خانه‌های تاریخی بروجرد، اوج شکوه معماری اسلامی و اسلیمی ایرانی
خانه‌های تاریخی بروجرد هریک چون نگینی بر انگشتر آثار تاریخی این شهرستان، آثاری ماندگار از معماران خوش ذوق ایرانی را در حافظه تاریخی خود ثبت کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بروجرد شهرستان بروجرد با قدمتی چند هزارساله براساس مستندات تاریخی باقی‌مانده در گذشته مشتمل بر محدوده‌ای 280 هکتاری بوده که توسط حصار، برج و بارویی خاص مستور شده که این محدوده در حال حاضر به بافت قدیمی بروجرد موسوم است.
پیکره یاد شده شامل چهار محله اصلی است که پیرامون هسته اصلی شهر یعنی بازار بروجرد شکل گرفته و بنا به گواهی اسناد تاریخی موجود قدیمی‌ترین بخش که می‌توان در این مجموعه از آن یاد کرد و هم اکنون قابل مشاهده و زنده است مسجد جامع بروجرد با قدمتی حدود هزار و 200 سال است.
بنای اصلی این مسجد بر روی خرابه‌های باقی مانده از یک آتشکده بنا شده و این مهم شهر بودن بروجرد در زمان احداث این مسجد تاریخی غرب کشور را به اثبات می‌رساند.
شهرستان بروجرد به لحاظ جغرافیای طبیعی و خاص خود همواره مورد توجه اقوام گوناگون در طول تاریخ بوده به گونه‌ای که آثار شکل‌گیری تمدن اقوام خاص را از آثار تاریخی باقی مانده از آن به وضوح می‌توان دریافت.
وجود افزون بر 200 خانه تاریخی شناسایی شده و چندین محله قدیمی با معماری کاملا سنتی گواه این مدعا بوده که شهرستان بروجرد بستر تمدن‌های خاصی در تاریخ معاصر و حتی گذشته بوده است.
مجموعه خانه‌های طباطبایی‌های بروجرد
مجموعه مشهور خانه‌های طباطبایی‌های بروجرد که قطعه‌ای کوچک از بافت 280 هکتاری قدیمی این شهرستان است و مشتمل بر یک هسته اصلی که در آن سه خانه مرحوم حاج آقا کمال طباطبایی، مرحوم مغیث الاسلام طباطبایی و مرحوم حاج آقا افتخارالاسلام طباطبایی که این سه خانه با اتصال به یکدیگر هسته اصلی مجموعه خانه‌های طباطبایی‌ها را تشکیل داده‌اند.
در کنار این هسته اصلی عناصر تاریخی دیگری همچون مقبره میرزا محمود صاحب مواهب که از فضلا و دانشمندان این شهر بوده، مقبره جد اعلای طباطبایی‌ها میرزا محمد طباطبایی، خانه مرحوم حاج محمد مصری، خانه مرحوم حاج ابوطالب بیرجندی، خانه مرحوم احمدی طباطبایی، خانه مرحوم صدر زاده طباطبایی، خانه مرحوم روغنی، خانه روناسی، حاتمی، محمدی، میرزایی و چند خانه دیگر قرار گرفته که خود مجموعه‌ای کم نظیر از خانه‌های تاریخی را در یکی از محله‌های این شهرستان در کنار یکدیگر جمع کرده است.
حجت اله یارمحمدی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در این رابطه می‌گوید: به نظر می‌رسد هسته اولیه شهرستان بروجرد از اجتماع پیرامون مسجد جامع این شهرستان تشکیل شده و قدیمی‌ترین قسمت و بازار شهر نیز در همین محدوده واقع شده است.
احداث بناهای عمومی در کنار خانه‌های قدیمی
وی با بیان اینکه در کنار تمامی خانه‌های قدیمی این شهرستان بناهای عام المنفعه و عمومی همچون مسجد و حمام احداث شده است، می‌افزاید: در این مجموعه می‌توان مسجد و حمام سید بحرالعلوم که در زمره بناهای تاریخی است و نیز مدرسه علمیه امام جعفرصادق(ع) و مدرسه نوربخش که از بناهای تاریخی است و تقریباً یک مجموعه کامل از عناصر تاریخی که حتی یک آب انبار در زیر خانه‌ها وجود دارد که مربوط به این مجموعه و محدوده بوده و برای استفاده عمومی به کار می‌رفته است را مشاهده کرد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد عنوان می‌کند: این محدوده قریب به یک هکتار است که دارای تعداد قابل توجهی اثر تاریخی به ویژه خانه تاریخی است که مورد حفاظت و حمایت سازمان میراث فرهنگی است که علاوه بر ثبت این عناصر در فهرست آثار ملی کشور دارای ضوابط حریم ویژه‌ای است که تضمین حفاظت از این آثار تاریخی و محدودیت ساخت و سازها و مناسب‌سازی در این محدوده را تعریف کرده است.
وی با اشاره به ویژگی‌های منحصر به فرد هریک از این خانه‌های قدیمی در شهرستان بروجرد بیان می‌کند: به لحاظ وسعت، بزرگترین خانه تاریخی بروجرد خانه مرحوم صدرزاده طباطبایی است که افزون بر دو هزار متر وسعت دارد و در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده اما در حال حاضر در تملک سازمان میراث فرهنگی نیست.
یارمحمدی خاطرنشان می‌کند: خانه حاج آقا افتخارالاسلام طباطبایی نیز از خانه های بزرگ این شهرستان است که با حواشی نزدیک به یک‌هزار متر وسعت دارد و پس از آن منزل حاج آقا کمال طباطبایی، خانه مرحوم حاتمی، خانه احمدی بزرگمهری با مساحت 900 متر در جایگاه بعدی قرار دارند.
قدیمی‌ترین خانه تاریخی بروجرد
وی می‌گوید: به نظر می‌رسد قدیمی‌ترین خانه تاریخی بروجرد خانه مرحوم حاتمی است که از نظر ساختار معمار گونه با سایر بناها اندکی متفاوت است این خانه اخیرا ثبت آثار ملی شده و اقدامات خوبی هم درمورد تملک و خرید این آثر تاریخی در دست انجام است که شواهد و نحوه معماری این خانه تاریخی نشان دهنده قدمت آن در مقایسه با سایر خانه‌های موجود است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد با بیان اینکه از مجموع خانه‌های تاریخی تاکنون 9 خانه توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شده است، می‌افزاید: خانه تاریخی افتخارالاسلام متعلق به یکی از روحانیون خاندان طباطبایی‌های بروجرد بوده که شخصیت اثر گذار و اجتماعی بزرگی در سطح شهرستان بروجرد و کشور داشته است همچنان که صاحبان دیگر املاک تاریخی زیبای این شهرستان افرادی شاخص بوده‌اند که هم قدرتمند و هم روحانی با سطح معلومات دینی بالا و مرجع قابل توجه عوام مردم بوده‌اند.
وی با معرفی بخش‌های مختلف خانه تاریخی افتخارالاسلام طباطبایی بروجردی که در حال حاضر بخشی از آن به عنوان اداره میراث فرهنگی بروجرد مورد استفاده قرار گرفته است، عنوان می‌کند: این خانه دارای سه بخش است بخش بیرونی آن که در حال حاضر تبدیل به اداره میراث فرهنگی شده که در سال‌های گذشته بر روی این بخش تغییراتی صورت گرفته و بازسازی‌هایی انجام شده شامل حیات اندرون، حیات خلوت است.
موزه تاریخی بروجرد
در کنار مجموعه تاریخی خانه افتخار الاسلام طباطبایی بروجرد موزه آثار و اشیاء تاریخی کشف شده از قرون متمادی تاریخ این شهرستان قرار گرفته که محلی مناسب برای بازخوانی تاریخ چند هزار ساله این شهرستان است.
در این این موزه مجموعه‌ای از نمونه هنرهای صنایع دستی بروجرد، برخی کتب و نسخ خطی مربوط به این شهرستان، برخی ابزار آلات مربوط به حرفه‌های رایج در این شهرستان و نمونه ای از کارهای استادکاران قدیمی همچون استادکاران مسگر و یا سازندگان ظروف دیگر جمع‌آوری شده و آماده بازدید علاقه‌مندان به آثار تاریخی است.
دیگر خانه‌های تاریخی این شهرستان به صورت خاص در ساعات تعیین شده برای گروه‌های گردشگری داخلی و خارجی در ایام نوروز قابل بازید خواهد بود.
انتهای پیام/
