مقدمه‌چینی اردوغان برای انقلاب در سیاست ترکیه/احیای روابط با مصر، روسیه و اسرائیل؟
ماموریت نخست‌وزیر جدید ترکیه بازنگری جامع در سیاست‌های این کشور است که این وضعیت، «انقلابی» در سیاست‌ها و مواضع ترکیه در پرونده‌های بسیار حساس و خطرناک مانند پرونده‌های روسیه و سوریه به‌شمار می‌رود.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «عبدالباری عطوان» تحلیلگر مطرح جهان عربی در سرمقاله‌ای در روزنامه «رای‌الیوم» نوشت: اردوغان برای انقلابی بنیادی در سیاست‌هایش مقدمه‌چینی و برای احیای روابط با روسیه، سوریه، مصر و اسرائیل برنامه‌ریزی می‌کند... نخست‌وزیر جدیدش نیز جنگ در سوریه را «بیهوده» وصف می‌کند... دلایل این تحول غافلگیر کننده چیست و میزان جدیت آن چقدر است؟ آیا آن نتیجه‌بخش خواهد بود؟
«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه نمی‌داند که این روزها ضربه‌های دردناک از کجا به وی وارد می‌شود. در حالی که در کنیا در چارچوب تلاش‌هایش برای گشودن بازارهای جدیدی برای تجارت کشورش در قاره آفریقا به منظور جبران خسارت‌هایش به دلیل تحریم‌ها روسیه حضور داشت، پارلمان آلمان با اجماع قطعنامه‌ای مبنی بر به رسمیت شناختن کشتار بیش از یک میلیون ارمنی قبل از یک‌‌صد سال پیش توسط ترکیه را تصویب کرد.
اردوغان، که به تازگی از بحران کناره‌گیری بازوی راستش و مهندس سیاست خارجی‌اش یعنی «احمد داود اوغلو»- نخست‌وزیر و صاحب نظریه «صفر کردن مشکلات» با همسایگان، که رتبه اقتصادی و همچنین جایگاه سیاسی ترکیه را بالا برده، بیدار شده است، روز پنجشنبه از «نایروبی» تهدید کرد که قطعنامه مصوبه پارلمان آلمان به صورت جدی بر روابط میان آلمان و ترکیه تاثیر خواهد گذاشت. او تهدید کرد که به محض بازگشتش به آنکارا «اقدامات لازم» را اتخاذ خواهد کرد ولی «بکر بوزداغ» وزیر دادگستری ترکیه خطاب به آلمان گفت: «یهودی‌ها را می‌سوزانید سپس ملت ترکیه را به نسل‌کشی متهم می‌کنید.»
این اتهام‌های غضبناک، که همزمان با تصمیم دولت ترکیه برای احضار سفیرش از برلین برای رایزنی بود، و به منظور گرفتن زهر خشم‌آلود اعضای حزب حاکم و هواداران آن صورت گرفت، به سرعت با لحن انعطاف پذیر تغییر یافت به‌گونه‌ای که «بینالی ییلدریم» نخست‌وزیر ترکیه تأکید کرد، آلمان «همچنان یک متحد کلیدی است و روابط میان دو کشور ادامه خواهد یافت.»
ماموریت ییلدریم، نخست‌وزیر جدید ترکیه به خاموش کردن آتش‌هایی، که اردوغان طی 5 سال گذشته شعله‌ور کرده و ترمیم پل‌هایی که با کشورهای همجوار قطع شده است، و همچنین بازنگری جامع در سیاست‌های این کشور محدود می‌شود که این وضعیت، «انقلابی» در مواضع ترکیه در پرونده‌های بسیار حساس و خطرناک مانند پرونده‌های روسیه و سوریه به‌شمار می‌شود.
احمد داود اوغلو، صاحب نظریه صفر کردن مشکلات با همسایگان، که ترکیه را به شکوفایی اقتصادی و جایگاه رهبری سیاسی رساند و به دلیل اختلاف‌هایش با اردوغان، از تمامی پست‌های خود در حاکمیت و نخست‌وزیری کناره‌گیری کرد، به یک قربانی تبدیل می‌شود یعنی اینکه مسئولیت حالت فروپاشی کنونی که ترکیه در آن به سر می‌برد، متوجه وی می‌شود.
ییلدریم هم‌پیمان جدید و مطیع اردوغان در نطقش هفته گذشته خود در پارلمان، که برای تشریح سیاست‌های دولتش ایراد شد، برخی از شاخص‌های این بازنگری‌های بنیادی را فاش کرد. او گفت «نسبت به واقعیت‌های وضعیت آشفته‌ای که بر ترکیه حاکم شده است، آگاه است و دولتش برای زیاد کردن دوستان و کم کردن دشمنان تلاش می‌کند.» در واقع، اتخاذ چنین سیاستی بازگشت کلی به سیاست‌های پیشین وی یعنی اوغلو است. ولی نکته مهمی در سخنرانی ییلدریم، که ناظران داخلی و خارجی درباره آن تامل کرده‌اند، این است که او گفت: «برادران ما از 5 سال پیش در سوریه در جنگی بیهوده کشته می‌شوند»، او همچنین به ضرورت «توقف این جنگ» اشاره کرد بدون آن‌که به شرط سرنگونی نظام حاکم بر سوریه بپردازد.
توصیف جنگ سوریه به جنگ «بیهوده» یک نقطه عطف مهمی در سیاست ترکیه و چشم‌پوشی آشکار از میراث 5 سال حمایت از معارضان مسلح سوری با هدف سرعت بخشیدن به پروژه براندازی نظام و نیز چشم‌پوشی از درخواست برای ایجاد مناطق حائل یا منطقه پرواز ممنوع داخل اراضی سوریه محسوب می‌شود.
«نعمان کورتولموش» معاون نخست‌وزیر بسیار واضح‌تر از رئیس‌اش بود، آن زمان که او در کنفرانسی مطبوعاتی گفت: «ترمیم روابط با روسیه، عراق، سوریه و مصر درآمدهای تجاری به ارزش 36 میلیارد دلار را به آنکارا بازمی‌گرداند.» وی افزود: «هیچ مانعی دربرابر بازگشت روابط با روسیه به سطح سابق نمی‌بیند.»
آن‌چه سخنان کورتولموش درباره چنبن رغبتی برای ازسرگیری روابط با روسیه را مورد تأیید قرار می‌دهد، لهجه آشتیجویانهای است که اردوغان پیش از سفرش به نایروبی، آن را فاش و از اظهارات تنش آلودش درباره سرنگونی هواپیمای روسی در ماه نوامبر گذشته، عقب‌نشینی کرد. او گفت: «این حادثه اشتباه در ارزیابی توسط خلبان تُرک بود و نباید روابط شخصی و دولتی دو کشور تخریب شود.» ناظران این عقب‌نشینی را مقدمه‌ای برای عذرخواهی، که مسکو آن را می‌خواهد، ارزیابی کرده‌اند.
اردوغان، که به دنبال تغییر نظام در ترکیه از پارلمانی به ریاست‌جمهوری است، به این تغییرات اساسی در سیاست‌های داخلی و خارجی‌اش نیاز دارد تا این هدف را محقق سازد و منافع ترکیه و ملتش را در راس همه ملاحضات قرار دهد. نخستین گام در مسیر عقب‌نشینی و بازنگری‌ها اقرار کردن به اشتباه‌ها و تلاش برای تصحیح آنها است. ترکیه بدون دوست شده است آن هم در خاورمیانه‌ای ملتهب و جنگ‌زده. موضوع خطرناک‌تر این است که اینها (دوستان سابق) یا بیشتر آنها به دلیل سیاست‌ها و ائتلاف‌های اشتباه طی پنج سال گذشته تبدیل به دشمن شده‌اند.
ترکیه متحد تاریخی خود یعنی آمریکا را از دست داد و همچنین روسیه، ابرقدرت جایگزین را نیز با تصمیم بررسی نشده برای سرنگونی یکی از هواپیماهایش از دست داد و اتحادیه اروپا، که ستون فقرات پیمان «ناتو» را تشکیل می‌دهد، و خودش نیز از اعضای موسس در آن است را نتوانست حامی خود نگه‌دارد، ترکیه همچنین در سوریه وارد جنگ شده است و با دو همسایه ایران و عراق نیز در صلح سرد به‌سر می‌برد.
شاید بزرگ‌ترین خطری، که ترکیه‌ی اردوغان این روزها با آن مواجه شده، حمایت مشترک روسیه و آمریکا از دشمن سرسختش یعنی کُردهای سوریه و ارتش دموکراتیک سوریه- نماینده این کُردها- است. این ارتش در آستانه اعلام خودمختاری در مناطق کُردنشین شمال سوریه در امتداد مرزهای جنوبی ترکیه است.
اردوغان تصمیم عاقلانه‌ای را گرفته است آن هم زمانی‌که با همه فشارهای آمریکا برای دخالت زمینی در بحران سوریه به منظور حمایت از معارضان مسلح سوری و سرکوب داعش مخالفت کرد و تعجب نمی‌کنیم اگر این بار خودش را به دخالت در سوریه مجبور ببیند تا بدین ترتیب از تشکیل نظام کُردی جدید در سوریه، که مقدمه‌ای برای تشکیل نظام مشابه در جنوب شرق ترکیه خواهد بود، جلوگیری کند.
هر کسی که وضعیت 5 سال اخیر رئیس‌جمهوری ترکیه و کشورش را با وضعیتشش در حال حاضر مقایسه کند، به خوبی حجم بن‌بست بزرگی که در آن به‌سر می‌برد، را درک می‌کند. به این دلیل است که ما از فرآیند بسترسازی رسانه‌ای و سیاسی کنونی توسط هوادارن اردوغان از جمله عرب‌ها برای بازنگری در سیاست‌ها و مواضعی، که ترکیه را به این وضعیت خطرناک سوق داده است، تعجب نمی‌کنیم.
ولی آیا این بازنگری‌ها یا عقب‌نشینی‌ها نتایج منظور را خواهد داد یا اینکه زمان دیر شده است؟
پاسخ را به روزها و ماه‌های آینده موکول می‌کنیم و تحولات و غافلگیر کننده‌هایی در راه است و هر اتفاقی می‌تواند بیفتد.
انتهای پیام/
