نگاه عمومی دولت به تولید ملی نگاه پیش برنده نیست

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، غلامرضا مصباحی مقدم نماینده سابق مجلس معتقد است تجارت آزاد لزوما به نفع کشور نیست و پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی شرط لازم و کافی برای دستیابی به توسعه اقتصادی و رسیدن به سطح مطلوب رفاه اجتماعی نمی باشد بلکه بدون فراهم کردن شرایط آن به ضرر ایران تمام می شود.

وی با بیان این که برخی از مسئولان دولتی پایبندی و توجه افراطی به سیاست های لیبرال در حوزه اقتصاد دارند می گوید نگاه عمومی دولت نسبت به تولید ملی یک نگاه پیش برنده نیست.

مشروح دیدگاه های نماینده مجلس نهم و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام را در گفت‌وگو با تسنیم می خوانید:

تسنیم: نظر شما در مورد پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی چیست؟

مصباحی مقدم: بد نیست اشاره کنم انگلستان زمانی از لحاظ صنعتی صد سال جلوتر از فرانسه بود. فرانسه طی این صد سال درهای کشور خودش را به روی محصولات انگلیسی بست و اجازه نداد به صورت گسترده ای کالاهای انگلیسی وارد کشورش شود و گروهی از نخبگان کشورش را مأمور کرد که بروند و از صنایع انگلیس نسخه برداری و کپی برداری کنند و آن کپی برداری ها را در کشور خودشان پیاده کنند و به صورت آزمون و خطا استفاده از صنایع و فناوری های جدید را پیش برند. فرانسوی ها بعد از آن که تولیدات داخلی خود را در مقایسه با تولیدات دیگر، به نقطه قابل قبولی رساندند، درهای کشور را به روی انگلیس باز کردند که واردات به همراه صادرات صورت بگیرد.

این تجربه یک تجربه عقلایی است. اما این جا برخی فکر می کنند که اگر به تجارت آزاد دست پیدا کنیم لزوما به نفع ماست. اکنون عده ای هستند که می خواهند ایران به سازمان تجارت جهان ملحق شود و ابراز خوش بینی و رضایت می کنند که خانم موگرینی، نماینده اروپا در مسائل خارجی، اعلام کرده است که ما از حضور ایران در سازمان تجارت جهان حمایت می کنیم. آن ها غافلند از این مساله که اگر بنا را بر این بگذاریم که در هر شرایطی به سازمان تجارت جهانی بپیوندیم، طبعا باید تعرفه های واردات خودمان را متناسب با آنچه آنها دیکته می کنند قرار دهیم. در این صورت کل تولید ما از بین می رود. چون هزینه تمام شده تولیدات کشورهای پیشرفته بسیار پایین تر از اینجاست.

این به علت مدرنیزاسیون و تولید انبوه آنهاست که ارزش تولیدات نهایی آنان کاهش پیدا می کند و «قدرت رقابت» بالایی دارند که رقابت باآنها را سخت می کند و از این طرف با توجه به ناکارامدی تولید داخلی، مشکلات ساختار تولید و هزینه بالای پول برای تولید کننده و هزینه بالایی که دولت برای خدمات خودش از تولیدکنندگان پپشاپیش مطالبه می کند ما قدرت رقابت با آنها را نداریم.

این ها همه باعث هزینه بالای تولید می شود. این را اصطلاحا می گویند دامپینگ. یعنی سرکوب تولید داخلی با واردات کالاهای ارزان قیمت که نتیجه آن به زیان تولید ملی و اشتغال است. این مشخص است که سرمایه گذاری و تولید در کشور را نابود می کند. ما باید ابتدا سعی کنیم که هزینه های تولید داخل را پایین بیاوریم و کیفیت را بالا ببریم. باید کاری کنیم که توان رقابت بدست آوریم.وقتی که که درهای اقتصادی را گشودیم این کار به نفع اقتصاد ما باشد. ما باید به فکر سود بیشتر برای تولید کننده ی خودمان باشیم.

تسنیم: برخی کارشناسان معتقدند که در دولت فعلی تولید ملی بیشتر آسیب دیده است؛ نظر شما در این رابطه چیست؟

مصباحی مقدم: بله، نگاه عمومی دولت نسبت به تولید ملی یک نگاه پیش برنده ای نیست. لااقل عملکرد این سه سال که این طور است. دراین سه سال دولت آقای روحانی اهتمام جدی به تولید ملی نداشته اند و بیشتر نگاه به مناسبات خارجی و تبادلات با کشورهای خارجی است. البته شاید به بهانه دست یافتن به فناوری های پیشرفته و انتقال سرمایه های خارجی باشد اما یک چنین انتظاراتی بیشتر یک سراب است و نه واقعیت. این کار خدمت به تولید ملی نیست.

تسنیم: برخی کارشناسان با انتقاد از این رویکرد دولت معتقدند که برخی آقایان در دولت، از خود غربی ها هم لیبرال تر هستند. نظر شما چیست؟

مصباحی مقدم: بله درست است؛. آمریکا حتی بر خلاف مقررات WTO ، سازمان تجارت جهانی، گاهی تعرفه هایی را وضع می کند که با  مقررات سازمان تجارت جهانی سازگاری ندارد، اما اعمال می کند؛ زیرا منافعش چنین اقتضا می کند. بنابراین سزاوار نیست که اینگونه تصور کنیم که آمریکا با توجه به عضویتش در این سازمان، از مقررات سازمان تجارت جهانی، که خودش یکی از موسسانش بوده است، تبعیت می کند و لزوما پایبند است. برای مثال برخی فکر می کنند که اگر ما وارد سازمان تجارت جهانی شویم می توانیم نفتمان را به آمریکا بدون تعرفه های بالا صادر کنیم. یقینا این طور نیست  و آنها  نفت را استثناء می کنند و می گویند که نفت را نمی توانید صادر کنید؛ چون این مزیت سایر کشورها است و باید جلو آن را گرفت چون این مزیت کشورهای نفت خیز است.

منظور بنده صرف نفت خام نیست بلکه همه محصولاتی است که به نحوی به نفت خام مربوط می شود؛ محصولات پتروشیمی، بنزین و ... . بازار آمریکا یک بازار بسیار بزرگ برای بنزین و  سایر مشتقات نفت است. آیا آنها اجازه می دهند که این محصولات با قیمتی که در کشورهای نفت خیز عرضه می شود، در آمریکا عرضه شود؟ بدون شک اجازه نمی دهند و تعرفه های سنگین وضع می کنند. محصولات نفتی به عنوان نمونه مطرح شد، چراکه در سایر کالاهای دیگر نیز که مزیت نسبی ندارند وضعیت همینگونه است.

در اروپا نیز اینگونه است و قیمت سوخت در آنجا بسیار سنگین است؛ چراکه مالیاتهای سنگین برای سوخت وضع کردند؛ در حالی اگر قرار باشد که مقید به قوانین سازمان تجارت جهانی باشند باید تعرفه های گمرکی به شدت کاهش یابد که یقینا چنین کاری نمی کنند. بنابراین مشاهده می شود که تجارت جهانی کالاهایی را اجازه می دهند که  خودنسبت به سایر کشورها دارای مزیت نسبی هستند.

تسنیم: اکنون مشاهده می شود که عده ای از کارشناسان و حتی مسئولان، علاقه به پیوستن به سازمان تجارت جهانی را بروز می دهند؛ علت آن چه می تواند باشد؟

مصباحی مقدم: بله؛ پیوستن به سازمان تجارت جهانی دارای منافعی است که منکر آن نیستیم اما همواره در یک چنین مواردی باید منافع و مضرات را در کنار هم گذاشت و ارزیابی کرد که معایب و محاسن کدام از وزن بیشتری برخوردار است و یا اقتضاءات آن را سنجید که ورود به این عرصه چه اقتضا و تبعاتی به دنبال خود دارد. آیا توانایی فراهم آوردن این اقتضاءات را داریم؟

به عنوان مثال یکی از مواردی که در سازمان تجارت جهانی دنبال می شود، کاهش محدودیت تجارت جهانی به  استفاده از موانع تعرفه ای است و سایر موارد نیز به تبع باید برداشته شود. حال یکی از سوالاتی که در اینجا به صورت جدی مطرح است این است که اگر ما به سازمان تجارت جهانی پیوستیم، موانع واردات برای محصولاتی که آنها را مشروع نمی دانیم، می توانیم وضع کنیم یاخیر؟ آیا با پیوستن به سازمان تجارت جهانی می توان جلو ورود کالاهای همچون مشروبات الکی به کشور را گرفت؟ بنده نمی خواهم بگویم که لزوما این کار غیر ممکن می شود ولی با مشکلات جدی روبه رو است.واردات مشروبات الکلی، وسایل قمار، گوشت خوک یا ذبح شرعی نشده که در دنیا مرسوم و معمول است. چگونه می توان مانع ایجاد کرد در حالی که مهمترین مانعی که می توان ایجاد کرد، تعرفه های گمرکی است که آن هم تعدیل شده و کاهش یافته است. 

تسنیم: به عنوان سوال پایانی، نظر شما در مورد سیاست تک نرخی کردن ارز چیست؟

مصباحی مقدم: اصولا دو نرخی بودن قیمت ارز از سویی فساد آور است چون یک عده ارز به نرخ دولتی را برای واردات کالای خاصی که برای دولت در اولویت است، خریداری می کنند. راههایی وجود دارد که این ارز گرفته شود ولی آن کالا خریداری نشود. یا این کالا مثلا بخشی از آن وارد شود که ثبت سفارش داده شده است و بخشی از آن فقط ارزش گرفته شود و در بازار آزاد به فروش رسد. اینجا یک رانتی وجود دارد، این رانت، فساد، می شود.

نکته دوم اینکه در بازار یک قیمت بیشتر نداریم و آن قیمتی است که بدون یارانه شکل گرفته است. حالا وارداتی صورت می گیرد بر اساس ارزی که قیمت پایین تری دارد وقتی که این کالا وارد بازار می شود این طور نیست که دو قیمت داشته باشیم. یعنی اینکه در بازار دو قیمت وجود داشته باشد یکی کالایی که بر اساس نرخ ارز دولتی وارد می شود و دیگری کالاهایی که بر اساس نرخ ارز بازار آزاد وارد کشور می شود. چنین چیزی وجود ندارد و در بازار یک قیمت بیشتر نیست و آن قیمت بالاتر است. بنابراین در اینجا یک مابه التفاوتی شکل می گیرد که آن رانت است.

ارز را باید یک قیمتی کرد تا این فسادها از بین برود؛ چون ارز به نرخ دولتی را که به همه نمی شود داد. به یک عده محدودی می دهند. آن عده ی محدود رانت می شود؛ زیرا از امتیازی برخوردار هستند که سایر افراد از آن بی بهره هستند و این فساد است و باید جلوی آن را گرفت.

تک نرخی کردن قیمت ارز دارای سابقه موفقی نیز بوده است از سال 1379 تا 1391 ارز تک نرخی بود و قیمتش به صورت شناور مدیریت شده بود.

یکی از نکاتی که حائز اهمیت است این است که عرضه کننده ارز در بازار نباید بانک مرکزی باشد بلکه عرضه کننده ارز در بازار باید صادرکنندگانی باشند که از راه صادرات کالا ارز به دست آورده اند و یا شرکتهایی احتمالا دولتی که دارای صادرات بودند؛ مثل شرکتهای پتروشیمی و فولاد و امثال این شرکتها که ارزشان را باید به بازار بیاورند و ارز از ناحیه بانک مرکزی باید برای مدیریت و متعادل نگاه داشتن قیمت عرضه شود. این کار باید بر اساس ضابطه ای خاص انجام شود به طوری که با کنترل قیمت آن نه صادرکننده آسیب ببیند و صادرات با مشکل روبه رو شود و نه یک جهش قیمتی ناشی از بالا رفتن قیمت ارز داشته باشیم چون نرخ ارز که بالا می رود به تناسب آن قیمت سایر کالاها نیز بالا می رود. 

وقتی قیمت ارز بالا می رود اثر اولش را روی کالاهای متکی بر واردات می گذارد چه تولیداتی که که از خارج می آید و چه محصولاتی که مبتنی بر واردات است. علاوه بر آن اثر انتشاری دارد یعنی بر اثر آن قیمت سایر کالاها نیز افزایش پیدا می کند؛ در بازار می گویند ارز گران شد پس سیگار، حمل و نقل و... گران می شود. هر که هر کاری می خواهد بکند می گوید ارز گران شد.

انتهای پیام/