زنان نقشی در تبیین سیاست افغانستان ندارند/کمکهای غرب نتیجه مطلوبی برای زنان افغان نداشته است
پس از سقوط حکومت طالبان در افغانستان و حضور نیروهای خارجی، انتظار می‌رفت که حضور زنان در سیاست این کشور پر رنگ‌تر از گذشته شود، به همین لحاظ از همان ابتدا سیاست کشورهای غربی به شکل امیدوار کننده‌ای به سمت زنان افغانستان نشانه رفت.
به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم در هرات، پس از تشکیل حکومت افغانستان بر اساس توافق جامعه جهانی در کنفرانس های بن 1 و 2 انتظار می‌رفت که رفته رفته نقش زنان افغان در تبیین سیاست داخلی کشورشان و حضور پررنگ آنها در کنار رسیدگی به دیگر حقوقشان جلوه بیشتری داشته باشد، امری که در همان ابتدا هم از سوی برخی زنان صاحب نظر و فعال چندان خوشبین کننده به نظر نمی‌رسید.
زنان افغان معتقدند که نه تنها جامعه جهانی به صورت اجرایی بر تعهدات خود پایبند نبوده و نیست، بلکه دولت افغانستان هم به صورت شعاری آن هم به صورت تحمیلی بر اساس تعهدی که برای برقراری قوانین حقوق بشر غربی در افغانستان به جامعه جهانی داده است، عمل می‌کند.
اما در حال حاضر آنگونه که از فضای رسانه‌ای افغانستان پیداست، زنان افغان از امتیازاتی که دولت این کشور بر اساس تعهدات خود در کنفرانس های بن 1 و 2 به آنها داده است چندان راضی به نظر نمی‌رسند و عقیده دارند که دولت افغانستان به صورت ابزاری و برای تعاملات سیاسی خود با غرب و از سوی دیگر بهره‌گیری در انتخابات این کشور از قشر زنان استفاده کرده است.
در این بین زنان غرب افغانستان به ویژه شهر هرات هم از این گیرودار مستثنی نیستند، جمعی از زنان نخبه و فعال اجتماعی و سیاسی این شهر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم در یک نظر واحد، باور دارند که هزینه‌های غرب از طریق موسسات کمک کننده خارجی در کشورشان نتیجه مطلوبی در پی نداشته است.
این زنان معتقدند که کمکهای غربی می‌بایست از طریق دولت افغانستان برای پروژه‌های زیربنایی استفاده می‌شد، در حالی که پولهای این موسسات بیشتر صرف امور تشریفاتی شدند.
زنان غرب افغانستان نسبت به عملکرد دولت این کشور در قبال زنان هم رضایت کاملی ندارند، اگر چه معتقدند تا حدودی اوضاع نسبت به گذشته و حضور زنان در جامعه بهبود یافته، اما این بهبود را به نسبت کمکهایی که از سوی غرب در افغانستان سرازیر شده بسیار اندک دانستند.
«عزیزه خیراندیش» مسئول شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در غرب افغانستان و یکی از فعالان امور زنان در به خبرگزاری تسنیم گفت که دستاورد کمکهای جامعه جهانی به تناسب هزینه‌ای که در افغانستان شده بسیار ناچیز است.
وی ا فزود: کمکهای جامعه جهانی هیچ تاثیری بر وضعیت زنان نداشته است. این کمکها باعث شد تا اندازه‌ای دختران و زنان افغان بتوانند به تحصیل رو بیاورند، اما انتقاد اصلی این است که کمکهای غرب نتوانسته کارهای بنیادی را برای زنان بوجود آورد.
خیر اندیش اظهارداشت: جامعه جهانی با شعار حقوق بشر به افغانستان آمده است اما نباید فراموش کرد که هدف اصلی غرب در افغانستان کار برای حقوق بشر و حقوق زنان نیست، کشورهای غربی با اهداف سیاسی خود در افغانستان آمده‌اند و با استفاده از این شعارها قصد دارند حضور خود در افغانستان را توجیه کنند.
مسئول شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در غرب افغانستان گفت که نهادهای مدنی که در راستای فعالیت برای قشر آسیب پذیر زنان و کودکان با کمک موسسات خارجی ایجاد شدند، بیشتر به منظور جلب سرمایه روی کار آمدند و در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که این کمکها به صورت صحیح هزینه شده باشند.
این فعال زن غرب افغانستان در رابطه با کارکردهای دولت افغانستان در قبال زنان نیز خاطرنشان کرد: دولت با فشار جامعه جهانی بیشتر سعی در تحقق حقوق زنان داشته است.
زنان افغان به دلیل این که از لحاظ اقتصادی بسیار ضعیف‌تر از مردان این کشور هستند، در نتیجه جایگاه قابل توجهی در سیاست افغانستان نداشته‌اند و تعدادی هم که توانسته‌اند جایگاهی را برای خود به دست بیاورند، بر اساس شایستگی‌ها انتخاب نشده‌اند، بلکه بر اساس حمایت برخی جریانها قرار داشته‌اند.
به گفته این فعال حقوق بشری زنان، دولت افغانستان نتوانسته چالشهای نظام آموزشی را برای زنان افغان هموار سازد و از سوی دیگر دولت افغانستان نتوانسته در قسمت قوانین به صورت مطلوب رسیدگی کند.
«سکینه حسینی» عضو شورای ولایتی هرات نیز با ذکر این مطلب که کمک های جامعه جهانی برای دولت افغانستان بایستی از طریق خود دولت با یک مکانیسم درست خرج اهداف زیربنایی افغانستان می‌شد، اظهار داشت که متاسفانه به دلیل این که دولت افغانستان نو پا و تازه کار بود، باعث شد که دولت و نهادهای مدنی از این کمکها استفاده درستی نکنند.
وی در ادامه افزود که برخی از مشکلات سبب شد تا به میزان کمکهایی که توسط جامعه جهانی در افغانستان سرازیر شد، دستاورد مفیدی بویژه در بخش زنان در افغانستان کسب نشود.
عضو شورای ولایتی هرات تاکید کرد که کمکهای جامعه جهانی بر مبنای اهداف و منافع سیاسی کشور کمک کننده به افغانستان پرداخت می‌شود که یکی از آن اهداف رشد دموکراسی در افغانستان بود، یعنی که زنها را از خانه‌ها بیرون بکشند و وارد اجتماع کنند، اگر چه که این حرکت برای زنان فرصت خوبی بود اما این روند باید مدیریت می‌شد.
حسینی خاطرنشان کرد: البته این موضوع را باید مد نظر داشت که بین دموکراسی کشورهای غربی و دموکراسی که یک حکومت اسلامی دارد تفاوتهایی وجود دارد.
کشورهای غربی هیچ گاه طرح و برنامه‌ای نمی‌پذیرفتند که با اهداف آنها در افغانستان سازگار نبود، بطور نمونه آنقدر که فریاد زدیم که زنان نیاز به سواد دارند و باید با سواد شوند جامعه جهانی توجه چندانی به این موضوع نکرد و بیشتر سعی کرد تا همایشهایی را تحت عناوین آگاهی از حقوق زنان برپا کنند. اما زن افغان که در روستاهای افغانستان زندگی می‌کند و از سطح سواد بسیار پایینی برخوردار است چگونه می‌تواند تحلیل درستی از اوضاع و احوال پیرامون خود داشته باشد.
وی خاطر نشان کرد که بی تدبیری در گذشته با وجود این که ما چند دهه دموکراسی را در افغانستان تجربه کردیم اما نتوانستیم به اهداف اساسی خود دست یابیم، و جهل و افراط‌گرایی نتیجه همان نبود برنامه ما نیز بوده است.
«سمیه رامش» فعال زنان و عضو دیگر شورای ولایتی هرات نیز در این رابطه در به خبرنگار خبرگزاری تسنیم گفت که جامعه جهانی براساس تعهدات خود توجهی را که بایستی در قبال زنان داشته باشد را ندارد، زیرا اگر جامعه جهانی واقعا قصد کمک به زنان افغان را می‌داشت باید کارهای اساسی و بنیادی را برای آنها انجام می‌داد و برای تحقق حقوق زنان فشارهای لازم را بر دولت افغانستان می‌آورد، آنها همواره راهکار مشکلات زنان را در پروژه های سطحی خلاصه کردند.
وی تصریح کرد که اگر جامعه جهانی بویژه آمریکا و دیگر کشورهای غربی توجه به مسئله زنان می‌داشتند؛ وضعیت کنونی زنان تا این اندازه نگران کننده نبود.
از دیگر مشکلاتی که زنان افغان در 14 سال گذشته داشته‌اند، بحث نگاه پروژه‌ای به زنان بوده است، یعنی تنها زمانی که پروژه‌ای بوده و مقداری پول به یکی از موسسات رسیده کارهایی سطحی انجام شده است.
رامش در ادامه اظهار داشت: این رویکرد نشان دهنده این است که جامعه افغانستانی یک جامعه سنت زده و مرد سالار است که هیچ باوری به حضور زنان ندارد و همچنین رهبران این کشور در در سالهای گذشته حداقل در 14 سال گذشته، هیچ کدام باورمندی به حضور و سهم زنان در جامع افغانستانی نداشته‌اند.
عضو شورای ولایتی هرات تاکید کرد که رهبران افغانستان از زنان به عنوان اعتبارهای سیاسی استفاده کرده‌اند و بیشتر برای آن که به جامعه جهانی بگویند ما به زنان سهم داده‌ایم، کارهایی را در راستای حقوق زنان انجام داده‌اند.
وی اظهارداشت که مشکل اصلی و اساسی زنان در افغانستان این است که از دید اذهان مردسالار جامعه افغانستانی هنوز به زن به عنوان یک انسان نگاه نمی‌شود.
رامش افزود: مشکل زنان حتی در بین خود زنان افغان نیز به چشم می‌خورد، نبود یک برنامه منظم و واحد باعث شده تا موضوعات مربوط به زنان تنها در غالب یک پروژه خلاصه شود، از سوی دیگر در جامعه‌ای که کارها همواره بر اساس روابط پیش برده می‌شود؛ ابزارهایی چون قوم، زبان، مذهب و نژاد تاثیرگذار است بنابراین زنان هم با استفاده از این کانالها به کار گرفته شده‌اند.
در بخش دیگری از این گفت‌وگوها، خبرنگار تسنیم سراغ «ماریا بشیر» دادستان سابق هرات و یکی از فعالان و چهره‌های حقوق زنان در افغانستان رفته است که مجله فارین پالیسی در سال 2011 او را جزء زنان موفق دنیا انتخاب کرده بود و همچنین دولت آمریکا به وی جایزه شجاعت اهدا کرد.
خانم بشیر اکنون مسئول موسسه «وحدت زنان افغان» است.
ماریا بشیر درباره زنان افغان اذعان داشت که نگاه پروژه‌ای به زنان، ضعف مدیریتی جوامع جهانی و حکومت‌های افغانستان را می‌رساند که برنامه‌ای برای کمکهای بین‌المللی به زنان نداشته‌اند.
وی افزود: افغانستانی‌ها باید کمکهایی که برای زنان افغان رسیده است را در راه درست آن به مصرف برسانند و همچنین نباید منتظر بود تا دولت خارجی بر اساس اهداف خود کمکهایی را به جامعه جهانی بپردازد.
«محبوبه جمشیدی» رئیس اداره دولتی رسیدگی به امور زنان نیز در این گفت‌وگو ضمن تایید اینکه کمک های جامعه جهانی را در راستای حقوق زنان نباید نادیده گرفت اما تصریح کرد که متاسفانه مقداری از این کمکها توسط موسسات در افغانستان به مصرف رسید اما به صورت سالم استفاده نشد.
جمشیدی افزود که برخی از موسسات کمک کننده با اهداف خاص که هیچ گونه فایده‌ای برای زنان نداشت، بدون توجه به عمق و ریشه مشکلات زنان افغان بسیاری از پولهای کمک شده را هدر دادند و همین مسئله باعث شد که با وجود این همه هزینه هنگفتی که به بهانه زنان دریافت شد اما نتیجه مطلوبی به دست نیامد.
وی در پایان اظهارداشت که ریاست امور زنان هرات، نقش نظارتی را بر این موسسات داشته و خواهد داشت.
انتهای پیام/.
