اردبیل در سوگ فرزند خلف خویش نشسته است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، شهر اردبیل در ادوار مختلف تا به امروز بزرگان سترگی را در سینه پرتلاطم خویش پرورانده و با نام این بزرگان، این شهر نگینی پرافتخار برای ایران اسلامی شناخته شده که در واقع این جایگاه رفیع فرهنگی در سایه تلاش‌های فرزندان خلفش بوده که در دوره‌های مختلف تاریخی هر کدام از این گوهرها سرآمد روزگار خود بوده‌اند.

استاد جابر عناصری فرزند خلف ساوالان و مرد بزرگ هم عصر ماست که امروزه عالمان بسیاری در رشته‌های گوناگون دانشگاهی در مقابل اقیانوس بیکران وی سر تعظیم فرود آورده‌اند و با افتخار دنباله‌روی وی هستند.

پدر تعزیه ایران، فرزند علی عناصری که از تعزیه‌خوانان شهر اردبیل بود در سال 24 در یک خانواده فرهنگی و مذهبی دیده به جهان هستی گشود، وی تحصیلات مقدماتی را در شهر اردبیل و تحصیلات متوسطه را در مرکز آموزش دارالفنون تهران با کسب رتبه برتر به پایان رسانده و سپس وارد دانشگاه تهران شد؛ در دانشگاه رشته فلسفه و علوم تربیتی را انتخاب و در مقطع دکتری در سال 42 از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد.

پس از آن برای تداوم بخشیدن به تخصص و پرداختن به تحصیلات عالیه به انگلستان مهاجرت و با تلاش هرچه تمام‌تر در رشته معنوی ادامه تحصیل داد و در سال 52 در رشته‌های مورد علاقه‌اش چون مردم شناسی و فرهنگ عامه با اجرای پژوهش‌های متعدد علمی در دانشگاه لندن اندوخته‌هایش را تکمیل کرد.

مرحوم عناصری گذشته از تالیفات ارزشمند خود عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران را نیز اخذ کرده و بارها به خاطر فعالیت‌های میدانی و تحقیقات و مطالعات درخشانی که داشته مورد تجلیل قرار گرفته است که از نتایج گسترده مطالعات می توان به تالیف بیش از 40 عنوان کتاب و صدها مقاله بی‌نظیر در موضوعات علوم اجتماعی و هنرهای نمایشی و مردمی اشاره کرد.

مطالعات عمیق وی در موضوعاتی همچون شناخت اساطیر ایران و آذربایجان، هنر مردمی شبیه‌خوانی، نمایش‌های ایرانی، قصه‌ها، افسانه‌ها و نقالی، روانشناسی هنر، ترجمه و بازخوانی اسناد گرانبهای هنری، تصحیح دست نوشته‌های مجالس تعزیه عهد قاجار و عهد ناصری و چاپ تالیفات متعدد سبب شد که این پژوهشگر برجسته با افتخار هرچه تمام‌تر عنوان پدر تعزیه دانشگاهی را نیز پس از سال‌ها ممارست و تحقیقات طاقت فرسا به خود اختصاص دهد.

سرانجام این پژوهشگر برجسته اردبیلی و استاد فرهیخته دانشگاه تهران بعد از تربیت صدها دانشجو و اساتید بنام دانشگاه روز شنبه، 28 فروردین پس از بستری در یکی از بیمارستان‌های پایتخت در میان آه و حسرت و اندوه اندیشمندان، دعوت ایزد تعالی را لبیک و با کوله‌باری از عشق و دلدادگی به هنر ناب این مرزوبوم به دیار باقی شتافت.

بنا به وصیت عناصری هیچ‌گونه مراسم خاص تشییع از طرف خانواده وی برگزار نشد و پیکر این عالم اندیشمند در میان شکوفه‌های بهار سال 95 در قطعه نام‌آوران بهشت زهرای تهران آرام گرفت و براساس خواسته خود قرار است هزینه‌های مربوطه پس از خاکسپاری وی صرف امور خیریه شود.

این محقق شهیر فرهنگ عامه بیش از 40 سال استاد ممتاز دانشگاه تهران بوده و در دانشکده هنرهای زیبایی تهران به تربیت جوانان و دانشجویان این دیار کهن همت گمارده است و در واقع وی یکی از چهره‌های فراموش نشدنی رشته مردم شناسی در دنیای معاصر بود که آثار بی‌بدیل و گران سنگی برای علاقه‌مندان فرهنگ و هنر ایران از خود به یادگار گذاشت.

از آخرین تلاش های این استاد فرزانه می‌توان به نظارت کامل وی در تولید نخستین ردیف تعزیه ترکی آذربایجانی اشاره کرد که با صدای استاد کریم جماعتی، پیشکسوت تعزیه اردبیل روایت و ضبط شده است و نگارنده خود به عنوان شاگرد کوچک این استاد بزرگ این اثر ارزشمند را با تایید استاد جابر عناصری جمع‌آوری و تنظیم کرده است.

استاد جابر عناصری در طول 55 سالی که از اردبیل زادگاه مادری خویش دور بوده‌ لحظه‌ای جدا و فارغ از فرهنگ شهر خود نبوده و همواره با زبان علم و هنر، زبان گویای فرهنگ و هنر آذربایجان و ایران بزرگ بوده‌اند.

با هزاران افسوس و درد از فقدان این پیر معرفت و گنجینه عظیم دانش و اندیشه برای دوستداران فرهنگ و هنر ایرانی خاصه خانواده علمی زنده یاد عناصری صبری جمیل را مسئلت داشته و از درگاه بی‌مثال یزدان پاک برایوی رحمت واسعه الهی آرزومندیم.

گزارش از بهزاد جماعتی ثمرین

انتهای پیام/