اسناد پاناما و ابهامات پیرامون آن
نخستین نکته در خصوص اسناد پاناما، جای خالی مقامات آمریکایی در این افشاگری گسترده است. در میان میلیون‌ها سندی که در این خصوص منتشر شده است، نام مقامات ارشد آمریکایی به چشم نمی‌خورد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، اسنادی که به «اوراق پاناما» مشهور شده‌اند، شامل مدارکی ازجمله ایمیل‌های همکاران مؤسسه حقوقی«موساک فونسکا» (موسفون) است که بر اساس آن‌ها، شماری از شخصیت‌های سیاسی، هنری و ورزشی جهان، مظنون به خلافکاری‌هایی چون پولشویی، فرار مالیاتی و دور زدن تحریم هستند.
بیش از 11 میلیون و 500 هزار سندی که کار بررسی آن‌ها از یک‌سال پیش از سوی شبکه‌ای بین‌المللی از روزنامه‌نگاران پژوهشگر آغاز شده، جزئیاتی از فعالیت حدود 215 هزار شرکت صوری را فاش می‌کنند که در یکی از مراکز مؤسسه «موساک فونسکا» به ثبت رسیده‌اند. از چند روز پیش که انتشار این اسناد آغاز شد، به تعبیر رسانه‌های غربی، زلزله‌ای در جهان به وقوع پیوسته که کناره‌گیری نخست‌وزیر ایسلند، یکی از پس‌لرزه‌ها و نه آخرین آن‌هاست.
در اسنادی که تاکنون افشا شده، نام سیاستمداران و شخصیت‌های سرشناسی از کشورهایی چون آرژانتین، ایسلند، سوئیس، اوکراین، عربستان سعودی، روسیه، گینه، آلمان، سوریه، عراق، پاکستان، مصر و چین به چشم می‌خورد. همه آنچه که در اسناد پاناما در ارتباط با ایران مطرح می‌شود، درباره نقش ادعایی شرکت‌های ایرانی در دور زدن تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه غربی‌هاست. پیش از این اعلام شده بود که برخی از مسؤولان ایران با این شبکه فساد در ارتباط بوده‌اند.
به گفته سایت «کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی»، اسناد افشا شده عبارتند از: اسناد دارایی‌های خارجی بیش از 140 سیاستمدار و مقام دولتی از سرتاسر جهان.
ازجمله مقامات ارشد و پیشینی که داده‌های مرتبط با آن‌ها در این اسناد وجود دارد، می‌توان به نخست‌وزیران کنونی‌ایسلند و پاکستان، رئیس جمهوری کنونی اوکراین و پادشاه عربستان سعودی اشاره کرد.
بیش از 214 هزار شرکت خارجی در اسناد افشاشده وجود دارد که به افرادی در بیش از 200 کشور و سرزمین مرتبط هستند.
بانک‌های عمده اقدام به ایجاد شرکت‌هایی در بهشت‌های مالیاتی کرده‌اند که به‌سختی قابل ردیابی هستند. در ادامه این توضیحات عنوان شده است: این افشاگری عظیم نشان‌دهنده دارایی‌های خارجی 12 رهبر کنونی و پیشین جهانی است و نشان می‌دهد که چگونه نزدیکان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه به‌طور مخفیانه حدود 2 میلیارد دلار را از طریق بانک‌ها و شرکت‌های صوری جابه‌جا کرده‌اند.
این اسناد هم‌چنین جزئیات دارایی‌های مالی مخفیانه بیش از 128 سیاستمدار و مقام دولتی از سرتاسر جهان را ارائه می‌کند.
حجم 5/11 میلیون اسناد افشاشده نشان می‌دهد که شرکت‌های حقوقی فعال در عرصه جهانی و بانک‌های بزرگ، خدمات مالی محرمانه را به سیاستمداران، متقلبان و قاچاقیان مواد مخدر هم‌چنین میلیاردرها، شخصیت‌های مشهور و ستاره‌های ورزشی ارائه می‌دهند.
این موارد ازجمله یافته‌های حاصل از یک سال تحقیقات «کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی»، روزنامه آلمانی‌زبان «زود دویچه سایتونگ» و بیش از 100 سازمان رسانه‌ای دیگر است.
در ادامه توضیحات این وب‌گاه آمده است که این اسناد افشاکننده شرکت‌های خارجی تحت کنترل نخست‌وزیر ایسلند، نخست‌وزیر پاکستان، پادشاه عربستان سعودی و فرزندان رئیس جمهوری آذربایجان است.
این اسناد هم‌چنین شامل اسامی دست‌کم 33 فرد و شرکت مندرج در فهرست سیاه دولت ایالات متحده است؛ افراد و شرکت‌هایی که دولت آمریکا آن‌ها را به اتهام کارهای خطایی همچون تجارت با سردمداران قاچاق مکزیکی یا سازمان‌های تروریستی (از منظر آمریکا) همچون حزب‌الله یا کشورهای سرکش (به‌زعم واشنگتن) همچون کره شمالی و ایران در فهرست سیاه واشنگتن قرار گرفته‌اند.
یکی از شرکت‌ها، طبق اتهام وارده از سوی مقامات آمریکایی متهم به «تأمین سوخت برای هواپیماهای دولت سوریه است که از آن‌ها برای بمباران و کشتن هزاران تن از شهروندانش استفاده کرده است.»
در بخش اصلی که ارائه دهنده اسناد مرتبط با رهبران و مقامات دولتی کشورها و بستگان آن‌ها است، اسامی کشورهای زیادی آمده است.
آیا نام مسؤولان ایرانی هم در این اسناد ادعایی آمده است؟
با انتشار این اسناد، روزنامه آلمانی زوددویچه سعی کرد تا نام رئیس جمهور سابق ایران، دکتر احمدی نژاد را نیز در لیست افراد متهم قرار دهد، اما این اقدام از روی نا آگاهی بود، چراکه این روزنامه تصور کرده است شرکت‌های ایرانی که سعی در دور زدن تحریم‌ها داشته‌اند، در ایران تحت مدیریت رئیس جمهور فعالیت دارند. این روزنامه مدعی شده است: اغلب شرکت‌های ایرانی ذکرشده در «اسناد پاناما» متعلق به دولت ایران بوده‌اند. یکی از مسؤولان دفتر وکالت «موساک فونسکا» برای اطلاع از صاحبان اصلی شرکت‌های ایرانی پرس‌وجویی داشته که سرانجام یکی از همکارانش در لندن در یک ایمیل می‌نویسد: «صاحب این شرکت‌ها محمود احمدی‌نژاد است». بیشتر این معاملات مربوط به قراردادهای نفتی بوده است.
این در حالی است که تقریباً همه آنچه که در اسناد پاناما در ارتباط با ایران مطرح می‌شود، درباره نقش ادعایی شرکت‌های ایرانی در دور زدن تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه غربی‌ها و هشدار مدیر شرکت حقوقی موسفون درباره همکاری با چنین شرکت‌هایی است و ارتباطی با مقام ریاست جمهوری پیدا نمی‌کند.
اهداف و نیات افشاکنندگان
در خصوص کلیت و چرایی افشاگری صورت‌گرفته، نکاتی وجود دارد که پشت صحنه این اقدام را آشکار می‌کند:
نخستین نکته در خصوص اسناد پاناما، جای خالی مقامات آمریکایی در این افشاگری گسترده است. در میان میلیون‌ها سندی که در این خصوص منتشر شده است، نام مقامات ارشد آمریکایی به چشم نمی‌خورد. البته برخی رسانه‌های غربی در صدد پاسخگویی و توجیه این مسأله بر آمده‌اند. به‌عنوان مثال دویچه وله در این خصوص عنوان کرده که ایالات متحده آمریکا خود یکی از کشورهایی است که در آن مسیر فرار مالیاتی و پولشویی هموار بوده و از این لحاظ نیازی نسبت به توسل مقامات آمریکایی به شرکت‌های واسطه برای پولشویی و فرار از مالیات وجود ندارد. شاید این توجیه در نگاه اولیه درست به نظر برسد، اما سؤال اصلی اینجاست که جای مقامات آمریکایی بالاخره در این رسوایی گسترده مالیاتی کجاست؟ چرا تاکنون در این خصوص تمرکزی بر فرار مالیاتی مقامات آمریکایی صورت نگرفته است؟ چرا پولشویی شرکت‌های مختلف آمریکایی در این معادله مغفول مانده است؟ در چنین شرایطی‌اساسا مانور مقامات آمریکایی بر روی اسناد پاناما چه معنا و مفهومی دارد؟
مانور گسترده رسانه‌های آمریکایی بر روی افشاگری‌های صورت‌گرفته در اسناد پاناما و استقبال مقامات سیاسی این کشور از این افشاگری، جای بسی سؤال دارد. هم‌اکنون مقامات آمریکایی در گوشه‌ای نشسته و مشغول مشاهده عواقب و آثار افشاگری‌های صورت‌گرفته (موسوم به اسناد پاناما) هستند. این در حالیست که ایالات متحده آمریکا خود یکی از اصلی‌ترین کانون‌های پولشویی و تخلفات مالیاتی گسترده در جهان محسوب می‌شود. از این‌رو باید نسبت به کلیت افشای اسناد پاناما با دیده تردید نگریست.
نکته و سؤال دیگر به ارتباط میان 1000 شرکت آمریکایی و شرکت حقوقی موساک فونسکا (مرکز ثقل فساد مالی در خصوص اسناد پاناما) بازمی‌گردد. چنان‌چه روزنامه یو اس‌ای تودی نیز اذعان کرده است، شرکت حقوقی «موساک فونسکا» با بیش از 1000 شرکت در آمریکا در ارتباط بوده است. با این حال سیاستمداران آمریکایی تا کنون در قبال این شرکت‌های متخلف سکوت کرده‌اند. به نظر می‌رسد در ماورای اسناد پاناما باید به‌دنبال اسناد مخفی دیگری گشت که بنا به هر دلیلی اجازه انتشار آن‌ها داده نشده است؛ اسنادی که نشان‌دهنده نقش مقامات آمریکایی در این معادله چند لایه و پیچیده است.
در نهایت این‌که انتشار بیش از 11 میلیون سند شرکت حقوقی موساک فونسکا موضوعی نیست که بتوان با آن برخورد و مواجهه‌ای خوشبینانه داشت. این خوشبینی مانع از تمرکز ما بر سؤالات پشت پرده موجود در قبال اسناد پاناما خواهد شد. به‌عنوان مثال از آنجا که در این اسناد نام رئیس جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، نیز آمده است، رسانه‌های‌غربی طی این روزها مانور زیادی روی این مسأله دادند و پوتین در واکنش به این موضوع آن‌را وسیله غرب برای ایجاد نا آرامی در روسیه عنوان کرد.
از سوی دیگر، رفتار مقامات آمریکایی باید در قبال افشاگری‌های صورت گرفته در خصوص اسناد پاناما به‌صورتی دقیق رصد شود. برخی منابع غربی از احتمال مواجهه مقامات آمریکایی با مقامات دیگر کشورهای دنیا ازجمله روسیه و چین در قبال افشاگری صورت‌گرفته خبر می‌دهند. این در حالیست که اساساً به‌سبب پولشویی گسترده موجود در میان مقامات و شرکت‌های آمریکایی (که حتی اوباما خود نیز نسبت به آن قبلاً اذعان نموده بود) چنین صلاحیتی برای مقامات آمریکایی متصور نخواهد بود. شاید در آینده‌ای نزدیک و با حل برخی گره‌های موجود در پرونده مربوط به افشاگری اسناد پاناما، نقش برخی دستان پشت پرده در آن نمایان‌تر شود.
انتهای پیام/
