قاین سرزمین آفتاب و طلای سرخ برای استقبال از مسافران نوروزی آغوش گشوده است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، شهرستان قاینات سرزمینی در شرق ایران و شمال استان خراسان جنوبی در حد فاصل 15 ،33 تا12، 34 عرض جغرافیایی و 38و56 تا56 و 60 طول جغرافیایی قرار دارد.

میانگین ارتفاع این ناحیه از سطح دریاهای آزاد 1440 متر و مساحت آن بالغ  بر 17722 کیلومتر مربع است.

پیشینه تاریخی قاینات

به استناد شواهد و یافته های باستان‌شناسی، سابقه استقرار و سکونت بشر در غار خونیک واقع در 18 کیلومتری جنوب قاین به 30 تا 35 هزار سال پیش از میلاد می‌رسد.

در مورد این شهر می‌توان گفت قاین از شهرهای کهن و تاریخی استان خراسان جنوبی است که به استناد متون تاریخی سابقه آن به پیش از اسلام می‌رسد.

قاین در دوره ساسانی از اهمیت برخوردار بوده است

قاین در دوره اسلامی بزرگترین شهر قهستان بود و به دلیل اینکه در مسیر راه‌های مهم تجاری سیستان، کرمان و سواحل دریایی عمان به سنگ بست بوده و همواره اهمیت داشته است.

اهمیت تجاری و اقتصادی قاین به حدی بود که در قرن چهارم هجری، مقدسی آن را دروازه عمان و بارانداز کرمان و انبار خراسان دانسته است.

جاذبه‌های تاریخی و گردشگری قاینات

مسجد جامع قاین (ایلخانی _صفوی) از جاذبه های گردشگری قاینات است که این اثر در حاشیه جنوبی شهر قاین قرار دارد و دارای بخش‌هایی از قبیل صحن، ایوان، شبستان‌های طرفین ایوان، حجره‌ها، ورودی، پایاب و غیره است.

ایوان مسجد، شاخص‌ترین عنصر معماری آن  است و عمده تزیینات به‌کار رفته در این بنا شامل آجر کاری‌های پیشانی ایوان، نقاشی‌های سطوح داخلی ایوان و تزیینات به‌کار رفته در محراب های دوگانه آن است و از نکات جالب توجه در این مسجد وجود یک ساعت آفتابی در صحن آن است.

مقبره بوذر جمهر آرامگاه یکی از عرفای نامدار، از سیاستمداران و شاعران قرون چهارم و پنجم هجری در 5 کیلومتری جنوب قاین بر دامنه کوه ابوذر قرار دارد. این بنا به شکل چلیپایی احداث شده است. بقعه آن دارای چهار ایوان است و گنبد برفراز این  ایوان‌ها استوار شده است.

قلعه کوه قاین اثری عظیم و شاخص با بیش از یک هکتار مساحت است که از قلاع دوره سلجوقی و یکی از پایگاه های عمده اسماعیلیه است.

این قلعه برفراز کوهی مشرف بر شهر قاین ساخته شده که از سمت جنوب و شرق  به کوهستان و از سمت غرب و شمال به دشت قاین محدود می‌شود. قلعه کوه قاین دارای بخش‌های دفاعی بارو، ارگ، برج‌ها و حوض انبارهای متعدد است.

زید بن موسی فرزندامام موسی کاظم(ع) است که آرامگاهی منسوب به ایشان در روستای آفریز در 65 کیلومتری جنوب غربی شهر قاین واقع شده است این مقبره گنبدی باشکوه ومرتفع دارد که دارای دوپوسته و تزیینات کاشی‌کاری با لعابی به رنگ فیروزه‌ای و نقش‌های گل و بته به رنگ سفید است.

محوطه شهر قدیم قاین

این اثر در جنوب شهر قاین و حاشیه شرقی بلوار بزرگمهر قاینی واقع شده است و این محوطه در مرکز شهر قدیم قاین بوده و احتمالا مسجدی است که ناصر خسرو از آن در سال 444 هجری قمری از آن بازدید کرده است.

این بنا دارای کتیبه ای به تاریخ 553 هجری است علاوه بر این، در این محوطه آثار گچبری، آجرهای تراش و آثارمعماری مربوط به دوره‌های غزنوی، سلجوقی، ایلخانی و صفوی به دست آمده است.

غار فارس نیز در 12 کیلومتری شمال غرب خضری دشت بیاض و شرق روستای ثغوری واقع شده است و غار فارس یک اثر طبیعی است که به دلیل زلزله بخش های جلویی غار ریزش کرده و باعث به وجود آمدن طاق بزرگ سنگی شده است و همچنین در این غار آثار سکونت و یک حوض انبار به منظور ذخیره آب مربوط به دوره سلجوقی به چشم می خورد.

خانه قارنی (قاجار )؛ در بافت قدیمی شهر قاین واقع شده و این بنا دارای ایوان ورودی در ضلع شرقی بوده که توسط یک هشتی و دالان به حیاط مرتبط می‌شود و تزیینات این بنا شامل رسمی بندی، گچبری، گل و بوته‌های اسلیمی، بخاری دیواری اتاق‌ها و غیره است.

ابو محمد حسن بن منصور از رجال معروف قرن ششم هجری است که عالم، فقیه، محدث، ریاضی‌دان و اهل سیاست بود وی به شغل قضاوت اشتغال داشت و چون شهرتش در سراسر ایران پخش شد بهرام شاه غزنوی او را به غزنین فراخواند و به وی سمت وزارت بخشید و او در ایام کهولت به زادگاه خویش قاین برگشت و در همان جا فوت کرد و آرامگاه وی معروف به ابولمفاخر در حاشیه شهر قاین قرار دارد.

قاین سرزمین طلای سرخ

خراسان جنوبی پیشگام تولید زعفران و دومین قطب تولید جهانی زعفران است و به سرزمین طلای سرخ شهرت دارد و محصولات خاص منطقه جنوب خراسان شامل زعفران، زرشک، آلوبخارا، عناب، سنجد، بادام، انار، انجیرو انگور است.

محصولات کشاورزی شهرستان های خراسان جنوبی کم و بیش با هم یکسان است و محصولات کشاورزی اغلب شهرستان های این منطقه گندم، جو، ارزن، چغندر، شلغم، حبوبات، یونجه، پنبه، زعفران، خربزه و هندوانه است.

صنایع دستی قاینات دارای قدمت و اصالت است

صنایع دستی قاینات همانند پیشینه تاریخی این منطقه دارای قدمت و اصالت بوده و از تنوع و ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است و در کتب معتبر تاریخی به صناعات زیرک و استاد این منطقه و بافته های داری و نساجی سنتی (کرباس و پلاس) اشاره شده است.

پارچه و فرش نیز از صادرات قاینات به دیگر نقاط بوده و ابریشم قاین و پارچه‌هایی که از آن اعیان و اشراف قبا می‌ساختند نیز در زمره این اقلام صادراتی قرار گرفتند.

در خصوص قالی و قالیچه قاینات در منابع تاریخی اشاره شده است که اگر به لطافت و ظرافت قالی و قالیچه کرمان و کاشان نباشد یقینا در استحکام، دوام و ثبات رنگ بر قالی های سایر نقاط مزیت دارد.

قالیچه‌های سده (آرین شهر) از نظر ظرافت با فرش های درخش رقابت می‌کند. مک گرگر جهانگرد انگلیسی در دوره قاجار، در کتاب(شرح سفری به ایالت خراسان) می‌نویسد در قاینات از گلدوزی روی ابریشم که به وسیله زنان انجام می شود، باید یاد کرد.

به طور کلی از صنایع دستی بومی شهرستان قاینات می‌توان به تولید انواع قالی و قالیچه، جاجیم بافی، پلاس بافی، سفره آردی، گلیم بافی، ریسندگی، دباغی سنتی، سفالگری، رو دوزی‌های سنتی، سبد بافی(پخل بافی) و چلنگری(آهنگری سنتی) اشاره کرد.

مناطق مهم این تولیدات شهرهای قاین، آرین شهر، نیمبلوک، خضری و روستاهای مهنج، روم، تجن، بیهود، اسفدن، آفریز، نیگ، زول، سراب، اخجول، کرغند، شیر خنج، اندریک، اویج، باراز، کرچ و خشک است.

همچنین آب انبار خضری، خانه موسوی، مسجدحسینی، محله پایین، خانه حقیقی، قلعه سده، رباط چاهک، قلعه آفریز، امام زاده عبدالله کارشک، غار خونیک و غار ورزق از سایر اماکن تاریخی و گردشگری قاینات محسوب می‌شود.

زبان و نژاد مردم این خطه کمتر دچار اختلاط و آمیختگی شده است

زبان رسمی و اصلی مردم فارسی است و این زبان در هر نقطه شهری و روستایی با لهجه خاص و منسوب به همان محل بیان می‌شود مانند لهجه قاینی که البته این لهجه ها با تفاوت‌هایی در واژه، جمله‌بندی و تأکید بر روی هجاها همراه است.

از جمله خصوصیات فرهنگی استان می توان به مراسم جشن کاکول و شکر گزاری در امر کشاورزی، جشن قوچ گزاری و کوچ در امر دامداری، جشن عید نوروز و سفره بستن و دید و بازدید، مراسم برات و مراسم ماه محرم از قبیل نخل برداری، تعزیه، علم بندان، بیل زنی اشاره کرد.

از بازی های متداول این منطقه گله بازی، تشله بازی، بجول بازی، چوب بازی و هفت سنگ است که طرفداران خاص خود را دارد.

پوششی را که مردم به عنوان لباس و پوشاک مورد استفاده قرار می دهند عبارتند از：کلاه نمدی، شب کلاه، مندیل، قارت(جقه)، کلوته، مچ پیچ و گیوه که برای آقایان مورد استفاده قرار می گیرند و از پوشاک خانم ها می توان به چارقد، روبند، عرقچین، دالاق، شلیته، کوسه، اشاره کرد.

غذاهای محلی استان  که اغلب از مواد در دسترس و متناسب با شرایط آب و هوایی درست می شوند عبارتند از شکنه عدس، اشکنه آلو، کشک زرد، قروت، بنه، خرما برشته و انواع شیرینی شامل ، نان زنجبیلی، نان رو ور کرده، نان چرخی، نان کلمبه، نان برنجی و غیره و انواع نان های محلی شامل نان دو آتشه، نان سمنو، نان قلفی، روغن جوش، پتیر (فطیر)، نان گاورس، سر پیازی، کنجدی وغیره است.

موسیقی سنتی در خراسان جنوبی سابقه طولانی دارد

ویژگی موسیقی محلی در حرکات ریتمیک و نمایشی است و چوب بازی یکی از هنر های وابسته به رقص است که ویژگی خاص خود را دارد. خراسان جنوبی دارای زیباترین و لطیف ترین ترانه ها، آواز ها و حماسی‌ترین رقص‌ها و آهنگ‌های سازی آوازی است که کم نظیر است.

از جمله سازهای محلی که مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از دهل، سرنا، دایره و نی که معمولا توسط خود نوازندگان ساخته می‌شود. برخی قطعات موسیقی ویژه رقص های محلی در خراسان جنوبی عبارتند از اصیل، ناره ناره، چنشتی، شیرجه، احوال، سه ضرب است.

گزارش از فاطمه واعظی نسب

انتهای پیام/