جست‌وجوی بقایای مرز دیواری ایران در عهد قدیم
بقایای سازه‌های دفاعی شمال خراسان (مرز دیواری ایران در عهد قدیم) با همت باستان شناسان ایرانی و انگلیسی جست‌وجو می‌شود.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، میثم لباف خانیکی - سرپرست گروه باستان شناسی اظهار داشت: تعریف دیوارهای خراسان به عنوان امتداد شرقی دیوار دفاعی گرگان سبب شد تا ضمن همکاری با متخصصان پروژه دیوار دفاعی گرگان، سازه های دفاعی شمال خراسان به عنوان بخشی از یک نظام دفاعی گسترده مورد مطالعه قرار گیرد.
وی افزود: برای رسیدن به این هدف گروهی متشکل از باستان شناسان ایرانی و انگلیسی شامل جبرئیل نوکنده - مدیر پروژه و مشاور علمی و راهبری طرح، ابرهارد سوئر و کریستین هاپر، علی حسن آبادی به عنوان ناظر استان و اینجانب به عنوان سرپرست طرح به بررسی منظر باستان شناختی نقاط حساس استراتژیک دیوار شمالی خراسان پرداخته و به ایجاد یک گمانه در ارگ فرودکلات و گمانه ای دیگر در یکی از برج‌های دیوار دفاعی کلات اقدام کنیم.
به گفته این باستان شناس خواناسازی یکی از چاله‌های حفاری غیرمجاز در ارگ فرود به شناسایی و مستند نگاری بقایای فضاهای معماری که با استفاده از سنگ‌های نامنظم ساخته شده بودند، منجر شد.
خانیکی در ادامه اظهار داشت: کاوش در گمانه کوچکی در فضای داخلی یکی از برج‌های کلات نیز به کشف 3 نمونه ذغال منجر شد.
وی تاکید کرد که این کشف امکان مناسبی را برای تاریخ گذاری مطلق زمان بهره برداری از این دیوار و برج‌های منظم به آن را فراهم می‌کند.
به گفته خانیکی با عملیات عکسبرداری هوایی نیز به بررسی دقیق امتداد و محدوده سازه‌های مورد اشاره و نیز ارتباط فضایی سازه‌های جانبی پرداخته شد.
این باستان شناس با اشار به مطالعه و بررسی ارتفاعات شمالی شهر مزداوند واقع در جنوب شهرستان سرخس افزود: بررسی و شناسایی مجموعه منسجمی از دیوارها، برج‌ها و قلعه‌های دفاعی در این منطقه از اهمیت استراتژیک آن و نیز بهره گیری از سازه‌های دفاعی در تکمیل دیوار طبیعی هزار مسجد حکایت می‌کند.
خانیکی اظهار داشت: پس از پیمایش منطقه مورد اشاره تمام عوارض معماری ثبت و مستند نگاری شد و امید می‌رود با تدوین گزارش نهایی افق جدیدی در شناسایی سازه‌های دفاعی شمال خراسان و امتداد شرقی دیوار دفاعی گرگان گشوده شود.
برنامه گمانه زنی به منظور تعیین قدمت دیوارهای شمالی خراسان با مجوز رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اجرا شد.
به گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی، شرایط مساعد جغرافیایی شمال شرق ایران و دشت‌های حاصلخیزی که در پای کوه‌ها و یا در حدفاصل ارتفاعات گسترده شدند، در طول تاریخ بستر مناسبی را برای شکل گیری استقرارهای انسانی فراهم ساختند.
وجود محوطه‌های باستانی مربوط به عصر نوسنگی تا دوران معاصر در نوار شمالی استان خراسان گویای اهمیت و مطلوبیت این منطقه برای مکان گزینی و توسعۀ استقرارهای انسانی است.
منطقۀ جغرافیایی مساعد شمال خراسان شامل درۀ اترک، دشت مشهد و دیگر دشت‌های میانکوهی با رشته کوه کپه داغ هزار مسجد از سرزمین‌های خشک قره قوم در جنوب ترکمنستان امروزی جدا می‌شود.
به عبارت دیگر این رشته کوه، مرزی میان اقلیم خشک کوهپایه‌های شمالی کپه داغ و سرزمین‌های حاصلخیز کوهپایه‌های جنوبی کپه داغ پدید می‌آورده است.
کپه داغ بسان حصاری رفیع، جوامع کوچ نشین و صحرا گرد شمالی را از کشاورزان و روستانشینان ساکن در دشت‌ها و دره‌های خراسان جدا می‌کرده و همواره به عنوان دیوار دفاعی طبیعی، حافظ و ضامن بقای اهالی خراسان در برابر یورش‌های صحرانوردان شمالی بوده است.
با این وجود، گردنه‌ها و دره‌هایی که در دیوارۀ کپه داغ رخنه ایجاد کرده بودند، معابری را برای نفود مهاجمان فراهم می‌ساختند.
در محل این گردنه‌ها و نیز در مناطقی که کپه داغ هزار مسجد به پستی می‌گرایید و رخنه پذیر می‌شد، اهالی خراسان سازه‌های دفاعی برآورده و دیوارهای طویل ساختند.
این سازه‌های دفاعی از یکسو عبور از کپه داغ را تحت نظارت داشتند و از سوی دیگر، در مواقع لزوم، به مثابه سنگر و پناهنگاه مدافعان و مرزبانان خراسان عمل می کردند.
رشته کوه کپه داغ به انضمام سازه‌های دفاعی مورد اشاره در غرب، به دیوار دفاعی گرگان می‌پیوست و در پناه این دیوار طویل، سرزمین‌های شمال شرقی ایران از تهاجم و غارت و دست اندازی مهاجمان شمالی مصون می‌ماند.
انتهای پیام/
