آمانو: راستی‌آزمایی و نظارت در ایران تازه آغاز شده و تا سالیان متمادی ادامه خواهد داشت
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شصتمین جلسه کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که راستی‌آزمایی و نظارت در ایران تازه آغاز شده و تا سالیان متمادی ادامه خواهد داشت.
به گزارش حوزه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای در بیانیه خود برای شصتمین جلسه کنفرانس عمومی آژانس در سال 2016 میلادی گفت راستی آزمایی و نظارت در ایران تازه آغاز شده است و تا سالیان متمادی خواهد داشت.
متن بیانیه یوکیا آمانو در شصتمین جلسه کنفرانس عمومی آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال 2016 میلادی به این شرح است:
خرسندم از اینکه به همه شرکت کنندگان در شصتمین کنفرانس عمومی آژانس بین المللی انرژی اتمی خوشامد می‌گویم.
این نقطه عطف مهمی در تاریخ ما است و آژانس در شش دهه گذشته، دستاوردهای بسیاری داشته است.
با فراهم کردن دانش و فناوری هسته‌ای برای افزایش رفاه و کامیابی بشر، ما تغییر واقعی در زندگی میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا ایجاد کردیم.
همچنین از طریق کارمان برای اطمینان از اینکه مواد هسته‌ای کماکان برای مصارف صلح‌آمیز استفاده خواهد شد، کمکِ بی‌نظیری به صلح و امنیت بین المللی کردیم.
آژانس در سال 2005 میلادی با جایزه صلح نوبل که به‌شکل مشترک به آژانس و سلفِ من، دکتر محمد البرادعی اعطاء شد، توجه ویژه‌ای دریافت کرد.
به همه پیشینیان خودم به‌خاطر نقش عظیم آنها در شکل‌دهی به سازمانی که امروز افتخار خدمتگزاری در آن را داریم، ادای احترام می‌کنم.
یکی از حوزه‌های مهم فعالیتِ آژانس بین المللی انرژی اتمی از همان ابتدا، جلوگیری از گسترش تسلیحات هسته‌ای از طریق نظارت بر تأسیسات و مواد هسته‌ای بوده است.
در طول سالیان، ما به برخی از مهم‌ترین مسائل در دستور کارِ بین المللی رسیدگی کردیم که اینها شامل راستی‌آزمایی در عراق، ایران و کره شمالی می‌شود.
امروز، پادمان‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی در صد و هشتاد و یک کشور اجرا می‌شود که در صد و هفتاد و سه تا از آنها نیز «توافق جامع پادمان‌ها» اعمال می‌شود. به‌عنوان مدیرکل، من کشورها را به اجرای پروتکل الحاقی، ابزار قدرتمند راستی‌آزمایی که زمینه دسترسی بیشتر آژانس به اطلاعات و اماکن را فراهم می‌کند، تشویق می‌کنم. شمار کشورهایی که پروتکل‌های الحاقی در آنها اجرا می‌شود، از نود و سه کشور در سال 2009 میلادی افزایش یافته و امروز به 128 رسیده است.
آژانس از سال 2003 میلادی به بعد کوشید برنامه هسته‌ای ایران را راستی آزمایی کند. ما نیز مرتباً درباره اجرا شدن توافق پادمان ایران با آژانس و همچنین اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل از سوی ایران، گزارش دادیم. پارسال نیز ارزیابی واقع‌بینانه و شفافی از فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران، ارائه کردیم.
سرگرم راستی‌آزمایی و نظارت بر اجرای تعهدات هسته‌ای ایران هستیم
کار آژانس برای هموار کردن مسیرِ دستیابی به گشایش دیپلماتیک که پارسال به‌شکل «برنامه جامع اقدام مشترک» حاصل شد، ضروری بود.
ما اکنون سرگرم راستی آزمایی و نظارت بر اجرای تعهدات مرتبطِ هسته‌ای ایران در چارچوب توافق هستیم.
این واقعیت را که آژانس در این مسئله بسیار پیچیده از اعتماد همه شش طرف (مذاکرات) برخوردار بود، مرهون حرفه‌ای‌گری، واقع‌گرایی و بی‌طرفی بازرسان خود هستیم.
شصت سال اخیر نشان داد که دانش و فناوری هسته‌ای در حمایت از توسعه پایدار، نقش اساسی دارد، اگر فقط بخواهم یک نمونه را مثال بزنم، افزایش دسترسی به درمان مؤثر سرطان در کشورهای در حال توسعه، برای کشورهای عضو (آژانس)، آژانس و شخصاً برای خودم جزو مهم‌ترین اولویت‌ها بوده است. ما از طریق «برنامه اقدام برای درمان سرطان» PACT و سایر فعالیت‌ها به کشورها کمک می‌کنیم تا برنامه‌های جامع کنترل سرطان را تدوین کنند.
در سالهای اخیر، پیشرفت‌های واقعی، به‌ویژه در آفریقا حاصل شده است. مراکز تخصصی جدید سرطان تأسیس شده است. متخصصان پرتودرمانی و فیزیکدانان حوزه پزشکی نیز بعد از گذراندن آموزش‌های فشرده در خارج با حمایت آژانس، اکنون به کشورهایشان بازمی‌گردند. با وجود این، هنوز نیازهای بسیاری وجود دارد و آژانس کماکان روی مهارکردن سرطان به‌عنوان مسئله اولویت‌دار تمرکز خواهد کرد.
سرطان، فقط یکی از حوزه‌های متعددی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی در آن به دستیابی به اهداف توسعه پایدار کمک می‌کند.
ما همچنین به کشورها کمک می‌کنیم تا به اهداف مرتبط با فقر و گرسنگی، آب پاک، انرژی پاک و ارزان و تغییرات آب و هوایی نایل شوند، همه اینها حوزه‌هایی است که دانش و فناوری هسته‌ای می‌تواند سهم بسزایی در آنها داشته باشد.
واحد مشترک فائو/ آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز تاکنون بیش از سه هزار و دویست گونه جدید غذایی مانند گندم و برنج را با استفاده از تکنیک‌های هسته‌ای تولید کرده است. این کار نیز امنیت غذایی در جهان را افزایش داده است.
ما به ریشه‌کن شدن طاعون گاوی که بیماری دام است، کمک کردیم. طاعون گاوی، بعد از آبله، دومین بیماری عفونی است که در سطح دنیا ریشه‌کن شده است.
آژانس کمک کرده تا انرژی هسته‌ای در دسترس کشورهای علاقه‌مند به استفاده از آن قرار گیرد
ما کمک کردیم انرژی هسته‌ای در دسترس کشورهای علاقه‌مند به استفاده از آن قرار گیرد و به افزایش امنیت و ایمنی هسته‌ای در سراسر دنیا نیز کمک کردیم.
در همه این حوزه‌ها، ظرفیت سازی از اهمیت حیاتی برخوردار است.
از سال 1958 میلادی تاکنون، بیش از چهل و هشت هزار دانشمند و مهندس از طریق برنامه همکاری فنی آژانس بین المللی انرژی اتمی، مقام دستیاری و بازدید‌کننده علمی را هم در آزمایشگاه‌های آژانس و هم در تأسیسات شرکای ما در سراسر دنیا احراز کرده‌اند. بسیاری از این دانشمندان و مهندسان بعداً در ظرفیت‌سازی برای دانش هسته‌ای داخل کشورهایشان، نقش مهمی ایفاء کردند.
فعالیت‌های آژانس باید از طریق تأمین بودجه کافی حمایت شود. طرح «کاربردهای صلح‌آمیز» که در سال 2010 میلادی به‌عنوان سازوکارِ مکمل برای «صندوق همکاری فنی آژانس» راه‌اندازی شد، در تأمین منابع (مالی) بیشتر، بسیار مؤثر واقع شده است. با خرسندی باید به شما اطلاع دهم که مجموع بودجه (تأمین شده توسط) کاربردهای صلح‌آمیز تا به امروز از رقم صد میلیون یورو فراتر رفته است. از همه کشورهایی که ما را در اجرای مأموریت «اتم‌ها برای صلح و توسعه» کمک و مساعدت کردند، قدردانی می‌کنم.
انرژی هسته‌ای نباید در انحصار کشورهای توسعه‌یافته باشد
زمانی که نخستین بار مدیرکل شدم، اعلام کردم که انرژی هسته‌ای نباید در انحصار کشورهای توسعه یافته باشد و کشورهای در حال توسعه نیز باید بتوانند از آن استفاده کنند. انرژی هسته‌ای می‌تواند به کاهش گازهای گلخانه‌ای و افزایش امنیت انرژی کمک شایانی کند و همزمان، انرژی را در مقادیر زیاد و فزاینده لازم برای توسعه فراهم کند. امروز، سی کشور در حال توسعه به‌فکر آغاز استفاده از انرژی هسته‌ای هستند. نخستین راکتور از چهار راکتورِ هسته‌ای ما در امارات عربی متحده نیز قرار است در سال 2017 میلادی راه‌اندازی شود. اگر کشورها انرژی هسته‌ای را انتخاب کنند، ما فعالانه در هر قدم از این سفر آنها را حمایت خواهیم کرد تا آنها بتوانند از این انرژی به‌شکل امن، ایمن و پایدار استفاده کنند.
آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای، هماهنگی واکنش بین المللی به جدی‌ترین حوادث در نیروگاه‌های هسته‌ای را مانند سال 1986 میلادی در چرنوبیل و سال 2011 میلادی در (نیروگاه) فوکوشیما دائیچی را به‌عهده داشته است.
پارسال، گزارشم را درباره حادثه فوکوشیما دائیچی به‌همراه پنج جلد (گزارش) فنی منتشر کردم. در سالهای آینده از این گزارش به‌عنوان سند مرجع مهم استفاده خواهد شد.
ما تصمیم داریم در آینده به مسائلی نظیر ایمنی منابع پرتوزا مورد استفاده در صنایع، خدمات بهداشت و درمان و سایر کاربردهای غیرِنیروگاهی، بیشتر توجه کنیم.
ما هرگز نمی‌توانیم ایمنی هسته‌ای را دست‌کم بگیریم و لازم است فرهنگ سختگیرانه ایمنی در همه‌جا حفظ شود.
آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای به‌عنوان سکوی جهانی برای تقویت امنیت هسته‌ای شناخته می‌شود. کشورها نیز برای اینکه ریسکِ افتادن مواد هسته‌ای و دیگر مواد پرتوزا به دست تروریست‌ها را به حداقل برسانند، به‌شکل فزاینده از ما کمک می‌گیرند. ما هزاران نفر از افسران پلیس و مرزبانان را در حوزه امنیت هسته‌ای آموزش داده‌ایم، هزاران دستگاه تشخیص پرتو را فراهم و به کشورها کمک کردیم نقاط ضعف امنیتی را در تأسیسات خود برطرف کنند.
در سال 2013 میلادی، ما نخستین کنفرانس بین المللی در زمینه امنیت هسته‌ای را در سطح وزرا برگزار کردیم که همه کشورهای عضو (آژانس) می‌توانستند در آن شرکت کنند. همایش بعدی در سطح وزرا، ماه دسامبر برگزار خواهد شد. من نیز همه کشورها را به داشتن نماینده در سطح وزیر تشویق می‌کنم.
ما سخت کوشیدیم کشورها را تشویق کنیم به اصلاحیه کنوانسیون حفاظت فیزیکی از مواد هسته‌ای CPPNM پایبند باشند. این، یکی از ابزارهای مهم امنیت هسته‌ای است که با گذشت یازده سال از زمان تصویب، سرانجام در ماه مه امسال اجرا شد.
اجرای کنوانسیون اصلاح شده به کاهش حملات تروریستی با مواد هسته‌ای که می‌تواند پیامدهای فاجعه‌بار داشته باشد، کمک خواهد کرد.
عضویت در آژانس بین المللی انرژی اتمی رو به افزایش است.
من به سه کشور آنتیگوا و باربودا، باربادوس و ترکمنستان که در دوازده ماه اخیر به ما ملحق شدند، خوشامد می‌گویم. با ورود آنها، تعداد اعضای ما به 168 کشور می‌رسد. همچنین از درخواست عضویتِ «سنت لوسیا»، «سنت وینسنت و گرنادین‌ها» و جمهوری اسلامی گامبیا که در دستور کار کنفرانس عمومی قرار دارند، استقبال می‌کنم. این رشد ادامه‌دار نشان می‌دهد آژانس بین المللی انرژی اتمی، سازمانی است که نتیجه می‌گیرد.
آژانس در سالهای اخیر پیوسته خود را با نیازهای متغیرِ کشورهای عضو سازگار کرده است. به‌رغم شرایط دشوار اقتصادی، ما سرمایه‌گذاری برای آینده را ادامه دادیم.
ما دو آزمایشگاه بسیار پیشرفته جدید پادمان‌ها در «سیبرسدورف» Seibersdorf را با همین بودجه تکمیل کردیم.
ما همچنین طرحی برای مدرن کردن آزمایشگاه‌های کاربردهای هسته‌ای آژانس موسوم به ReNuAL آغاز کردیم و احداث و ساختمان جدید در «سیبرسدورف» نیز آغاز شده است.
احداث «بانک اورانیوم کم‌غنی‌شده» آژانس در قزاقستان نیز آغاز شده است. این، به کشورها اطمینان می‌دهد که در صورت برهم خوردن ترتیبات کنونی برای تحویل سوخت هسته‌ای، قادر به تهیه سوخت خواهند بود.
مدیریتِ منطقی، کلیدِ موفقیت‌های آژانس در سالهای اخیر بوده است.
به‌عنوان سازمان فنی که با فناوری پیشرفته هسته‌ای سر و کار دارد، ما (در آژانس) ما به مسائلِ اغلب حساس در دستور کار خود با واقع‌گرایی و به‌دور از جانبداری رسیدگی کردیم.
ما توانایی خود را برای مدیریت موفقِ طرح‌های پرهزینه مانند مدرن‌سازی آزمایشگاه‌های پادمان و راه‌اندازی بانک اورانیوم کم‌غنی‌شده طبق برنامه، نشان دادیم. ما فوراً به بحران‌هایی مانند ابولا و زیکا واکنش نشان دادیم. ما همچنین معیارهای بالا در صداقت را حفظ کردیم و تعداد زنان را در سمت‌های بالا به‌میزان چشمگیری افزایش دادیم؛ البته در این حوزه باید کارهای بیشتری صورت گیرد.
راستی‌آزمایی و نظارت در ایران تازه آغاز شده و تا سالیان متمادی ادامه خواهد داشت
ما می‌توانیم به دستاوردهای خود ببالیم، اما هنوز با چالش‌های بزرگ روبه‌رو هستیم. راستی آزمایی و نظارت در ایران تازه آغاز شده است و تا سالیان متمادی در آینده ادامه خواهد داشت.
برنامه هسته‌ای کره شمالی که امسال دو آزمایش هسته‌ای دیگر انجام داد، هنوز مایه نگرانی جدی است و تهدیدی برای صلح و امنیت در منطقه شمال شرق آسیا و فراتر از آن به شمار می‌رود. آژانس، کماکان برای ازسرگیری راستی‌آزمایی در کره شمالی، به‌محض اینکه تحولات سیاسی امکان آن را فراهم کند، آماده است.
کشورهای عضو (آژانس) به‌شکل فزایند‌ه‌ای برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار، اهداف در زمینه انرژی و دیگر حوزه‌های مهم از آژانس کمک می‌گیرند. به کار ما در این حوزه آن‌گونه که باید توجه نمی‌شود.
کشورهای عضو از ما می‌خواهند کمک بیشتری در زمینه امنیت و ایمنی هسته‌ای کنیم. آنها همچنین از ما انتظار دارند که منابع مالی محدود خود را مدبرانه و با حداکثر تأثیرگذاری، مدیریت کنیم.
ضروری است که در سالهای پیش رو، عزم ایجاد شده در همه حوزه‌های کاری خود را حفظ کنیم. اگر کشورهای عضو دوباره به‌عنوان مدیرکل آژانس مرا شایسته اعتماد خود بدانند، مایه مباهات من خواهد بود که استمرار ضروری (در حوزه‌های کاری) را ایجاد کنم. من به رئیس هیأت (شورای حکام) اعلام کردم که برای یک دوره دیگر خدمتگزاری آماده هستم.
به‌عنوان مدیرکل آژانس، تمرکز من بر دستیابی به نتایج ملموس، تصمیم‌گیری به‌موقع، پاسخگویی به نیازهای کشورهای عضو و مدیریت منطقی خواهد بود.
اجازه دهید در پایان از همه کشورهای عضو آژانس بین المللی انرژی اتمی به‌علت حمایت فعالانه از کار ما و حمایت از شخص من، تشکر کنم. تعامل کامل کشورهای عضو، یکی از کلیدهای موفقیت آژانس است.
از اتریش، به‌عنوان یک کشور میزبانِ الگو، بسیار تشکر می‌کنم. قدردانی عمیق خود را به همه کارکنان فعلی و گذشته آژانس، به‌علت سختکوشی و تعهدشان ابراز می‌کنم.
انتهای پیام/.*
