علت افزایش خطاهای درمانی در کشور/ معیار "دالی" چیست؟

به گزارش خبرنگار سلامت خبرگزاری تسنیم، ایرج حریرچی در ششمین نشست خبری خود با اصحاب رسانه درباره افزایش خطاهای درمانی در کشور با اشاره به اینکه متاسفانه خطاهای پزشکی در همه کشورهای دنیا رخ می‌دهد، اظهار داشت: حتی یک مورد از خطای درمانی نیز زیاد است و راه حل آن این است که اصول ایمنی بیمار را که پیچیده و پرهزینه هستند، انجام دهیم.

وی ادامه داد: البته دلیل اینکه اخبار خطاهای درمانی را در کشور اخیرا زیاد دیده و شنیده‌ایم، اولاً فضای رسانه‌ای موجود و دوم حساسیت شخص وزیر و وزارت بهداشت به این موضوع است. به طوریکه وزیر بهداشت دستور دادند که در این موارد ناظران طوری رسیدگی کنند که انگار خطایی برای خانواده‌ خودشان رخ داده است.

حریرچی با اشاره به خبر اخیر مبنی بر سوختگی کودکی در بیمارستان صومعه سرا، عنوان کرد: بحث خطاهای درمانی از موضوعات مهم در دنیاست. البته نباید فوری گفت که پزشک در این خطاها مقصر است بلکه برخی از این خطاها سیستماتیک و ناشی از نظام موجود است.

وی با اشاره به احساس بالا رفتن خطاهای پزشکی در کشور در ماه‌های اخیر افزود: نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که ایجاد فضای مجازی که در آن اخبار سریعاً منتشر می‌شود و نقش خبرنگار برای صحت سنجی آن از بین می‌رود، این اخبار را سریعاً منتشر می‌کند.

حریرچی به برخی اخبار درباره سوختگی نوزادی که به دلیل بیماری زردی در دستگاه قرار گرفته بود و گفته می‌شد که به دلیل درجه بالای دستگاه دچار سوختگی شده، اشاره و اظهار کرد: این خبر منتشر و گفته شده که نوزاد دچار سوختگی شده است. حتی ممکن است پدر نوزاد نیز این را مطرح کرده باشد که ما او را درک می‌کنیم؛ چراکه بعد از 9 سال صاحب بچه شده و ممکن است که اشتباه استنباط کرده باشد یا کسی چنین موضوعی را به او گفته باشد.

وی با بیان اینکه نگاه یک پزشک به این نوزاد همه چیز را مشخص می‌کند، ادامه داد: اگر این نوزاد دچار سوختگی شده بود آیا ممکن بود که قسمتی از بدنش بسوزد و قسمت دیگری نسوزد؟ یعنی حرارت به یک قسمت زانو رسیده و قسمت دیگر آن دچار سوختگی نشده است؟

وی با بیان اینکه درصد بالای سوختگی در نوزاد منجر به فوت می‌شود، از زنده بودن این نوزاد خبر داد و افزود: این نوزاد اکنون در بیمارستان 17 شهریور تحت درمان است. همچنین سه متخصص پوست طفل را معاینه کردند و بیماری "فو راس" را برای او تشخیص دادند که به درمان آنتی بیوتیک هم پاسخ می‌دهد. همچنین نوزاد شب گذشته شیر خورده و این یعنی اینکه به درمان پاسخ داده است. بنابراین متخصصین پوست سوختگی نوزاد را کاملا رد کرده‌اند. البته ما شرایط والدین کودک را درک می‌کنی ولی اقدامات درمانی بیماری "فور اس" را برایش انجام می‌دهیم که تاکنون هم به درمان پاسخ داده است.

حریرچی همچنین گفت:‌ برآورد ما این است که با توجه به اعتباربخشی‌ ما در بیمارستان که قسمت عمده‌ای از این اعتباربخشی مربوط به اقدامات پیشگیرانه است، خطاهای درمانی ما کاهش یافته است. البته این میزان ایده‌آل نیست و یک مورد این خطاها نیز زیاد است البته گاهی اخبار ناشی از این است که برخی افراد از چیزی ناراضی بودند و این نارضایتی در فضای رسانه‌ای منتشر شده است.

وی با بیان اینکه ارقام خطاهای درمانی در کشور‌های دنیا از جمله آمریکا قابل توجه است، گفت: بنابراین باید اقدامات جدی‌تر و بیشتری در این زمینه انجام دهیم. البته خطاهای درمانی هنوز وجود دارند و بیشتر سیستماتیک هستند.

وی درباره اشکالی که دیوان محاسبات از 0.4 درصد کل بودجه هدفمندی گرفته بود و گفته شده بود که بابت هدایا هزینه شده است، گفت: بر اساس بند پنج مصوبه هدفمندی در 27 اردیبهشت 93 دولت، نحوه هزینه کرد را جزء به جزء مشخص کردهاست. مثلا گفته شده که 550 میلیارد برای بیمه افراد فاقد بیمه هزینه شده است و سایر هزینه‌ها نیز در آن آمده است. حال بند پنج مصوبه می‌گوید که وزارت بهداشت مجاز است تا یک درصد از اعتبارات موضوع بند الف این تصویب نامه را بابت ترویج، مدیریت و پایش طرح تحول نظام سلامت هزینه کند؛ یعنی میزان آن 48 میلیارد تومان می‌شود.

حریرچی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به بحث درمان موثر اشاره و اظهار کرد: زمانی می‌گوییم یک درمان یا اقدام بهداشتی موثر است که یا به طول عمر فرد یا جامعه مورد مداخله بیفزاید یا کیفیت زندگی فرد وجامعه مورد مداخله را افزایش دهد. بنابراین باید پرسید اگر درمانی تاثیر چندانی در میزان بقای بیماران نداشت یا کیفیت زندگی بیماران را بهبود نمی‌بخشید، آیا درست است که برای آن هزینه کنیم؟ البته این موضوع گاهی پیچیده می‌شود؛ به طوری که گاهی درمانی اعم از گران یا ارزان در بیماری تاثیر دارد، اما یا تاثیرش ناچیز است یا به صرفه نیست. مثلا اگر بگوییم می‌توانیم با انجام یک درمان برای یک بیمار شش ماه به میزان بقایش اضافه کنیم، اما بیمار باید چهار ماه از این شش ماه را در بیمارستان باشد و حال مساعدی هم ندارد، آیا باید این کار را انجام داد یا خیر؟

معیار "دالی"

وی به معیاری به نام "دالی" اشاره کرد و گفت: بر اساس این شاخص اگر در جامعه‌ای میزان امید به زندگی 70 سال است و یک بیماری فردی را در 40 سالگی از بین می‌برد، آن فرد 30 سال را از دست داده است. حال مشخص کرده‌اند که اگر فردی یک پایش را از دست دهد یا یک بیماری دیگر داشته باشد، چند سال از عمرش را از دست می‌دهد. بنابراین این بحث دو جزء دارد. یکی سال‌های از دست رفته عمر و دیگری سال‌های از دست رفتن عمر به دلیل زندگی کردن با یک بیماری.

حریرچی با بیان اینکه قبل از انجام چنین مطالعاتی به بیماری‌های روانی توجه چندانی نمی‌شد، گفت: اما بعد از آن اولویت‌ها تغییر کرد. در حال حاضر از 10 بیماری اصلی دنیا که بار بیماری ایجاد می‌کنند، دو مورد به بیماری‌های روانی اختصاص دارد که یکی از آنها اسکیزوفرنی است. حال این شاخص "دالی" به ازای هر سال قیمت‌گذاری شده است. به این معنی که برای بدست آوردن یک سال عمر چقدر باید هزینه کنیم. بسیاری از افراد در صحبت‌های خود می‌گویند که حاضریم برای زنده ماندن همه زندگی‌مان را بدهیم، اما آیا می‌توان در سطح جامعه چنین تصمیماتی را گرفت.

حریرچی ادامه داد: علمای اقتصاد بهداشت و درمان دنیا می‌گویند در کشورهای مختلف به ازای یک سال عمر با کیفیت، یک الی سه برابر سرانه درآمد ناخالص ملی را هزینه کنید و این مناسب است. بنابراین چنین هزینه کردی به تصمیم دولت‌ها بستگی دارد و نظام بهداشت و درمان باید تصمیم بگیرد که مثلا برای یک دارو یک میلیارد هزینه کند که مثلا آیا اگر برای یک دارو یک میلیارد هزینه کند "دالی" بیشتری به دست می‌آورد. البته این تصمیم، تصمیم‌گیری تلخی است؛ چرا که از یک طرف منافع کل جامعه مدنظر است و از طرف دیگر منافع فرد.

اشکال اصلی نظام‌های "فی فور سرویس" تقاضاهای القایی است

قائم مقام وزیر بهداشت در پاسخ به سئوال خبرنگاری درباره ضرورت وجود گایدلاین‌های سلامت برای چنین تصمیم گیری‌هایی گفت: در کشورهای دنیا در نظام‌هایی که پرداخت آنها مبتنی بر "فی فور سرویس" است، گایدلاین‌ها تاثیر چندانی ندارند. این راهنماهای بالینی در نظام‌هایی شکل درستی به خود می‌گیرند که بیمه‌ها و دولت در تامین منابع نقش مهمی داشته باشند. در نظامی که بیمه و دولت نقش ویژه‌ای ندارد و زمانی که در خدمات سرپایی 10 تا 20 درصد بازار در اختیار بیمه است، نمی‌توان گایدلاین‌ها را اعمال کرد. ما در کشور برای همه چیز در 10 سال گذشته گایدلاین‌های متعددی نوشته‌ایم. همچنین توانستیم با استفاده از این گایدلاین‌ها مصرف 10 داروی گران قیمت را در کشور کاهش دهیم. در زمینه برخی پروتزها نیز این اتفاق رخ داد.

حریرچی با بیان اینکه اشکال اصلی نظام‌های "فی فور سرویس" تقاضاهای القایی است، گفت: البته این تقاضاها تنها از سوی پزشک اعمال نمی‌شود، بلکه توسط مجموعه‌ای از افراد ایجاد می‌شود و حل آن راه‌حل‌های متعدد و طولانی دارد. در این زمینه باید نقش تولیت و تامین منابع در سیستم تقویت شود. اشکال اصلی در نظام‌های "فی فور سرویس" این است که هرچه بیشتر عمل جراحی انجام دهند، دستمزد بیشتری می‌گیرند. اما اگر قرار باشد به جای انجام عمل جراحی، پیشگیری کنیم رفتار نیز تغییر می‌یابد.

80 درصد توان مراجعه به بیمارستان‌های خصوصی را ندارند

وی در ادامه در پاسخ به سئوالی درباره بیمارستان‌هایی که با منابع دولت ساخته می‌شوند، اما ارائه خدمت‌شان بر اساس بیمه‌های تکمیلی است، گفت:‌ در سیستم وزارت بهداشت یکی از اولویت‌های اصلی طرح تحول نظام سلامت، کاهش پرداختی مردم است و ما طبق مبانی علمی و قانونی باید هزینه کرد بخش عمومی یعنی دولت و بیمه‌ها را افزایش دهیم و در مقابل سهم مردم را کاهش دهیم. حال بیمارستان‌هایی با منابع کاملا دولتی ساخته شدند و عمده ارائه خدمات را با قیمت دولتی انجام می‌دهند. البته در قسمتی از خدمات که موارد آن کم است به آنها اجازه داده شده که از طریق بیمه تکمیلی ارائه خدمت کنند. این موضوع در گذشته وجود داشته و اکنون هم دستورالعملی برای حذف آن داده نشده است.

حریرچی افزود: در حوزه بستری محاسبات اجمالی نشان می‌دهد که 80 درصد مردم ما توان مراجعه به بیمارستان خصوصی با تعرفه‌های فعلی را ندارند و 15 تا 16 درصد مردم با کمک بیمه‌های تکمیلی می‌توانند به بیمارستان‌های خصوصی مراجعه کنند. همچنین تنها سه الی چهار درصد مردم هستند که با خیال راحت به بیمارستان‌های بخش خصوصی مراجعه می‌کنند.

کمبود 100 هزار تخت بیمارستانی

وی تاکید کرد:‌ این در حالی است که ما در حال حاضر بیش از 100 هزار تخت کم داریم و در 10 ساله اخیر 2000 تخت به سیستم ما افزوده شده است. اکنون از محل طرح تحول نظام سلامت یک درصد ارزش افزوده و غیره توانستیم این تعداد را به چندین هزار در سال برسانیم. به طوریکه بر اساس مذاکرات انجام شده قرار است که امسال 20 هزار تخت جدید را تحویل دهیم که البته برخی از آنها جایگزین تخت‌های فرسوده می‌شوند.

پیشنهاد ساخت بیمارستان‌ برای افراد دارای بیمه تکمیلی

حریرچی ادامه داد:‌ حال وزارت بهداشت موافق است که از سرمایه گذاری بخش خصوصی در این زمینه استفاده کند؛ به طوری که با ارائه تسهیلاتی مانند زمین و تضمین خرید به بخش خصوصی، از سرمایه گذاری این بخش استفاده کنیم و حدود 70 درصد خدمات را با تعرفه دولتی و 30 درصد را با تعرفه بیمه تکمیلی ارائه کنند. این پیشنهاد به جاهای مختلفی داده شده و محاسبه سنجی‌های آن در حال انجام است. البته در این زمینه پیشنهادی روی میز است که برای درصدی از جامعه که تحت پوشش بیمه تکمیلی هستند، بیمارستان‌هایی احداث شود که با تعرفه بیمه تکمیلی خدمات ارائه دهند و سرمایه جذب کنند.

قائم مقام وزیر بهداشت با بیان اینکه ایده‌ای وجود دارد که طبق آن ارائه خدمت بخش خصوصی با قیمت کاملاً دولتی در اکثر مواقع مقرون به صرفه نیست، گفت:‌ بر این اساس دو روش پیشنهاد شده؛ یکی اینکه قسمتی از تخت‌ها را با تعرفه دولتی و قسمتی را با تعرفه بیمه تکمیلی بسازند که این پیشنهاد نهایی شده و اعمال می‌شود. یک پیشنهاد دیگر نیز روی میز است؛ به این صورت که تعدادی از مردم انتظار دارند که خدمات را در سطح بیمارستان‌های خصوصی دریافت کنند. راه حل ما برای این موضوع این است که بیمارستان‌هایی احداث شوند تا با تعرفه‌های بینابینی بتوانند ارائه خدمات کرده و بتوانند مشکل این بخش از مردم را حل کنند. البته این موضوع مانع از سیاست اصلی وزارت بهداشت یعنی توسعه تخت‌هایی متناسب با استطاعت مردم نیست.

وی در همین زمینه و در پاسخ به سئوال خبرنگاری در زمینه بیمارستان محب گفت: سه بیمارستان محب داریم که نخستین آن در دوره قبل و در زمین دانشگاهی و با سرمایه غیر دولتی ایجاد شد و در آن زمان اجازه برخی تعرفه‌ها به آن‌ها داده شد. دو بیمارستان جدید محب نیز با سرمایه غیردولتی در زمین دولت احداث شدند که قبل از ما توافق شده بود، برخی اصلاحات برای ارائه خدمات در آن انجام شود و مجددا نیز اصلاحاتی در حال انجام است. به طوری که خدمات را با تعرفه دولتی و بیمه تکمیلی ارائه می‌کنند. بنابراین در مواردی که منابع دولتی باشد، با تعرفه دولتی و در مواردی که منابع از طریق بخش خصوصی تامین شود، ترکیبی از تعرفه‌های قانونی و تعرفه دولتی را در ارائه خدمات مدنظر قرار می‌دهیم؛ به طوری که برای سرمایه‌گذار هم مقرون به صرفه باشد.

حریرچی ادامه داد: حال ممکن است در قسمت‌هایی که نیازمند هستیم و منابع دولتی اجازه رفع این نیازها را نمی‌دهد از طریق خرید خدمت با تعرفه‌ای که درست می‌دانیم و بسته به قیمت بازار، خدمت‌رسانی کنیم؛ البته تاکید می‌کنم که در این موارد خدمت رسانی به مردم را با تعرفه دولتی انجام می‌دهیم.

توصیه روحانی به نوبخت درباره حوزه سلامت

قائم مقام وزیر بهداشت در ادامه در پاسخ به سئوال خبرنگاری درباره استخدام بهیاران گفت:‌ در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند که خدمات بهداشتی را نمی‌توان با پرسنل اجاره‌ای ارائه کرد. بنابراین باید ببینیم که تاثیر هر اقدامی در چه حدی است. ما در دهه 60، بهورزی را با مدرک دیپلم استخدام می‌کردیم که نقش بسیار مهمی ایفا می‌کرد. اما اکنون در همانجا 50 فرد لیسانسه و فوق لیسانس داریم. حال باید ببینیم کدامیک از آنها موثرترند.

حریرچی با بیان اینکه البته در حال حاضر دولت مجوز استخدام نمی‌دهد، عنوان کرد: در بسیاری از کشورهای دنیا نیز نظام بهداشتی از طریق خرید خدمت از بخش خصوصی فعالیت می‌کند. تجربیاتی که طی 10 تا 15 سال گذشته داشتیم، نشان می‌دهد که خرید خدمت به شرط آنکه خریدار آگاه باشد نتیجه بهتری از نظام‌های مبتنی بر استخدام می‌دهد. البته در حال حاضر استخدام ممکن نیست. البته ما پیگیر بحث استخدام هستیم و با مقامات بالا از جمله رئیس جمهور و سازمان مدیریت جلساتی داشته‌ایم که در جاهایی که برای ما بسیار اورژانسی است و راه حلی برای آن نداریم، بتوانیم به تعداد پرستاران بازنشسته‌مان در بیمارستان‌های دولتی، استخدام داشته باشیم.

وی در پاسخ به سئوال دیگری درباره قرارداد میان بیمارستان‌های دولتی با بیمه‌های تکمیلی خاطرنشان کرد: بیمارستان‌های دولتی مجوز انجام این کار را دارند و بر این اساس برخی بیمه‌های تکمیلی با برخی بیمارستان‌ها قبل از طرح تحول نظام سلامت قرارداد داشته‌اند. بنابراین در این زمینه ممنوعیتی وجود ندارد و اکنون هم برخی از بیمه‌های تکمیلی با برخی بیمارستان‌های ما در حال انجام مذاکرات جدی برای بستن قرارداد هستند.

انتهای پیام/