فشارهای محیط‌زیست به قاطعیت علم چربید/"خشکی کامل هامون" از متن گزارش پژوهشکده تالاب هامون حذف شد! + سند

به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون در گزارش نخست خود با استناد به تصاویر دریافتی از ماهواره لندست هشت، نوشت: "می‌توان گفت بستر تالاب هامون در تمامی نقاط آن به خشکیدگی کامل رسیده است جز در مواردی بسیار کم که در اواخر مردادماه با رهاسازی آب از چاه نیمه به‌طور جزئی آبگیری شده است"

بازتاب گسترده این خبر(خشک شدن تالاب هامون) در رسانه‌ها سبب شد که فشارهای زیادی به پژوهشکده تالاب هامون واردشده و این پژوهشکده را وارد کند تا نتایج بررسی علمی خود را تغییر دهد.

پژوهشکده تالاب هامون نیز در اقدامی عجیب و کم‌سابقه نتایج بررسی علمی خود را تغییر داد و جمله "هامون به خشکیدگی کامل رسیده است" را از متن گزارش خود حذف کرد.

علاوه بر این بخشی از متن گزارش نیز دچار تغییرات گسترده‌ای شد که در آن مسئله خشک شدن تالاب هامون به‌صورت غیر شفاف ذکر شده است.

در گزارش اصلاح شده آمده است: "همان‌گونه مشاهده می‌کنید در اثر قطع ورود آب به داخل ایران از رودخانه‌های هیرمند و فراه رود بستر این تالاب که جان دوباره‌ای گرفته بود مجدداً چرخه چند سال اخیر خود را که ناشی از ناکافی بودن و عدم استمرار آورد آب و شرایط بسیار خاص حاکم بر منطقه(بادهای 120 روزه و تبخیر بسیار بالا) تکرار و  فروکش کرده است، جز در مواردی که جهت تلاش برای مسائل زیست‌محیطی و... در اواخر مردادماه با رهاسازی آب از چاه نیمه به‌طور جزئی آبگیری شده است"

احمد قرایی، رئیس پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون پیش از اصلاح گزارش خشک شدن تالاب توسط این پژوهشکده در 24 شهریورماه به روزنامه "صبح نو" گفته بود: این هفتمین سالی است که باز هم هامون به طور کامل خشک می‌شود. در گذشته بخشی از آب درون نقاط عمیق‌تر تالاب باقی می‌ماند و با خشکی کامل تالاب مواجه نبودیم.

او اما چهار روز بعد در مصاحبه با یکی از خبرگزاری‌ها از ادبیات جانب دارانه‌ای نسبت به محیط‌زیست استفاده کرد و ضمن تکذیب خبرهای نقل شده از خود در خبرگزاری‌ها، گفت: خشک شدن بستر تالاب هر سال اتفاق می‌افتد و اتفاقی طبیعی است که بر حسب آبی که به تالاب می‌آید و سطح تبخیر و وزش باد و عوامل کاهنده دیگر ناگزیر است، اما امسال این اتفاق خیلی دیرتر رخ داد که جای خوشحالی دارد.

سعید محمودی، مدیرکل محیط‌زیست سیستان و بلوچستان نیز در شهریورماه امسال مدعی شد: وضعیت امسال تالاب هامون در 18 سال گذشته بی‌سابقه بوده و این تالاب هرگز در هیچ سالی در ماه‌های مرداد و شهریور آب نداشته است.

این گفته‌های مدیرکل محیط‌زیست در حالی است که مقایسه تصاویر ماهواره‌ای بستر تالاب هامون واقعیت دیگری را نشان می‌دهد. این تصاویر برخلاف ادعای محیط‌زیست نشان می‌دهد که امسال هامون وضعیت خوبی نداشته، چراکه در سال‌های 2005، 2006، 2007و 2009 هامون تا پاییز و زمستان آب داشته ولی امسال تالاب در شهریورماه خشکیده است.

ابتکار: فاجعه زیست محیطی در هامون رخ نداده است!

دیروز معصومه ابتکار در صفحه اینستاگرام خود فاجعه زیست‌محیطی خشک شدن تالاب هامون و مرگ ماهی‌ها در آن را خبرسازی رسانه‌ها دانست و نوشت: حالا که جو هیجان‌زده این موضوع آرام شده و می‌توان اذهان را به دریافت آنچه واقعی است دعوت کرد، پیشنهاد می‌کنم مصاحبه مدیر پژوهشکده هامون با تیتر"رئیس پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون؛ سال خوب برای هامون/ تالاب امسال دیرتر خشک شد" و گزارش "اوشیدا؛ چشم‌انتظار نشاط دائمی کیانسه" را بخوانید.

وی در ادامه این پیام اینستاگرام خود نوشت: "برخی خبر از فاجعه زیست‌محیطی برای مرگ ماهیان دادند، درحالی‌که اطلاق این علت در صورت آلودگی آب صحت دارد و حال‌آنکه خشکی هامون به دلیل تبخیر تا 5000 میلیمتر در سال، بادهای 120 روزه و خشکسالی مداوم است."

این نوشته‌های قهرمان زمین در حالی عنوان می‌شود که به گفته اداره کل شیلات سیستان با خشک شدن تالاب هامون 700 تن ماهی خشک(هر ماهی بین 100 تا 200 گرم وزن) از آن جمع‌آوری‌شده است. براساس یک برآورد ساده از تعداد700 تن بچه ماهی 100 تا 200 گرمی، می‌توان دریافت که با خشک شدن هامون حداقل 4میلیون بچه ماهی در آن تلف شده‌اند.

حالا اما این فاجعه زیست‌محیطی از نظر محیط‌زیست فاجعه نیست، چراکه به عقیده ابتکار باید آب آلوده می‌بود که ماهیان را مرده خطاب کنیم! این در حالی است که مرگ یک بچه ماهی 100 گرمی و خشک شدن تالاب به خودی خود یک فاجعه زیست‌محیطی بزرگ است.

ابتکار پس از ورود سیلاب بهار سال 93 به تالاب هامون و آبگیری بخش‌هایی از آن نیز هامون را احیا شده قلمداد کرد و گفت: احیای این تالاب از موفقیت‌های زیست محیطی کشور است که در این زمینه عوامل مختلفی از جمله فعالیت‌های دولت در بحث دیپلماسی با کشور افغانستان، برداشتن برخی موانع و همکاری مردم و سمن‌ها موجب زنده شدن دوباره هامون حداقل بعد از هشت سال شد.

 چرا احیای تالاب هامون در دستور کار دولت نیست؟

برخلاف دریاچه ارومیه و تالاب جازموریان، برای دریاچه هامون کارگروه ملی احیا تشکیل نشده است، تالابی که پنج برابر جازموریان و 660 کیلومترمربع بزرگتر از دریاچه ارومیه است.

اکنون مسائل مربوط به تالاب خشک شده هامون تنها از طرق یک کارگروه استانی یا از طریق کارگروه ملی نجات ارومیه پیگیری می‌شود و کارگروه استانی هامون پس از حدود سه سال از تشکیل، به تازگی تنها طرح جامع مدیریت هامون را به تصویب رسانده است.

متاسفانه تاکنون سازمان محیط زیست برای احیای تالاب هامون طرح ملی جامعی تهیه نکرده تا مانند ارومیه براساس آن روند احیای تالاب را دنبال کند بلکه تنها اقدام این سازمان برای احیای هامون، چند گفتگوی اتفاقی با مقامات افغانستان در سفر رئیس جمهوری و رئیس اجرایی این کشور به ایران بوده است.

اختصاص اعتبارات اندک برای احیای هامون از نشانه‌های دیگر این است که احیای هامون در دستور کار دولت یازدهم نیست، چرا که رئیس سازمان محیط زیست درباره میزان اعتباراتی که برای احیای هامون اختصاص یافته به رسانه‌های گفته است: دولت برای احیاء این تالاب  بین‌المللی 85 میلیارد ریال اختصاص داده است.

این در حالی است که سعید محمودی، مدیرکل محیط زیست از تخصیص این اعتبارات اظهار بی‌اطلاعی کرده و درباره آن به یکی از رسانه‌ها گفته است: برای احیای هامون حدود 6 میلیارد ریال در سال 93 پرداخت شده ولی در باره  8.5 میلیارد تومان(هشت و نیم) در جریان نیستم و باید از قسمت مالی اداره بپرسم و اعلام کنم.

اما براساس اعلام دکتر مسعود تجریشی، رئیس کارگروه علمی و فناوری ستاد نجات دریاچه ارومیه تا پایان سال 1394 این ستاد 1019 میلیارد تومان اعتبار دریافت کرده است.

به گفته وی، ستاد نجات ارومیه برای سال 95 نیز حدود 2400 میلیارد تومان اعتبار درخواست کرده است.

با این همه وقتی تالاب هامون حتی کارگروه یا ستاد ملی احیا ندارد تا نقشه راه احیای تالاب را طراحی و بر اساس آن اقدامات عملی انجام دهد، چرا باید باور کرد که احیای هامون در دستور کار دولت است؟

نتایج بررسی های علمی: تالاب هامون منشاء گردوخاک شرق کشور

با خشک دریاچه هامون و وزش بادهای 120 روزه، بستر این تالاب تبدیل به کانون تشکیل توفان‌های شن شده که آلودگی ناشی از گردوخاک آن تا شهرهای جنوب سیستان و بلوچستان گسترش می‌یابد.

دکتر محمود خسروی، دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان در مقاله ای با عنوان "تاثیرات محیطی اندرکنش نوسان‌های رودخانه هیرمند با بادهای 120 روزه سیستان" که در فصلنامه تحقیقات جغرافیایی به چاپ رسیده، نوشته است: طبق  پردازش تصاویر ماهواره‌ای، مهمترین منابع برخاست و انتشار گرد و خاک در منطقه سیستان، بسترهای خشکیده هامون‌های پوزک، صابری و شرق هامون هیرمند هستند، البته سایر مناطق نیز در تولید گرد و غبار نقش دارند ولی سهم آنها ناچیز است.

وی در بررسی‌های دیگر خود در مورد میزان گسترش گردوخاک ناشی از این توفان ها، در دو مقاله علمی آورده است: گردوغبار ناشی از این بادها به‌صورت افقی تا دریای عمان و در موارد استثنایی تا دریای عرب گسترش می باد، علاوه بر این پراکنش گردوغبار ناشی از این بادها به‌صورت عمودی نیز تا ارتفاع 10 کیلومتری از سطح زمین نیز منتشر می‌شود.

برخلاف نتایج تحقیقات علمی این پژوهشگر، مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان مدعی شده که قسمت کوچکی از ریزگردهای سیستان مربوط به تالاب هامون است اما گرد وغبار و توفان های شن ربطی به تالاب هامون ندارد.

در ادامه تصویر گزارش پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون و تصویر این گزارش پس از حذف بخشی از گزارش آمده است:

گزارش از آرشام هنرکار

انتهای پیام/