفق به تخمین تعداد «یوزها» در کشور نشده‌ایم» و بخش دوم با تیتر«پروژه حفاظت از یوز باید بتواند حق یوز را از حلقوم سازمان بیرون بکشد» در اختیار مخاطبان قرار گرفت؛ اما در ادامه مشروح بخش پایانی این نشست را می‌خوانید:
تسنیم: درباره پروژه حفاظت از یوز از گذشته تا به امروز دغدغه‌هایی وجود داشته است؛ گزارش عملکرد برنامه‌های در نظر گرفته شده را بفرمایید؟
جورابچیان: یک نکته مهم این است که پروژه یوز اصلاً بودجه‌ای در بین الملل نداشته است؛ این پروژه در مرحله دومی که بنده در آن حضور یافتم از نظر مالی بدهکار هم بود و پروژه حتی پنج هزار دلار هم نداشت؛ در حقیقت 700 دلار موجودی وجود داشت که با مصیبت فراوان توانستیم پولی دریافت کنیم .
برای بودجه پروژه یوز پیگیری می‌کردم
بنده در آن دوران یقه سازمان محیط زیست را می‌گرفتم و از حلقوم آنها بودجه برای پروژه درمی‌آوردم؛ حتی در آن دوران رئیس سازمان حفاظت محیط زیست را به زیستگاهها می‌بردم و نمونه آن حضور ابتکار در نای بندان بود.
حتی بنده زمان حضور در پروژه از رئیس جمهوری وقت دستور گرفتم تا چهار وزارتخانه به این پروژه کمک کنند و قرار شد تا رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هر سه ماه یکبار گزارشی درباره وضعیت یوز به رئیس جمهور وقت ارائه کند؛ خب تمامی این برنامه‌ها در حفاظت از یوز تاثیر می‌گذارد.
برای تحقیق پولی نمی‌دهم چون کار تشکلها است
من برای حفاظت از یوز تلاش لازم را انجام دادم اما برای تحقیق یا مطالعه یک قران پول نمی‌دهم چون تشکلها در این زمینه فعالیت داشتند که خود آقای جوکار مسئول فعلی پروژه یوز نیز در زمره فعالان این حوزه بود.
تمام تشکلهایی که برای حیات وحش کار می‌کردند از پروژه یوز زاییده شدند و بنده از اینها در زمان حضور در پروژه کار کشیدم و حتی شرمنده آنها هم هستم.
مسئله دیگر در رابطه با حفاظت از یوز بحث محیط‌بانان هستند و یکی از اولویتها برای حفاظت یوز محسوب می‌شوند.
این نکته بسیار حائز اهمیت است که تمامی مشکلات مربوط به پروژه یوز به سازمان محیط زیست ارتباط دارد؛ در حال حاضر امکان دفاع از سازمان توسط آقای جوکار به عنوان مدیر پروژه وجود دارد اما من در گذشته رویکرد دیگری داشتم و برای دریافت بودجه پروژه حتی بر سر سازمان هم می‌کوبیدم.
51 محیط بان به زیستگاههای یوز اضافه کردیم
بنده در زمان حضورم بر پروژه یوز توانستم چند دستگاه خودرو برای این پروژه دریافت کنم و 51 محیط‌بان به زیستگاهها اضافه کنم اما در این پنج سالی که حضور نداشتم مسئولان وقت چند دستگاه خودرو دریافت کرده‌اند؟ یا چند نفر محیط‌بان به پروژه اضافه کرده‌اند؟
پیگیریهای پروژه یوز در گذشته با اتمام رسید
الله قلی: اتفاقاً فعالیتهای انجام شده برای پروژه یوز بسیار مهم است؛ بنده شاید خیلی نسبت به آقای جورابچیان انتقاد داشته باشم اما پیگیریهایی که ایشان در دوران حضورشان انجام دادند متاسفانه همان زمان به اتمام رسید و دیگر اتفاق نیفتاد.
اما نکته دیگری که وجود دارد نسبت به عملکرد وزارت راه و پروژه حفاظت از یوز است ؛ باید از آقای جوکار پرسید هنوز در جاده تهران – مشهد که بیشترین یوزها تلف شده‌اند هنوز تابلو سرعت 110 کیلومتر مجاز وجود دارد؛ معلوم است که وزیر راه هم ورود نمی‌کند چرا که وظیفه‌اش ساخت و نگهداری راه است وظیفه آنها نگهداری یوز ما نیست.
از سال 90 فقط آمار مرگ و میر یوز را شاهدیم
اما از سال 90 تاکنون ما فقط آمار مرگ و میر یوز را داریم؛ در همان سیاه کوه که می‌گویند جمعیت یوز افزایش یافته و در سال 89 عکس توله یوز را شکار کرده بودند، دیگر نه عکسی دریافت شده نه سایتینگ صورت گرفته است.
چرا خارجی‌های شکست خورده برای پروژه یوز به ایران آمده‌اند
بنده در حال حاضر پرسش بسیار مهمی دارم و باید پاسخ داده شود که چرا برخی خارجیها که در پروژه یوز در هند شکست خورده‌اند به ایران آمده و یوز ما را به این اوضاع درمی‌آورند.
شما می‌گویید بودجه در اختیار ندارد اما آیا خبر دارید که یک انجمنی با عنوان یوز یک مبلغ قابل توجهی برای خرید مستثنیات گرفته است؟
پول دریافتی انجمن برای سوز هزینه شده است
جوکار:در حدود 300 هزار دلار این انجمن یوزپلنگ گرفته است؛ کمک به آنها صورت گرفته و نهایتاً این پول برای یوز هزینه می‌شود.
منکر زحمات جورابچیان نیستم
درباره پروژه یوز بخشی از صحبتهای شما و انتقادات صحیح است اما یک مشکلی وجود دارد؛ برخی از چیزهایی که می‌گویید بر پایه اتفاقی که افتاده نیست؛ گفته شده که آقای جورابچیان در این پروژه زحمت کشیده است که به هیچ عنوان منکر این موضوع نیستیم ؛ گفته شده که در زمان حضور بنده همراهی وجود نداشته که باید جواب بدهند که بر چه اساسی بیان می‌شود؛ انگار که بنده منابعی که دولت می‌دهد را برای پروژه یوز استفاده نمی‌کنم؟ انگار که خودرویی خریداری نشده و یا پاسگاهی ساخته نشده است؟ خب بگویید ما هم بدانیم این صحبتها بر چه اساسی صورت می‌گیرد؟
از سال 81 تا 85 پنج قلاده یوز در جاده تلف شد
درباره جاده نیز باید گفت جاده‌ای که امروز صحبت می‌شود و اینقدر سر و صدا به پا کرده در زمان آقای جورابچیان هم چنین جاده‌ای در یزد وجود داشت که دو برابر کشته‌های فعلی بوجود آورد؛ از سال 81 تا 85 حدوداً پنج قلاده یوز در آن منطقه تلف و دفن شدند.
توان امروز ما مقداری کمتر از گذشته است؛ آقای جورابچیان می‌گویند گزارشات سه ماهه پروژه یوز را ارائه می‌داند؛ خب این موضوع درست است چرا که یک فرد فقط به تهیه گزارشات و تحویل آن می‌پرداخت اما در حال حاضر شرایط تفاوت پیدا کرده است.
مشکل اصلی تغییر مکان زیستگاهی یوزها است
درباره مسئله جاده تهران-مشهد نیز باید گفت که این جاده در گذشته ساخته شده و در حال حاضر مشکل جاده جدید نیست و مشکلاتی نظیر تغییر مکان زیستگاهی یوزها وجود داشته است.
سالهای قبل از حادثه در جاده تهران و مشهد جمعیت یوز ما در مناطق جنوب‌تر تمرکز بیشتری داشت؛ شاهد بودیم که هیچ حادثه‌ای تا سال 1389 در منطقه جاده تهران – مشهد شکل نگرفت چرا که بیشترین مشاهدات یوز در مناطق جنوبی‌تر بوده است .
اما به سبب موارد و تغییراتی که حادث می‌شود ما شاهد برخی تغییرات هستیم و برخی تغییرات را نیز مشاهده نمی‌کنیم که البته این جابجایی محل زیستگاهی یوزها یکی از آنها است؛ به هیچ عنوان نمی‌دانیم که چرا جدیداً کانونهای زادآوری یوزپلنگ از جنوب به شمال رفته است.
در گذشته و در سالهای 80 تا 86 در توران نزدیک به 12 عکس یوز گرفته شد و در میان دشت نیز زاد و ولد یک مورد گزارش شده که در سال 93 دو قلاده یوز مادر و به همراه سه قلاده توله یوز در آن جا وجود داشت که مطالعات کنونی نشان می‌دهد توله‌ها همچنان وجود دارند و خبری از دو قلاده یوز مادر مشاهده نشدند.
رفت و آمد یوزها بین زیستگاهها بیشتر شده است
پس مطالعه نسبت به این زیستگاهها نشان می‌دهد که تغییراتی وجود دارد و این تغییر بیانگر آن است که رفت و آمد بین دو زیستگاه مذکور نسبت به گذشته بیشتر شده است؛ یعنی یوزها به سمت خوش ییلاقها می‌روند و در مسیر رهسپاری به توران دچار تصادف و تلفات می‌شوند؛ حال برخی تصور می‌کنند ما دست روی دست گذاشته‌ایم تا یوزها زیر ماشین رفته و تلف شوند.
تلف شدن هشت یوز حاصل سه تصادف جاده‌ای
تلف شدن هشت یوز حاصل سه تصادف و سانحه بوده و این از بدبختی رفتاری یوز است یعنی مادر زیر ماشین می‌رود و توله هم به‌دنبال او زیر ماشین می‌رود و به همین ترتیب تمام یک خانواده یوز در پی هم از بین می‌روند.
بعد از تصادفات یوزها اقدامات ما آغاز می‌شود
از نخستین لحظاتی که یک یوز زیر ماشین می‌رود اقدامات ما آغاز می‌شود؛ در محل حادثه حضور می‌یابیم و کارهای عملیاتی را انجام می‌دهیم تا سایر خانواده یوزها به‌دنبال یوز تلف شد نیایند اما وقتی این یوز زیر ماشین می‌رود چه باید کرد؟
گفتند موضوع بیمه یوزها انجام شده که البته این کار بسیار مثبتی است و وقتی یک یوز بر اثر مشکلات و سانحه تلف می‌شود بیمه مبلغ 50 میلیون تومان را پرداخت می‌کند بعد از پرداخت بنده به وزارت راه مراجعه می‌کنم و می‌گویم 50 میلیون پول در اختیار دارم برای بهبود جاده باید چه کنم و آنها هم می‌گویند 50 میلیون تومان انعام یک راهدار خانه است؛ بعد می‌گویم آیا این پول، تابلو برای جاده می‌شود؟ خیر؛ دوربین می‌شود؟ خیر .
خب بعد از این موضوع می‌گویید در جایگاه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست برای وزیر راه نامه‌ای بنویسد و دور میز نشستیم و آقای وزیر هم تاکید می‌کند که قطعاً پیگیری انجام خواهد گرفت و سپس صحبتها انجام می‌گیرد و طول مسیر 110 کیلومتر عنوان می‌شود.
سپس وزارت راه می‌گوید یعنی کل این 110 کیلومتر را زیرگذر بزنیم؟ و به همین ترتیب کار به کارشناسی واگذار می‌شود تا مشخص شود چه مقدار از طول مسیر باید مورد توجه قرار بگیرد .
در زمینه مطالعه نیز با افراد زیادی صحبت کردیم و کارهای کارشناسی را انجام دادیم و با افرادی که طرحهای بیشترین روگذر و زیرگذر را داشته‌اند صحبت کردیم و بعد از تحقیقات بسیار کارهای مطالعاتی در نهایت انجام شده است.
از زمان حادثه جاده‌ای برای یوزها کارها را آغاز کردیم
در هر حال کارها در یک تئوری خیلی ساده است ولی وقتی شما می گویید وارد اجرایش شوید ما خواب نبودیم که این 7 تا بمیرند ما از همان موقع از حادثه 1 تا 3 این تلاشها را انجام دادیم.
مردم در زیستگاههای یوز طلبکار هستند
کامیاب: فعالیتهای مناسبی در زمینه یوز از گذشته تا کنون صورت گرفته است؛ بسیاری از مطالباتی که می فرمایند خواست مردم به وجود آمده است یکی از دستاوردهای بزرگ این پروژه این بوده است که مردم الان طلب کارهستند؛ شما در روستاهای زیستگاههای یوز بروید طلب کار از شما هستند.
یوزپلنگ نمادش روی پیراهن تیم ملی رفته و این چیز کمی نیست خیلی بزرگ است.بنابراین خیلی اتفاقات در این مملکت افتاده و الحمدالله الان جای خوبی ما قرار گرفته ایم منتهی این پتانسیل را باید بیشتر استفاده کنیم.
تسنیم: آقای جورابچیان در مورد زیستگاههای یوز و فعالیتهای کنونی آن نیز توضیح بفرمایید؟
جورابچیان : آقای کامیاب یک نکته مهم این است که ما از سال 80 تا سال 90 تعداد زیستگاههای یوزمان به 17 عدد رسید؛ به عنوان مثال پنج زیستگاه بود اما در عین بی‌پولی تعداد آن را به 10 رساندیم؛ پاسگاه ساخته و افراد مختلف را استخدام کردیم و حرف اصلی این است کع باید از سازمان و ظرفیتهای آن برای زیستگاهها و توجه به زیرساختها بهره بگیریم.
دوربینهای تله‌ای را خریداری کردیم
ما در دوران خود دفتر حیات وحش را مجبور کردیم که به استانها بودجه بدهند که دوربین تله ای خریداری شود و این کار برای عکس گرفتن و شناسایی تعداد یوزها بود که تاثیرات بسیار مثبتی را به‌دنبال داشت.
در حال حاضر هم می گویم جمعیت یوز ما به شکلی رسیده که گردنبد برای ردیابی نیاز است و باید از این طریق هم کنترل صورت بگیرد چرا که وضعیت خطرناک است؛ ما اگر انتقادی هم به آقای جوکار می‌کنیم بر اساس نکات فنی است.
انتقادات باید مبنایی باشد
جوکار: نکته این است که انتقاد باید مبنایی داشته باشد، تغییر زمانی و بودجه مهم است.
استراتژی و برنامه عمل کجا است
جورابچیان چرا در پروژه یوز گفته می‌شود که باید به یک استراتژی برسیم در صورتی که استراتژی و برنامه را باید ببینیم اما برنامه عمل کجا قرار دارد؟
کامیاب: برنامه عملمان همانی بود که من خدمت حضرتعالی با مرحوم صدوق نوشتیم تا اجرایی شود؛ تا حد ممکن ما بعضی از تهدیدات را بزرگتر می‌بینیم؛ همت بیشتری آقای جوکار انجام می‌دهند ؛ اما یکی از چیزهایی که وقتشان را گرفته بحث تصادفات جاده‌ای است و این موضوع وقتشان را گرفته است.
پروژه را به امان خدا ول کرده‌اند
جورابچیان : پیشنهادم این است که باید سازمان حفاظت محیط زیست رئیس و معاون و مسئولان ذیربط باید مسئولیت خود را بفهمند؛ پروژه تنها کافی نیست؛ پروژه را ول کردند به امان خدا.
تسنیم: آقای جوکار درباره صحبتهای آقای جورابچیان و راهکارهای حفاظت از یوز توضیح دهید؟
طرح حفاظت از یوز در حال تدوین است
جوکار: همین الان سه نفر روی تهیه طرح برای طرح ملی شدن حفظ پروژه یوزپلنگ آسیایی کمک می کنند و طرح آن در حال تدوین است.
تسنیم : نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در این زمینه چه قدر توانستند در بحث حفاظت از یوز کمک کنند؛ قرار بود لایحه‌ای در این زمینه تصویب شود پس به کجا انجامیده است ؟
جوکار: از روزهای آخرین شهریور ماه بحث این موضوع شروع شده است و ادامه دارد.
تسنیم: چرا بودجه لازم برای حفاظت از یوز و بهبود وضعیت جاده‌هایی که در آن تلف شده‌اند در نظر گرفته نشده است؟
جوکار : این که به بنده می‌گویند پیگیری نمی‌کنیم این گونه نیست اما من در مورد همین جاده و سایر موضوعات مرتبط با حفاظت از یوز نیز نمایندگان مجلس پیگیر هستند و کارهای مختلفی برای حفاظت از یوز، زیستگاهها و موضوع جاده مطرح است.
سازمان محیط زیست متولی حیات وحش است
جورابچیان:اما من می‌گویم سازمان حفاظت محیط زیست نیز باید قدمهای مختلفی را بردارد چرا که مسئول و متولی حفاظت حیات وحش است اما کوتاهی می‌کند؛ حیات وحش برای سازمان اولویت ندارد؛ الان گرد و غبار برای خانم ابتکار خیلی اولویت دارد؟
من با این افراد ارتباط هم دارم نمی‌خواهم خیلی چیزها را بگویم ارتباط هم داریم اون ها هم تماس می گیرند خانم لاهوتی و... اما ببینید در حال حاضر قانون محیط زیست ما می گوید ماده 1 قانون شکار می گوید سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ و حمایت جانوران وحشتی تاسیس می‌شود و تنها متولی است.
کامیاب: قانون ما روی کاغذ قشنگ است
تسنیم: بحث منحرف نشود شما آقای الله قلی پیشنهادتان در رابطه با بحث حفاظت از یوز چیست؟
الله قلی : من یک توضیح کوتاهی قبلش بدهم آقای جوکار قبل از من دانشجوی رشته محیط زیست بودند و من اولین فردی که دیدم که در واقع روی حیات وحش کار می‌کند و متخصص حیات وحش است آقای جوکار بود؛ به‌گونه‌ای که تا چند سال پیش جوکار اگر به من می‌گفت الان روز است می گفتم روز است؛جدی می گویم، این را بگویم ولی اصلا هدف من اتهام زدن نیست.
ما یک راهی را یک بار رفتیم با دورنای سیبری و یک گنجی را از دست دادیم و همان موقع هم یک پشتیبانی فنی خیلی قوی بود اما حال همین سناریو برای یوزپلنگ تکرار می‌شود و متاسفانه به پلنگ هم سرایت می کند.
در حال حاضر دیگر یک عده از یوز دست کشیده‌اند دیگر یوز را تمام شده تصور کردند و رفتند سراغ پلنگ و این خیلی بد است که دست در دست هم با یوز این کار را می‌کنند.
باید از همه توانمان برای حفاظت یوز استفاده کنیم
اما یک راهکار خیلی مهمی که امروز باید توجه کنیم این است که اگر 15 سال است هنوز به بن بست خوردیم هنوز یک سوالات اولیه یوزمان بی پاسخ مانده و حتی یک تخمین نزدیک به واقعیت برایش نداریم ؛ همه پروژه ها با کمبود بودجه و نیروی انسانی طرف هستند و نمی‌توانیم از آن چیزی که داریم استفاده کنیم برای اینکه به نتیجه برسیم باید از تمام توان استفاده کنیم.
ما باید بجنگیم و برای خود خلاقیت داشته باشیم علاوه بر شجاعت باید بجنگیم و در این جنگ هم می‌زنیم و هم کتک می خوریم؛ اصلا با نشستن و تعارفات این موضوع حل نمی شود با پیگیری و جنگ حل می شود با فحش خوردن حل می‌شود.
از تجربیات بهره بگیریم
بنده می‌گویم ما باید یک جریان جدید برای یوزپلنگ داشته باشیم که از تجربیات مثبتی که کارکرد داشته استفاده شود و از تجربیاتی که در بن بست گیر کرده و در گردابی افتاده و نه خارج می‌شود و نمی‌شود وارد آن شد استفاده کنیم.
وضعیت یوز ما وضعیت اضطراری است یعنی همین امروز باید یک فکری کنیم؛ اصلا دیگر در حال حاضر اهمیتی ندارد که بفهمیم چرا یوزها از جنوب به شمال آمدند؛ در حال حاضر زیستگاههای ما کیفیت خود را از دست می دهد.
پارک ملی کویر ما که یک زیستگاه بسیار غنی است سیاه کوه پارک ملی کویر نه اردکان این سیاه کوه تقریبا تخلیه از حیات وحش شده است و توران نیز در همین وضعیت قرار دارد.
البته در حال حاضر مشکل خشکسالی هم مزید بر علت شده است و از این بابت به زیستگاههای ما فشار می آورد.
خوراک برای خارجیها جورنکنیم/ به تحقیقات عمل کنیم
در حال حاضر دیگر زمان پژوهش نیست زمان عمل به تحقیقات و پژوهشها است و پژوهش کافی است؛ دیگر این که ما بیاییم تمام بودجه‌ها را به یک سمت ببریم و به خوراک جور کردن برای یک عده خارجی توجه کنیم به هیچ عنوان فایده‌ای ندارد.
کامیاب: همان خارجیها که شما می‌گویید رایگان حضور پیدا می‌کنند.
تسنیم :پیشنهاد شما نسبت به زیستگاهها چیست چه راهکاری دارید؟
الله قلی: خیلی ساده بگویم ما در زیستگاههایمان همچنان مخصوصا در زیستگاههای یوز با کمبود حفاظت فیزیکی طرف هستیم حتی در همان میاندشت که جمعیت آهوی آن اضافه شده با توجه به لطف شبکه‌های اجتماعی یک موج بزرگی در مردم ایجاد شده برای محیط زیست اما هنوز ما مشکل جدی دام داریم هنوز در میاندشت مشکلات وجود دارد.
کامیاب : عدالت باید رعایت شود شما همان میاندشت و بقیه زیستگاه یوز را حفاظتی که ما داریم الان به این زیستگاه می دهیم مقایسه کنید با زیستگاههای خارج از یوز؛ محیط بانانی که در زیستگاههای یوز وجود دارند آموزش دیده هستند و با سایر محیط‌بانان متفاوت به نظر می‌رسند.
مشکل ما نیروی حفاظتی است
الله قلی: مسئله همین است باید بدانیم که از آن طرف نیروی بازدارنده را داریم یا نداریم یکی از مشکلات زیستگاههای ما نیروی حفاظتی است؛ نیروی حفاظتی یکی از فاکتورهایی است که هر طور شده باید فشار بیاوریم.
چهار درصد جمعیت محیط‌بانها از 6.5 هکتار محافظت می‌کنند
جورابچیان: ما تقریباً 6 و نیم میلیون هکتار یعنی یک سوم اراضی مربوط به حفاظت فقط چهار تا 5 درصد جمعیت محیط‌بانها را دارد؛ یعنی با 4 درصد جمعیت محیط‌بانها حفاظت صورت می‌گیرد؛ 96 درصد محیط بانها وجود دارند اما آن دو سوم دیگر را حفاظت می‌کنند.
این خیلی مهم است و من این موضوعات را در گذشته و زمان ریاست آقای محمدی زاده یعنی قبل از خانم ابتکار عرض کرده بودم و حتی در آن دوران محیط‌بان اضافه کردیم.
کامیاب : شما قانون استخدامی کشور را درست کن ما برویم محیط‌بان استخدام کنیم.
الله قلی: من هم همیشه در ظن این هستم که احساسی نگاه می‌کنم اما در صورتی که هیچ اشکالی در احساسی نگاه کردن نمی‌بینم فکر می کنم محیط زیست اصلاً آدم را احساسی می کند و باید تشکلها به موضوع یوز به طور کارشناسی و دلسوزانه نگاه کنند.
این را بگویم که ما به عنوان تشکل های مردمی فعالیتی که در ایران به عنوان NGO داریم فاصله زیادی با اصل موضوع دارد؛
برخی تشکلها برای گرفتن پروژه از سازمان سر خم می‌کنند
متاسفانه همه NGO های ما فقط دنبال پروژه هستند همه یعنی سر خم می‌کنند تا زمانی یک کسی در سازمان از آن ها ناراحت نشود که این ها بالاخره جای تاسف دارد چرا که برخی از همین تشکلها به‌دنبال گرفتن پروژه هستند.
تسنیم : در بحث حمایت و بحث راهکارها ؛ آقای جورابچیان در این زمینه بفرمایید چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهید؟
جورابچیان: من راهکارهایی که خدمت شما عرض می کنم چیز جدیدی نیست راهکارهای من باید مدیریت شود باید پیگیری شود باید خواسته شود بیشترش در دست سازمان است نه UNDP و باید مسئولان توجه کنند.
دورنما را سال 87 ارائه کردیم اما باید عملیاتی شود
دورنمای آینده را در سال 1387 تهیه کردیم و 7 سال از عمر آن می‌گذرد ؛ تا زمانی که یوز هست یک پروژه باید باشد حالا مدیریتش سازمان باشد آدم باشد در هر صورت باید مورد توجه قرار گیرد.
بر اساسا این دورنما این موضوعات باید مورد توجه قرار گیرد: تنظیم برنامه‌های مستمر نظارتی توسط مسئولین استانی و ستادی ذیربط برای زیستگاههای یوز و برررسی عملکرد نیروها، جذب نیروهای بومی مورد نیاز و آموزشهای اولیه برای زیستگاههای جدید، احداث واحدهای مورد نیاز حفاظتی در زیستگاههای جدید، افزایش طعمه های اصلی یوز از طریق تقویت حفاظت از گونه‌ها در زیستگاهها، تکثیر نیمه طبیعی طعمه‌های هر زیستگاه در همان زیستگاه، آگاه سازی و آموزش جوامع محلی و مشارکت دادن واقعی آنان در منابع موجود هر منطقه با هدف تقویت امور حفاظتی زیستگاه ها، ممیزی مراتع واقع در زیستگاه های یوز با هدف اصلاح پروانه ها، اصلاح محدوده های زیستگاههای منتخب و شناسایی شده و ارتقای سطح حفاظتی آن ها، خریداری مستثنیات خریداری شده جدید طی برنامه پنج ساله، ادامه برنامه‌ها و مطالعات ایدئولوژیک، خودداری از هر گونه توسعه و گسترش طرحها که انجام می‌شود، احداث یک مرکز آموزشی و پژوهشی در خصوص یوزپلنگ، همکاری صمیمانه تر اعضای کمیته راهبری و برخی برنامه‌های دیگر را ارائه کردیم.
تسنیم: شما آقای جوکار به عنوان مدیر پروژه چه پیشنهادی دارید؟؟
در سالهای گذشته به حفاظت از جمعیت پرداختیم
اصول حفاظت اصلا پیچیدگی ندارد شما باید دو راه وجود دارد یا حفاظت از گونه یا حفاظت از جمعیت است؛ کاری که پروژه در سال های گذشته داشته جمعیت بود ما تا به امروز سراغ گونه نرفتیم و با این نیت که هنوز توان طبیعی در کشورمان وجود دارد و هنوز جمعیت پایه‌ای باقی مانده به فعالیتها پرداختیم.
جمعیت یوزها آسیب پذیر است
حال یک سری عوارضی بروز کرده بعضی از نقاط مثل جنوب ایران به دلیل برخی عواملی که بعضی را می‌دانیم و بعضی را نمی‌دانیم یک مقدار ضعیف شده اما بعضی مناطق تقویت شده است؛ در هر حال هر اتفاقی که افتاده نشان می‌دهد که این جمعیت آسیب پذیرتر از آنی است که ما امید صرف به طبیعت داشته باشیم.
حال این وسط مهمترین کاری که سازمان محیط زیست ایده انجامش را دارد این است که بدون کمتر کردن منابع از حفاظت از این گونه در طبیعت اقدامات پیشگیرانه یا اقدامات برپایه آینده نگری انجام بدهد؛ از جمله قانع کردنشان برای سایت به دست آمدن یوز نر و ماده و سایت تکثیر که کمک زیادی به طبیعت نمی کند؛اگر بحران به حدی برسد که ما اصلا از دست بدهیم اینجا ممکن است که یک تجدیدکننده باشد.
قدم دوم که در حال حاضر سازمان محیط زیست خیلی روی آن کار می‌کند البته الان چیزی حدود سه یا چهار ماه است که ابتکار دستور آن را داده و خود سازمان این کار را انجام می‌دهد احداث ذخیره گاه همانند همان چیزی که در آفریقا وجود دارد.
در این زیستگاه انواع گونه‌ها مختلف حضور خواهند داشت و باعث بروز توریسم هم خواهد شد و گونه‌هایی نیز حفظ می‌شوند؛ برای این منظور نیز دو سه منطقه پیشنهادی از استانها را داریم یکی منطقه سیاهگل در یزد است که اولین منطقه‌ای است که دوستان پیشنهاد کردند قسمت پارک ملی چون دو قسمت دارد 80 هزار هکتار است.
اینها برنامه‌های آینده است اما بودجه‌ای که در حال حاضر وجود دارد و سازمان روی آن انرژی می‌گذارد کماکان برای مناطق خودش باقی مانده بلکه پیشنهاد مهندس هم کاملا درست است؛ ما ظرفیت حفاظتی‌مان در زیستگاهها همین که تازه می‌گویند تقویتش کردیم محیط بان اضافه کردیم همه اینهایی که می‌گویند کم است و باید فکری کنیم.
این فکر همین چراغ سبزی است که مجلس در حال حاضر نشان داده است؛ لایحه این موضوع در حال تدوین برای ارائه است؛ این لایحه برنامه پنج سالهای برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در ایران است و با بودجه‌های لازک در نظر گرفته شده است.
مجلس اعلام آمادگی کرده تا این به صورت یک طرح برای سازمان برنامه برود و سازمان برنامه نیز لایحه آن را به مجلس می فرستد و نام آن لایحه حمایت از یوزپلنگ خواهد بود.
آمار یوز تغییر نکرده بلکه جابجایی وجود داشته است
در هر حال در مورد یوز وجمعیت آن چیزی تغییر نکرده است که بگوییم یوز منقرض می‌شود؛ چرا ده سال پیش نمی‌گفتیم یوز منقرض می‌شود اما در حال حاضر آمار تغییر نکرده است بلکه تغییرات جابه جایی وجود دارد.
یعنی تغییرات این گونه به شکلی است که مثلا در یزد از یوز ماده تهی می‌شود اما در توران و میاندشت شاهد افزوده شدن یوز هستیم.
تسنیم: آقای کامیاب شما چه راهکارهایی را برای حفاظت از یوز پیشنهاد می‌کنید؟
در پروژه باز است آقای جورابچیان تشریف بیاورند؛ ما یک نقشه راه برای امسال و سالهای بعدی داریم و تمایل داریم دوستان کمک کنند.
جوکار: از NGO ها خواهشم این است قبل از قضاوتهای دور به هم نزدیک شویم و بگوییم چه داریم چه نداریم و با همه صحبت کنیم اگر نتوانستم قانعتان کنم در شبکه اجتماعی من را رسوا کنید اگر توانستم مدارکی نشان دهم یک مقداری خواهشم این است که بیشتر از من نه بلکه از این پروژه دفاع کنیم.
تسنیم: در مورد فنس کشی جاده تهران ـ مشهد کارهایی که وزارت راه قول داده هم توضیحاتی ارائه دهید؟
جوکار: در حال حاضر فقط پیمانکار را خود آنها تعیین کردند ما ناظر معرفی کنیم و اینها برای اجرا خواهند رفت و به طور حتم طراحی و اجرا باید مدنظر قرار گیرد.
تسنیم: هزینه های فنس کشی و زیرگذر آن چه قدر است؟
جوکار: به طور مشخص این هزینه وزارت راه یک میلیارد برای فنس کشی گذاشته یک هزینه جداگانه برای سایر کارهای آن گذاشته شده است .
زیرگذر نیز موجود است فقط نیازمند احیا آن هستیم؛ تمام این ها باید باز بماند و ما یک مقداری بسترها را باید درست کنیم؛ بعضی از این بسترها را باید اصلاح کنیم؛ کارهایی است که سازه ای و سنگین نیست و به جاده هم آسیب نمی‌زد اما در عین حال اولویت اول است.
اولویت ما زیرگذر است نه روگذر
البته برخی می‌گویند چرا سراغ روگذر گذر نرفتیم؟ برای اینکه تقریبا قریب به اتفاق کسانی که روی گوشت خواران کار می کنند می گویند که اگر بخواهیم بین این دو اولویت بگذاریم باید زیرگذر اولویت باشد نه روگذر.
حالا همه می گویند گذر به این خوبی چرا نمی زنید؟ می گوییم روگذر برای گوزن و سایر حیوانات علف خوار است؛ روگذر گذر را برای گوشت خواران کسی تعبیه نکرده و برای یوز تعبیه نشده است.
اما در هر حال ما سعی کردیم با مطالعه قوی اولیه به بالاترین حدود اطمینان برسانیم یعنی کریدور را وسطش را انتخاب کنیم بهترین نقطه را انتخاب کنیم و در طولی که انتخاب شدند که تصادفات در آن است.
انتهای پیام/
