نقش رجب و نقش رستم؛ نقشی از تاریخ باستان ایران در کوه‌های فارس‌+ تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، در گوشه گوشه استان فارس می‌توان شکوه وعظمت تاریخ ایران را دید، نقش رستم و نقش رجب یکی از مهم‌ترین و زیباترین آثار باستانی ایران است که در آن می‌توان آثار 3 دوره ایلامی، هخامنشی و ساسانی را مشاهده کرد.

نقش رستم

آرامگاه چند تن از پادشاهان هخامنشی و نقش برجسته‌های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش‌برجسته ویران‌شده‌ای از دوران ایلامیان در این مکان قرار دارد. در دوره ساسانی، محوطهٔ نقش رستم از نظر دینی و ملی اهمیت بسیار داشته‌است.

در قدیم نام این مکان سه‌گنبدان یا دوگنبدان بوده‌ که در بین مردم منطقه، به کوه حاجی‌آباد، کوه استخر یا کوه نِفِشت نیز معروف بوده و احتمالاً پس از آنکه ایرانیان بین رستم، پهلوان شاهنامه و سنگ‌نگاره‌های شاهان ساسانی ارتباط برقرار کردند، نام نقش رستم به این مکان داده شد.

قدیمی‌ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دوره ایلام است که نقش دو ایزد و ایزدبانو و شاه و ملکه را به‌تصویر کشیده که روی مارهایی نشسته‌اند و لباس‌های چین‌دار به تن دارند ولی در دوره ساسانی، بهرام دوم بخش‌هایی از آن را پاک کرد و نقش خود و درباریانش را به جای آن تراشید.

4 آرامگاه خشایار شاه، داریوش، اردشیر اول و داریوش دوم در این مکان قرار دارد که همهٔ آن‌ها از ویژگی‌های یکسانی برخوردارند و از بین 4 آرامگاه موجود، فقط آرامگاه داریوش اول کتیبه دارد. آرامگاه خشایارشاه در سمت راست آرامگاه داریوش اول قرار دارد و آرامگاه اردشیر اول در سمت چپ آرامگاه داریوش اول قراردارد. آرامگاه داریوش دوم غربی‌ترین آرامگاه هخامنشی نقش رستم است و از بین این 4 آرامگاه‌، آرامگاه خشایارشا بهتر از همه حفظ شده‌ است.

فضای خارجی این آرامگاه‌ها دارای نقش برجسته پادشاه که کمانی در دست دارد، است و در این نقش برجسته دو آتش‌دان تصویر شده که در گوشه سمت راست نقش ماه مشاهده می‌شود و در پایین سکو، نقش نمایندگان ملل تابعه تخت شاهی را با دستان خود نگه داشته‌اند.

کعبه زرتشت بنای سنگی این مجموعه در دوره هخامنشی ساخته شده و از نام آن در آن دوران اطلاعی در دست نیست ولی در دوره ساسانی به آن بُن خانک گفته می‌شده است. بر 3 گوشه این بنا دو کتیبه از شاپور اول و کرتیر نوشته شده‌ که از نظر تاریخی ارزش زیادی دارند.

نقش رجب 

نقش رجب از آثار مهم دوره ساسانی یکی از قدیمی‌ترین آثار این دوره در سراسر ایران است که در 3 کیلومتری شمال تخت جمشید، در سمت راست جاده روبه‌روی راهی که به نقش رستم می‌رود و در داخل شکافی در کوه قرار دارد. ‌حجاری‌های نقش رجب شامل چهار نقش برجسته تاجگذاری اردشیر بابکان، تصویر کرتیر، موبد بزرگ و مقتدر اوایل دوره ساسانی، نقش شاپور اول و تاجگذاری شاپور اول ساسانی است

در نقش برجسته تاجگذاری اردشیر بابکان، اردشیر در حال ادای احترام حلقه شاهی را از اهورامزدا دریافت می‌کند و بین اهورامزدا و اردشیر نقش دو کودک دیده می‌شود. نفر سمت چپ احتمالاً هرمز اول است که حامل افسر شهریاری است و نفر سمت راست می‌تواند جانشین یا نمادی از اهورامزدا باشد.

پشت سر شاه، تصویر حجاری شده یکی از بزرگان دوره ساسانی است که در تمام نقش برجسته‌های اردشیر حضور دارد در حالی که مگس‌پرانی بر روی سر سرور خود گرفته و شخصی که دستش را به ادای احترام بالا برده ولیعهد و فرزند اردشیر است. پشت سر اهورامزدا، دو نفر از بانوان سلطنتی که به وسیله ستونی از این نقش برجسته مجزا شده‌اند به طور جداگانه مراسم احترام را به جای می‌آورند.

نقش برجسته کریتر؛ نقش تصویر کرتیر، موبد معروف و مقتدر دوره ساسانی را در حالی که دست راست خود را به ادای احترام بالا برده نشان می‌دهد. در این نقش، کتیبه‌ای به زبان پهلوی که 25 سطر آن خوانا و چند سطر آخر آن محو شده به چشم می‌خورد. کریتر در این کتبه ضمن معرفی خود به تعریف خدماتی که در راه دین زرتشت انجام داده می‌پردازد.

در سمت راست نقش برجسته شاپور اول ساسانی و اهورامزدا، هر دو سوار بر اسب حجاری شده و شاپور را در حال گرفتن حلقه شهریاری از دست اهورامزدا نشان می‌دهد که متاسفانه صورت‌های این نقوش به شدت آسیب دیده‌اند.

نقش سمت چپ شاپور اول سوار بر اسب و 9 نفر از بزرگان سلطنتی را که پشت سر وی ایستاده‌اند نشان می‌دهد که علامت خاندان‌های بزرگ و اسپهبدان بر روی کلاه سه نفر از این 9 نفر نمودار است. نخستین فرد ایستاده در پشت سر اسب شاپور، هرمز اول ساسانی است که با نشانه جانشین شاهی که ‌روی کلاهش معرفی می‌شود.

انتهای پیام/